ايل هرکى

قلمرو اصلى ايل هرکى علاوه بر ايران به قسمت‌هائى از خاک عراق، به‌ويژه منطقهٔ سوران آن کشور شامل مى‌شود. هم‌اکنون خويشاوندان و وابستگان اين ايل در آن سوى مرز ساکن هستند. ايل هرکى از سه طايفه تشکيل شده و هر يک از طوايف نيز به تيره‌ها منشعب مى‌گرد. ايل هرکى از جمله ايلاتى است که مقام رياست آن انتخابى است و مانند انتخابات رياست جمهورى اغلب کشورها عمل مى‌شود. اين مقام از طايفه سيدان و تنها از تيرهٔ لباسى برگزيده مى‌شود. در انتخابات رئيس، همه عشاير ايل حق رأى ندارند، بلکه ۱۳ تيره که عموماً از خويشاوندان خاص تيره لباسى هستند حق شرکت و رأى دارند و مى‌توانند هم رئيس را انتخاب کنند و هم او را از مقام خويش عزل نمايند. اين ۱۳ تيره در بين عشاير ايل به ”پيساقا“ و بقيه که حق شرکت به آنان داده نشده است به ”ملت“ معروف هستند. تيره‌هاى اصلى يا پيساقا شامل تيره‌هاى لباسي، ميرزاشيخا، امام موسي، ماله‌سوار، ماله باس، ماله چاوشن، مى‌سانديني، ماله‌سن، خودادائي، ماله‌به، کي، تيلى و ماله خان مى‌باشد و بقيهٔ تيره‌ها که به اصطلاح ملت هستند از حق رأى محروم هستند. علاوه بر مقام رياست ايل، پست قائم مقامى رياست ايل نيز مطرح است و اين مقام نيز خاص تيره مام موسى است که در غياب رئيس ايل، زمام امور را به‌دست مى‌گيرد. طوايف ايل هرکى قبل از انقلاب کوچ‌رو بودند و معمولاً از ارديبهشت به مدت چهارماه به مناطق ييلاقى واقع در کوه‌هاى مرزى ايران و ترکيه و ايران و عراق کوچ مى‌کردند.

ايل زرزا

عشاير ايل زرزا با حدود ۲۸۴ خانوار در روستاهاى سينگان، حق، بمزورته ميرآباد، پوش‌آباد، اميرآباد، نرزيوه، نليوان، شاوانا، کرکاشان، على‌آباد و فرج‌آباد پراکنده هستند. ايل زرزا بر اساس سازمان ايلى داراى هفت طايفه است که سه طايفهٔ ابراهيم خاني، فتح ‌على خانى و عبدالله خانى طوايف اصلى ايل به‌شمار مى‌روند و مقام رياست ايل نيز خاص طايفهٔ عبدالله خانى است. عشاير ايل زرزا قبل از انقلاب اسلامى داراى رده‌هاى کوچنده بودند و از اوايل ارديبهشت ماه به مدت ۳-۴ ماه به مناطق ييلاقى کوه‌هاى مرزى ايران و عراق به‌ويژه دول رسول با پيران، کله‌شين، درود، تاله‌جار، غله‌سپي، غله رش، مرگه ريز و هاوارکروس کوچ مى‌کردند.