لوحههای گلی
در کف این اتاق، نزدیک ضلع جنوبی و در امتداد دیوار، تعدادی لوحه گلی با خط میخی بابلی بهدست آمده است. تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی خام بودهاند. در پای دیوار شمالی اتاق، سه اجاق در یک ردیف بودهاند که با توجه به لوحههای پخته و خام میتوان گفت که این اجاقها برای پختن لوحهها ساخته شده بودند.
حجاریهای دره هونان
در دوره هونان نقاط حجاریشدهای بهشرح زیر وجود دارد: صفه و آتشدان. در دامنه کوه پله سلیمان در سمت چپ دره هونان در نقطهای که رو به مشرق قرار دارد، صفحهای از سنگ تراشیده شده است که از زمینهای پیرامون خود بیش از ۵/۱ متر ارتفاع دارد. طول این حجاری ۱۵/۴ متر و ارتفاع آن ۷۰/۳ متر است. در جلو این حجاری صفهای از سنگ به طول ۱۵/۴ متر و عرض ۵/۲ متر بهوجود اوردهاند. در سمت چپ صفه مزبور آتشدانی به قطر ۲۴ و عمق ۱۸ سانتیمتر قرار دارد.
- صفه و آتشدان سمت راست دره هونان:
به فاصله ۴۰ متری محل بالا در طرف راست دره هونان، نقطهای را در سنگ تراشیدهاند که ارتفاعش از زمینهای اطراف بیش از ۹/۱ متر است. در جلو این محل هم صفهای از سنگ تراشیدهاند که طول آن ۴ متر و عرضش ۳۵/۱ متر است. عرض این صفه در بعضی نقاط به ۳۰ سانتیمتر میرسد. در وسط این صفه نیز آتشدانی از سنگ به قطر ۱۵ و عمق ۸ سانتیمتر وجود دارد.
- محل کتیبه و پلکان:
در ۲۵ متری بالای صفه اخیر در دست چپ راه، محلی به شکل مستطیل به طول ۱/۴ و به ارتفاع ۱/۱ متر تراشیده شده است. ممکن است این محل را برای نقش یا کتیبهای آماده کرده بودهاند. در سمت چپ تراشیدگی، ۳ پله کوچک از سنگ درآوردهاند. ارتفاع این حجاری از زمینهای اطراف ۱/۱ متر است. در قسمت بالای حجاری، صفهای قرار دارد که روی آن آتشدانی به قطر ۲۳ و عمق ۲۱ سانتیمتر دیده میشود. در دو طرف این آتشدان، دو آتشدان کوچکتر نیز قرار گرفتهاند. در بالای صفه به فاصله ۱۰ متر، ۱۳ پله را بهصورت مارپیچ از سنگ درآوردهاند و جوی آب باریکی در بالای صفه و ابتدای پلهها به طول ۲۰ متر باقی است که عرض آن ۱۲ سانتیمتر و عمقش ۱۰ سانتیمتر است.
- حفرههای حجاریشده:
در سمت چپ این آثار به فاصله ۲ متر، تعداد ۱۰ فره در تختهسنگ بزرگی کنار یکدیگر بهطور عمودی تراشیدهاند که از نظر هندسی اشکال گوناگونی دارند.
سنگ حجاریشده
در سمت چپ جاده سراب کنار تقریباً ۵۰ متری سراب کنار، تختهسنگی قرار گرفته است که روی آن را به ابعاد ۲۵×۸۵ سانتیمتر صاف کرده و صیقل دادهاند.
نقش آنوبانینی
در سینه تختهسنگهای کوه، در ارتفاع حدود ۳۵ متر در محلی موسوم به میان کل سر پل ذهاب، چند نقش برجسته از جمله آنوپانینی، پادشاه لولوئیها هنوز بر جای مانده است. در این نقش آنوبانینی با ریشی بلند، عرقچین گرد دامنی ریشهدار با کمربندی کاردزده و کفش صندل دیده میشود.
