در این نوشتار, پیوستگی و سیر تکامل نظریههای دولت از 'توماس هابز' (اراده مطلق) تا 'گئورگ ویلهلم فریدریش هگل '(اراده عقلانی) بررسی و ارزیابی میشود .نگارنده بر این باور است' :اندیشه سیاسی مدرن در باب وجه عقلانی دولت با تکیه بر عقل بشر و با تکیه بر مبانی نظری در پیکر یک دستگاه فلسفی بزرگ آغاز شد و با منطق درونی خود راهی را پیمود که صرف نظر از پیدایش نظریههای متفاوت و گاه متعارض در کلیت خود, به سوی غایتی که همانا پیدا کردن عقلانیترین راه سازماندهی جامعه است, ره سپرده است....اراده عقلانی در نظریه هگل انتهای یک سیر تکاملی دراز در قلمرو اندیشه سیاسی است که طی آن نظریه دولت پس از گذر از آموزههای اراده مطلق هابز, اراده اکثریت لاک, اراده همگانی بنتام, اراده عمومی روسو, اراده اخلاقی کانت به سر منزل خودآگاهی رسیده است .'نگارنده سعی دارد ضمن بررسی سیر اندیشه از هابز تا هگل ;قانونمندی درونی تکامل اندیشه مربوط به دولت را کشف و شکلهای سازماندهی دولت را معرفی نماید .مباحث اصلی کتاب به این قرار است : عقلانیت مبتنی بر حق طبیعی (دولت به مثابه خواست اراده مطلق, و دولت به مثابه اراده اکثریت متملک), عقلانیت مبتنی بر نفع (عقلانیت فایده اجتماعی, عقلانیت فایده همگانی, عقلانیت بازار, و عقلانیت آزادی فردی), عقلانیت اراده عقلانی (عقلانیت اراده عمومی, و عقلانیت اراده عقلانی) .