صنايع نساجى

نخستين تلاش‌ها براى استفاده از ماشين در جهت فرآورى مواد خام داخلى در جمهورى چک از اوايل سال‌هاى انقلاب صنعتى صورت گرفت. استفاده از ماشين‌آلات نساجى که جاى بافت به‌وسيله دست را گرفت، از جمله نخستين مراکز صنعتى اين کشور محسوب مى‌گردد. اين مرحله با صنايع ديگر مصرفى نظير شيشه‌گري، فرآورى الوار و چوب دنبال شد. از جمله مهم‌ترين بخش‌‌هاى صنايع سبک اعم از زمانى‌که اين کشور بخشى از امپراطورى اتريش - مجارستان و يا کشور مستقل چکسلواکى سابق بود، شامل صنايع نساجي، کفش شيشه و سراميک مى‌باشد. اين بخش از صنايع تا سال‌هاى بين ۳۳-۱۹۲۹ که صدمه بسيار بزرگى به صنايع سبک مصرفى وارد شد، نقش بسيار بالائى در ساختار اقتصادى کشور ايفا مى‌کرد. به‌دنبال بحران بزرگ سال ۱۹۲۹ و متعاقب آن جنگ جهانى دوم صنايع مصرفى آسيب فراوان ديد.

صنايع شيشه با وجود مسائل فوق هميشه جايگاه خاص خود را حفظ نمود. از قرن هفدهم به‌بعد اين صنايع به‌ويژه در مناطق کوهستانى و جنگلى کشور شکل گرفت در طول حکومت سوسياليستى توليد شيشه‌هاى عينک و آزمايشگاه، شيشه صفحه تلويزيون و شيشه اتومبيل افزايش يافت. ساخت و توليد کريستال چک که از شهرت زيادى در دنيا برخوردار است اخيراً رونق خاصى يافته و کارخانجات معروفى نظير بوهيميا، موزر، توليدات خود را تنوع بخشيده و صادرات را افزايش داده‌اند.

صنايع نساجى علاوه بر اينکه يکى از قديمى‌ترين بخش‌هاى صنعتى است، بيشترين نيروى کارى را نيز در خود به‌کار گرفته است.

صنايع کفش نيز در اين کشور از جايگاه خوبى برخوردار است. از جنگ جهانى اول کارخانجات توليد کفش در اين کشور وجود داشته‌اند. کارخانجات کفش باتا (Bata) واقع در شهر زلين (Zlin) که در طول جنگ و در دهه ۱۹۳۰ به شهرت جهانى رسيد و هم اکنون يکى از بزرگترين توليدکنندگان کفش در جهان است، ابتدا در جمهورى چک تأسيس شد.

يکى از مهم‌ترين شعبات صنايع چوب، مربوط به بخش مبلمان و اثاثيه است. تقريباً ۵/۱ ميليون متر مکعب توليد الوار داخلى در کارخانجات سلولز و کاغذسازى داخلى فرآورى مى‌گردند.

صنايع کريستال

جمهورى چک يکى از معروف‌ترين کشورهاى جهان در زمينه توليد صنايع کريستال و شيشه محسوب مى‌گردد. از ديرباز يکى از هنرهاى مردم اين سرزمين منقوش نمودن ظروف شيشه‌اى کريستال و تزئين آنها به‌وسيله دست بوده است. سابقه کندوکارى بر روى شيشه به بيش از ۲۰۰۰ سال قبل در زمان امپراطورى روم باستان باز مى‌گردد و از نادرترين هنرهاى دستى است که تا به حال ادامه داشته است.