پادشاه پای چپ خود را بر دشمنی که بر زمین افتاده نهاده است. ریةالنوع نینی (نانا) در مقابل شاه ایستاده و تاجی که علامت خدائی او است، بر سر دارد و لباس او از پوست یا پارچه منگولهدار است. الهه نینی یک دست خود را بهسوی شاه بلند کرده و با دست دیگر دو اسیر را که با طنابی بسته شدهاند همراه میآورد. در قسمت پائین شش اسیر دگر نفر شده است. اسیران همگان برهنه هستند و دستهایشان از پشت بسته شده است. اولین اسیری که در صف زیرین مقدم بر دیگران است. کلاه یا تاجی بر سر دارد. این کلاه یا تاج در هزاره اول پیش از میلاد، ویژه مادیهای و در روزگار بعد پارسیان این نوع کلاه را از اینان اخذ کردند.
در زیر این نقش، حجاری کتیبهای که حاکی بر پیروزی آنوبانینی میباشد نفر شده است. در این سنگ نبشته، آنوبانینی چنین میگوید:
آنوبانینی، پادشاه توانا، پادشاه لولوئی، نقش خود و نقش الهه یشتار را در کوه با تیر رسم کرده است. آن کس که این نقوش و این لوح را محو کند، به نفرین و لعنت آنو و آنوتوم و بل و بلیت و رامان و ایشتار و سین و شمس ... گرفتار باد و نسل او بر باد رواد ....
زاک دومرگان، مؤلف کتاب هیئت علمی فرانسه در ایران، مینویسد:
اما محل سر پل در عهود بسیار قدیمی مسکون بوده است، در اینجا است که من سن لوح نبشته بسیار مهمی از لحاظ تاریخی از شاه آنوبانینی کشف کردم. این سنگنبشته یکی از مهمترین یا قدیمیترین سنگنبشتههائی است که من در آسیا با آن برخوردم.
این نقش برجسته متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و از سلسله سوم اورمی میباشد.
نقش برجسته کتیبهدار
در مقابل همین نقش، نقش مشابهی وجود دارد و روی آن پادشاهی نشان داده شده که سلاحی در دست دارد و پای خود را روی نعش دشمنی قرار داده است. در بالای سر او خورشید بالدار و هلال ماه دیده میشود. در قسمت پائین این نقش، کتیبهای به خط اکدی خوانده میشود.
سنگنبشته
در حد فاصل دخمه بزرگ و دخمه کوچک در بند صحنه، عبادتگاهی است که به اهل ایمان تعلق دارد. در داخل این عبادتگاه، تختهسنگ عظیمی است که روی آن عباراتی بهشرح زیر نقر کردهاند:
مال تیمور بود اول این مقام | |
آخرش شد مال مجرم بالتمام | |
کس نداند معنی رمز کلام | |
خواجه تیمور است مجرم چون غلام | |
هست مجرم نعمتالله را بهنام | |
در حقیقت پیشوا و هم امام | |
ای دل دو جهان از این دومی شود نشانه | |
مجرم به نفس گیرد و سلطان به خزانه | |
عمل شیخ نظر علی صحنهای فی شهر محرمالحرام ۱۳۲۴ هـ.ق |
در سمت راست نوشته، نقش سواری دیده میشود که شاید نقش حاج نعمتالله جیحونآبادی، متخلص به مجرم باشد که شیخ نظرعلی ساکن صحنه، آن را بر روی سنگ حک کرده است.
در تاریخ ۲۰ دیماه ۱۳۷۰ ش. به اتفاق سیفالله پیری، از دخمهها و عبادتگاه اهل ایمان در بند صحنه دیدن کرده و از آنها عکس گرفتم. در این بازدید، مجید عدل تاجالدینی، جوان پاکدل صحنهای ما را همراهی کرد و حتی تا کنگاور همراه ما بود. در اینجا لازم میآید از وی سپاسگزاری نمائیم.