فلاورجان
شهرستان فلاورجان با وسعتى حدود ۵۰۰ کيلومتر مربع در غرب استان اصفهان قرار دارد و از شمال به شهرستان خمينى‌شهر، از جنوب به شهرستان مبارکه از غرب به شهرستان‌هاى نجف‌آباد و لنجان و از شرق به شهرستان اصفهان محدود است.
اين شهر مرکز لنجان سفلي، لنجان پائين و لنجان جنوبى بود و در گذشته ورگان ناميده مى‌شده است ورگان از دو بخش ور به معنى کنار و گان به معنى مکان است. ورگان شهرى است در کنار زايندهرود که در زمان شاه‌عباس بزرگ صفوى پلى بر روى زايندهرود با همين نام ساخته شد.
مسلمانان فلاورجان که معرب ورگان است را به اين شهر نسبت دادند که از دو بخش فلا جمع فلات و ورجان که عربى ورگان است، تشکيل شده و تا امروز به فلاورجان مشهور است.
از آثار تاريخى شهرستان فلاورجان مى‌توان به پل صفوي، گورستان کهن کليميان، آرامگاه پيربکران، مسجد جامع، اشترجان و پل پل پشينين بابا محمود فيروزان اشاره کرد.
کاشان
شهرستان کاشان با وسعتى حدود ۹،۹۰۰ کيلومتر مربع در شمال غربى استان اصفهان واقع شده و از شمال به استان‌هاى سمنان و قم، از غرب به استان‌هاى قم و مرکزي، از شرق به شهرستان اردستان و از جنوب به شهرستان‌هاى بُرخوار و ميمه و نطنز محدود است.
کاشان از شهرهاى باستانى ايران است و نتايج پژوهش‌هاى باستان‌شناسى در تپه‌هاى سيلک نشان مى‌دهد که اين ناحيه يکى از مراکز فرهنگى و محل سکونت انسان‌هاى پيش از تاريخ است. از گذشته اين شهر را با نام‌هاى کى‌آشيان، کاسان، کاشيان، و ... ناميده‌اند. نخستين ساختمان‌هاى اين ناحيه در سرچشمهٔ فين بنا شده و به همين جهت آن را کى‌آشيان يعنى خانه و جايگاه پادشاهان گفته‌اند. کى‌آشيان بر اثر کاربرد زياد به کاشان تغيير يافته است.
از آثار تاريخى اين شهر مى‌توان به تپه‌هاى سيلک، مسجد جامع و منارهٔ آن، منارهٔ پنجه شاه سلجوقي، مدرسهٔ خواجه تاج‌الدين، چهل‌دختران، مسجد بيدان، امامزاده حبيب‌بن‌موسى (ع)، سنگ گور آرامگاه شاه‌عباس بزرگ، مسجد دروازه، باغ شاه فين، امامزاده ابراهيم، آرامگاه بابا افضل و مدرسهٔ سلطانى اشاره کرد.
گلپايگان
شهرستان گلپايگان با وسعتى حدود ۲،۴۲۱ کيلومتر مربع در غرب استان اصفهان واقع شده و از شمال و غرب به استان مرکزي، از شرق به شهرستان بُرخوار و ميمه و از جنوب به شهرستان خوانسار محدود است. وردپاتکان که از سه بخش ورد به معنى گل سرخ، پات به معنى نگاهبان و کان که در آخر نام شهرها و آبادى‌ها بسيار آمده تشکيل شده است. ورتپاتکان به معنى شهر و سرزمين ورتپات بوده که يکى از نام‌هاى ايرانى است و به مرور زمان به وردپاتکان وردپازکان، گردپاذکان و سرانجام به گلپايگان تغيير يافته است و از آثار تاريخى و سنگ‌نبشته‌ها موجود در اين شهر اين نظريه را اثبات مى‌کند گلپايگان را جرفادقان ناميده‌اند.
از آثار تاريخى اين شهر مى‌توان به مسجد جامع، آرامگاه امامزاده سيدالسادات، آرامگاه هفده تن و آرامگاه ابوالفتوح اشاره کرد.
لنجان / زرين‌شهر
شهرستان لنجان با وسعتى حدود ۱۲۰۰ کيلومتر مربع در غرب استان اصفهان واقع شده که از شمال به شهرستان نجف‌آباد و فلاورجان، از شرق به شهرستان مبارکه، از غرب به استان چهارمحال و بختيارى و از جنوب به شهرستان مبارکه و استان چهارمحال و بختيارى محدود شده است.
شهر زرين‌شهر، مرکز شهرستان لنجان با وسعتى حدود ۷ کيلومتر مربع در غرب استان اصفهان واقع شده و از شمال به کوه جوزان، از غرب به آبادى چَم‌گُردان، از شرق به روستاى جعفرآباد و از جنوب به آبادى ورنام‌خواست محدود است.