هنر شيشه‌گرى و منقوش نمودن آن در سرزمين چک در پايان قرن شانزدهم ميلادى آغاز گرديد. در اين سال رودلف دوم همه هنرمندان اروپا را به کاخ خود دعوت نمود و از آنها حمايت‌هاى همه جانبه‌اى در جهت کار هنرى آنها و اتمام اين امور به عمل آورد. از جمله هنرمندان ارزنده‌اى که به اين کاخ دعوت شده بودند افرادى بودند که به‌زودى کار ايجاد نقش و تزئين شيشه و کريستال چک را که از نظر قدرت و دوام و سختى بسيار براى اين کار مناسب بود آغاز نمودند.

نخستين اثر ارزشمند هنرى روى شيشه در چک در دهه اول قرن هفدهم صورت گرفت. از جمله اين هنرمندان معروف فردى به نام کاسپار بوهمان (Caspar Bohmann) مى‌باشد که يکى از جام‌هائى که توسط وى در سال ۱۶۰۵ منقوش گرديده به‌دليل ويژگى و نقوش هنرى آن به‌عنوان يکى از ارزنده‌ترين آثار منقوش کريستال اين کشور محسوب مى‌گردد.

Welcome to the Heart of Europe، Vol 3 ، No 5/1996، Min. of Foreign Affairs of the Czech Repubic، Prague

علاوه بر جنبه هنرى و مهارت هنرمندان چکى در به‌وجود آوردن اين آثار، بهره‌مندى از مواد اوليه و خاک و سيليس مرغوب نيز باعث شده است که صنايع شيشه و کريستال اين کشور از شهرت و مقبوليت بالائى برخوردار باشد.

هم اکنون کارخانجات و مراکز صنعتى زيادى در جمهورى چک به توليد کريستال و ظروف شيشه‌اى مرغوب اشتغال دارند که علاوه‌بر به‌کارگيرى تعداد زيادى از مردم در اين مراکز، منبع بسيار خوبى براى تأمين ارز و همچنين صادرات اين کشور محسوب مى‌شود. از جمله کارخانه‌هائى که در امر توليد ظروف کريستال و چينى منقوش و با کيفيت بالا اشتغال دارند کارخانه موزر (Moser) مى‌باشد که سابقه فعاليت بيش از ۱۴۰ سال را دارا است. (۱۸۵۷) محل اين کارخانه در شهر کارلووى واري بوده و توليدات آن به‌دليل کيفيت و زيبائى و دوام در سراسر جهان به‌فروش مى‌رسد و در مراسم تشريفاتى و رسمى کاربرد فراوانى دارد.

به‌طور کلى توليدات کريستال در جمهورى چک با نام تجارى بوهيميا، در جهان شناخته شده مى‌باشد. اين محصولات به دليل کيفيت و همچنين نقوش بسيار زيبا و هنرمندانه‌اى که بر روى آنها حک شده مورد توجه و علاقه توريست‌ها و جهانگردانى ست که همه ساله در حد زيادى از اين کشور بازديد مى‌نمايند. اين محصولات در شهرهاى نووى بور پوديبرادي و ليبرتس توليد مى‌شوند. به علاوه توليد لوسترهاى تزئينى و همچنين جواهرات بدلى نيز در اين کشور از شهرت و اعتبار بالائى برخوردار است.

خاک شن که به‌عنوان مواد اولى کريستال در جمهورى چک مورد بهره‌بردارى قرار مى‌گيرد، عمدتاً در مناطق يچين و چکساليپا (CESKA LIPA, JECIN) به وفور يافت مى‌شود. توليد سراميک و چينى‌آلات با کيفيت مطلوب نيز ناشى از ذخاير زياد و عالى کائولين است که عمدتاً در مناطق نزديک به کارلووى واري و پلزن وجود دارند. بخشى از توليدات اين صنايع به آلمان صادر مى‌شود. بهترين و معروف‌ترين کارخانجات چينى‌سازى جمهورى چک در شهرهاى کارلووى واري و همچنين در نزديکى شهر زنويمو (ZNOJMO) در موراوياى جنوبى (نزديک مرز اتريش) واقع هستند و از مواد اوليه معدنى محلى استفاده مى‌کنند.