آباده
شمالى‌ترين شهرستان فارس، آباده است که از شمال و غرب به استان اصفهان، از مشرق به استان يزد، از جنوب به شهرستان‌هاى خرم‌بيد و اقليد محدود است. مساحت آباده ۶۰۵۲ کيلومترمربع است. مرکز اين شهرستان شهر آباده است و جمعيت آن طبق سرشمارى ۱۳۷۸، ۹۱،۱۲۰ نفر بوده است. صغاد، بهمن و ايزدخواست ساير شهرهاى اين شهرستان هستند. اين شهرستان ۹/۴ درصد از مساحت کل استان را در بر گرفته است.
برخى مراکز ديدني: قبور خورشيدى در کوه خواجه و کوه‌هاى پشت آن، قلعه گبري، آرامگاه خواجه عکاشه بر فراز کوه خواجه، بازار کهنه، عمارت کلاه‌فرنگي، نخستين سد قوسى جهان در ايزدخواست، قلعه ايزدخواست از دوره ساساني، کاروانسرا و پل صفوى در ايزدخواست، تيمچه صرافيان در بازار نو، مسجد جامع، حسينيه، تپه‌هاى باقرآباد، تپه‌هاى قلعه کهنه رحمت‌آباد از دوران پيش از تاريخ، قلعه سورمق و کلاه‌فرنگى دورهٔ قاجاريه در سورمق، کاروانسراى شورجستان از دوره صفويه، کاروانسراى صفوى و کاروانسراى قاجار در خوان‌خوره، خرفخانه‌هاى سورمق و چهل‌زرعى از دوره صفوي.
استهبان
شهرستان استهبان از شمال و شرق به شهرستان نى‌ريز، از غرب ه شهرستان فسا و شيراز و از جنوب به داراب محدود است. اين شهرستان با ۱۹۸۶ کيلومتر مربع وسعت، ۶/۱ درصد از کل مساحت استان را در بر مى‌گيرد. مرکز اين شهرستان استهبان است. براساس آخرين تقسيمات کشوري، اين شهرستان داراى دو منطقهٔ شهرى به نام استهبان و رونيز و دو بخش مرکزى و رونيز است. اين شهرستان داراى ۲۰۸ آبادى است. براساس سرشمارى سال ۱۳۷۸، جمعيت اين شهرستان برابر با ۶۵،۶۲۸ نفر بوده است.
برخى مراکز ديدني: آثار قلعه رودبار از دوره هخامنشيان، چهارطاقى يا مسجد سنگى ايج از دوره ساسانيان، تپه‌هاى تاريخى ايج، تنگ‌بردانه و قمپ آتشکده.
ارسنجان
شهرستان ارسنجان با وسعت ۱۵۰۰ کيلومتر مربع، در فاصلهٔ ۱۲۰ کيلومترى شمال شرق شيراز قرار دارد. اين شهرستان از غرب به مرودشت، از شرق به نى‌ريز، از شمال به بوانات و از جنوب به شيراز محدود است. اين شهرستان حدود ۱۶۰۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و قله دال‌نشين (دلنشين) که از قلعه‌هاى معروف سلسله جبال کوه‌خم است، به ارتفاع ۳۲۷۰ متر از سطح دريا، بلندترين رشته‌کوه اطراف ارسنجان است.
ارسنجان از پيشينهٔ ديرين برخوردار است و با توجه به آثار باستانى موجود، قدمت آن را به قبل از ظهور اسلام و برخى از بناها را به ۲۵۰۰ سال پيش از ميلاد مسيح تخمين زده‌اند.
وجه تسميه ارسنجان را از ارسن به معنى محفل و گان يعنى سزاوار دانسته‌اند که به معنى محل شايستهٔ گردآمدن است.
برخى مراکز ديدني: مدرسه سعيديه، مسجد جامع عتيق، سد گمبان، تل تيموران، ايوان قدمگاه، غار ضحاک، تل کاخ و ...
اقليد
شهرستان اقليد با وسعت ۷۰۵۴ کيلومتر مربع، در طول جغرافيايى ۵۲ درجه و ۴۲ دقيقه و عرض ۳۰ درجه و ۵۵ دقيقه قرار دارد. اين شهرستان ۷/۵ درصد از مساحت کل استان را به خود اختصاص داده و از شمال به شهرستان آباده، از جنوب به شهرستان‌هاى مرودشت، سپيدان و ياسوج، از غرب به استان اصفهان و کهکيلويه و بويراحمد و از شرق به شهرستان خرم‌بيد محدود است.
براساس آخرين تقسمات کشوري، اين شهرستان داراى دو نقطهٔ شهرى به نام‌هاى اقليد و سده و دو بخش مرکزى و سده است. اين شهرستان با ۳۹۶ آبادي، جمعيتى معادل ۸۵،۲۵۵ نفر دارد.
در فارسنامهٔ ناصرى آمده است: اقليد در زبان عربى به معناى کليد است، از آن رو که کليد گشودن مملکت فارس است. در اين کتاب قدمت اقليد را به دوره ساسانيان و سنگ‌نبشتهٔ موجود در تل‌قلات مشتمل بر ۲۱ سطر پهلوى را مؤيد اين امر دانسته‌اند.
برخى مراکز ديدني: کتيبه و غارتنگ براق، قدمگاه سده، چشمه شيرين، پارک جنگلي، چشمه رسول‌الله، چشمه بهرام‌گور، امامزاده سيد محمد (ع) در ۸۵ کيلومترى اقليد، مسجد جامع اقليد، قلعه آسپاش، چشمه دزدان، تپه مهرعلي، تپه فيلي، تل حاجى‌نوروز، تل پهلواني، تپه باقرآباد، قصر بهرام (قصر کافوري)، تل باستانى چغاشک، قصر گل‌اندام در کنار ده شادکام، تل باستانى باباهادي، تل شاه‌نشين، تل خنجشت، تل لاله‌گون، تپه کوشک‌زر و ...
بوانات
اين شهرستان با مساحت ۴۸۰۷ کيلومتر مربع، ۹/۳ درصد از خاک استان را به خود اختصاص داده است. مرکز بوانات که از کوچک‌ترين شهرستان‌هاى استان به حساب مى‌آيد، شهر سوريان است. شهرستان بوانات از شمال و شرق به استان يزد، از غرب به شهرستان‌هاى آباده، خرم‌بيد و مرودشت و از جنوب به شهرستان‌هاى ارسنجان و نى‌ريز محدود مى‌شود. اين شهرستان داراى دو بخش مرکزى و سرچمان و ۳۳۴ آبادى است. براساس آخرين سرشمارى در سال ۱۳۷۸، جمعيت اين شهرستان ۴۹،۰۴۵ نفر بوده است.
برخى مراکز ديدني: مسجد جامع سوريان، امامزاده حمزه، چشمه محمد حنيفه و پيرکدو.