از آثار تاريخى اين شهر و اطراف آن مى‌توان به مسجد جامع، آتشکدهٔ زرتشتيان، تالار شاه‌نشين و سنگ‌نبشتهٔ عبرى اشاره کرد.
شهر مبارکه
شهر مبارکه که با وسعتى حدود ۱،۶۶۰ کيلومتر در غرب استان اصفهان واقع شده و از شمال به شهرستان فلاورجان از غرب به شهرستان لنجان و استان چهارمحال و بختياري، از شرق به شهرستان شهرضا و از جنوب به استان چهارمحال و بختيارى و شهرستان شهرضا محدود است.
مبارکه در لغت به معنى برکت داده و با برکت و نعمت است. اين شهر در گذشته مرکز بلوک لنجان عليا بوده و از نقاط حاصلخيز استان اصفهان است.
از آثار تاريخى اين شهر مى‌توان به دژ خان لنجان و مسجد جامع آن اشاره کرد.
نائين
شهرستان نائين با وسعتى حدود ۳۵،۵۱۹ کيلومتر مربع در شمال شرقى و شرق استان اصفهان در کنارهٔ جنوبى کوير مرکزى واقع شده و از شمال به استان سمنان، از شرق به استان خراسان، از جنوب به استان يزد و از غرب به شهرستان‌هاى اردستان و اصفهان محدود است.
استخرى و ابن‌حوقل اين شهر را مائين ناميده‌اند. واژهٔ نائين در عبرى به معنى جمال است. گروهى از ساکنان شهر نين در فلسطين پس از کوچ به ايران آمده‌اند و هستهٔ مرکزى شهر نائين را به‌وجود آورده‌اند.
از آثار تاريخى شهر نائين مى‌توان به نارنج قلعه، خانهٔ قاضي، نور زواره‌اي، امامزاده سلطان سيدعلى و مدرسهٔ علميهٔ پيشين و مسجد جامع نائين اشاره کرد.
نجف‌آباد
شهرستان نجف‌آباد با وسعتى حدود ۴۱،۱۸۳ کيلومتر مربع در غرب استان اصفهان واقع شده و از شمال به شهرستان برخوار و ميمه، از غرب به شهرستان فريدن و استان چهارمحال بختيارى از شرق به شهرستان‌هاى خمينى‌شهر و فلاورجان و از جنوب به شهرستان لنجان محدود است. از آثار تاريخى اين شهرستان مى‌توان به کاروانسراى حسينجه، قلعه سنگى علويجه، مسجد جامع دهق، مسجد جامع جوزدان، امامزاده احمدبن‌حنيفه، امامزاده ساره مريم و امامزاده سراءالدين (بابا لنگر) و امامزاده عبدالله اشاره کرد.
نطنز
شهرستان نطنز با وسعتى حدود ۳،۲۱۰ کيلومترمربع در شمال استان اصفهان واقع شده و از شمال و شمال غربى به شهرستان کاشان و از شرق و جنوب شرقى به شهرستان اردستان و از غرب و جنوب به شهرستان برخوار و ميمه محدود است.
در گذشته نام اين شهر بليدق يا بليدک بوده که معنى آن بلده يا شهر کوچک است.
از آثار تاريخى اين شهر مى‌توان به آتشکدهٔ ساساني، محراب کوچه مير، مسجد جمعه، خانقاه و منارهٔ شيخ عبدالصمد، کاروانسراى شاه‌عباسي، آرامگاه عون‌بن‌على و آرامگاه بى‌بى رضيهٔ رومى اشاره کرد.
شهرستان بُرخوار و ميمه
برخوار با وسعتى حدود ۳،۶۰۱ کيلومتر مربع در شمال شهر اصفهان قرار دارد.
ميمه نيز با وسعتى حدود ۳۰۳۸ کيلومتر مربع در غرب شهرستان کاشان واقع است. شهرستان برخوار و ميمه از شمال به شهرستان‌هاى کاشان و نطنز و استان مرکزي، از غرب به شهرستان‌هاى گلپايگان و نجف‌آباد و از شرق به شهرستان اردستان و از جنوب به شهرستان‌هاى اصفهان و خمينى‌شهر محدود است.
از آثار تاريخى شهرستان مى‌توان به آرامگاه حضرت ابراهيم بن‌موسى‌بن‌جعفر، آرامگاه حضرت قاسم‌بن‌موسى‌بن‌جعفر، منارسين، مسجد جامع و کاروانسراى مورچه‌خورت اشاره کرد.
شاهين‌شهر
شهر شاهين‌شهر مرکز شهرستان بُرخوار و ميمه با وسعتى حدود ۱،۷۶۰ هکتار در شمال غربى اصفهان قرار دارد. شهر شاهين‌شهر به جادهٔ اصلى اصفهان - مورچه‌خورت از جنوب خمينى‌شهر، از غرب به آبادى قميشلو و از غرب به حبيب‌آباد محدود است.