نواحى طبيعى و شهرهاى مهم

ناحيه لاس ويلاس

در جنوب ارتفاعات سيرااسکامبراى (Sierra Escambray) سر برافراشته که هنوز آنها را بلندى‌هاى ترينيداد سانکتى اسپيريتوس از روى نام دو شهرى که آنها را در برگرفته، مى‌نامند. اين سلسله کوه‌ها هشتاد کيلومتر طول و بيش از هزار متر ارتفاع دارند. سنگ‌ها از جنس شيت يا آهکى‌ هستند و در اينجا نيز بعضى از اشکال برجستگى‌هاى آهکى مشاهده مى‌‌شود: تپه‌هاى مخروطي، ديواره‌هاى عمودى که غارها آنها را سوراخ کرده‌اند و دشت‌هاى کوچک بسته. به اين ترتيب رودها (بوکرونس - Boquerones، خيباکوآ - Jibacoa ، هانابافى‌يا - Hanabanilla ...) در دره‌هاى تنگى که به کمک سلسله‌اى از پلخاس‌ها شکل گرفته‌اند، جريان دارند. بسيارى از اين رودها سلسله‌اى از آبشارها (مثل مورد رود هانابانيلا در پرتگاه سيگوانه‌آ - Siguanea) را تشکيل داده‌اند.

ساحل بسيار مضّر است و بريدگى‌هاى تندى دارد که امواج دريا را درهم مى‌شکند. بر روى اين شيب‌ها قهوه کشت مى‌کنند و در دره‌هاى رسي، هم نيشکر و هم توتون يا قهوه. ناحيه اطراف سانتاکلارا داراى تپه‌ها و بلندى‌هاى است که ارتفاع آنها از ۳۰۰ متر تجاوز نمى‌کند. اينجا مرکز توزيع آب‌ها است. خاک‌ها رسى يا شنى است. روى خاک‌هاى رسى نيشکر کشت مى‌کنند و برخاک‌هاى شنى قهوه. در شمال رودخانه‌ها (خانى بانيکو - Jatibanico، ساگوالاگرانده - Sagualla Grande) بلندى‌هاى آهکى را به شکلى زيبا سوراخ کرده‌اند و غارها و معبرهاى تنگى به وجود آورده‌اند.

ناحيه کاماگوئه

اين ناحيه مسطح‌ترين ناحيه کوبا است. دشتى وسيع که از شمال به ساحلى مرجانى از جنوب به مرداب‌ها محدود مى‌شود. در مرکز، زرهى وسيع از سرپانتين (سرپانتين - Serpen Tine - نوعى سنگ) سبز که بلندى‌هاى سيرادوکوبيتاس (Sierradecubitas) آهکى بر آن اشراف دارد گسترده است. رودخانه‌ها به سوى جنوب روان هستند، به استثناى ريوماکزيمو (Rio Maximo) که ارتفاعات شمالى را مى‌پيمايد و در مسير خود استخرهاى طبيعى در مرمرهاى سپيد زيبا ايجاد مى‌کند. براين زره سنگى قشرى از خاک رس گسترده است که براى کشت نيشکر مناسب است. اما در اين جا ساوان‌هاى وسيع خالى از سکنه نيز وجود دارد، ساوان‌هايى سوخته از آفتاب، بى‌درخت و بدون جويبار، در اطراف اين فلات دشت‌هاى آهکى گسترده‌اند، دشت‌هاى پوشيده از خاک سرخ، که براى کشت نيشکر مناسب است.

در پهنه ساحل شمالي، جزاير کايورومانو و توريگوانو بلندى‌هاى آهکى حقيرى را عرضه مى‌دارند که بر سواحل وسيع مرجانى مسلط است.

ناحيه اورينته

منطقه‌اى است بسيار متنوع، اين ناحيه از شرق فلات کاماگوئه تا گذرگاه بادها که کوبا را از هائيتى جدا مى‌کند گسترده است. درياى کارائيب سواحل جنوبى اين ناحيه را در برگرفته و سواحل شمالى آن روبروى مجمع‌الجزاير باهاماس قراردارد. اين ناحيه زير سلطه بزرگترين مجموعه کوهستانى کشور يعنى سيرامائسترا (Sieraa Maestra) قرار دارد. سيرامائسترا به درازاى ۲۵۰ کيلومتر از دماغه کروز (Cruz) تا خليج گوانتانامو کشيده شده و قله تورکينو با ارتفاع ۱۹۷۴ متر از سطح دريا مرتفع‌ترين نقطه کوبا است. سيرامائسترا موجوديت خود را مديون گسلى طولى است: در واقع در طول ساحل، گودال زيردريايى اورينته وجود دارد که بيش از ۶۰۰۰ متر عمق دارد يعنى اختلاف سطحى حدود ۸۰۰۰ متر با قله تورکينو. وجود اين سلسله کوه‌ها ارتباطات را دشوار کرده اما داراى معادنى غنى است: مس، منگنز، آهن. در نزديکى بايامو (Bayamo)، غار خيبارا (Jibara) که با ۳۴۵ متر عمق، عميق‌ترين غار در قاره آمريکا است براى بهره‌بردارى آماده مى‌کنند. حوضه گوانتانامو نيز خليج بسيار زيبايى دارد که از سال ۱۹۰۲ در اشغال پايگاه هوايى آمريکايى شمالى است. ناحيه‌اى خشک، بى‌آب و پوشيده از درختان کاکتوس. از نمکزارهاى ساحلى سالانه ۴۶۰۰۰ تن نمک (۸۰% توليد ملي) به دست آوردند.

در شمال ارتفاعات سيرامائسترا درهٔ مرکزي گسترده است دره‌اى که آب فراوانى دارد و در گوشه و کنار آن روستاهايى پراکنده‌اند. جاده مرکزى و نيز راه‌آهنى که به گوانتانامو مى‌رود از آنجا مى‌گذرد. صخره‌هاى سنگ سرپانتين را که تا ارتفاع هزارمترى سربرافراشته‌اند رودخانه‌هاى نيپه (Nipe) و مايارى (Mayari) دربرگرفته‌اند. شاخه‌هاى اين رودخانه‌ها آبشارهاى دل‌انگيزى به وجود آورده‌اند. ارتفاعات سيرادونيپه براى کوبا ارزش فراوانى دارند: در واقع زير خاک‌هاى سرخ اين ارتفاعات يکى از مهمترين معادن آهن جهان نهفته است. در جنوب، رود کائوتو (Guacanayabo)، بزرگترين رودخانه کوبا (با ۲۵۰ کيلومتر طول) جريان دارد اين رود در خيلج گواکانايابو داراى دلتاى مردابى پهناورى است. ناشناخته‌ترين ناحيه کوبا ناحيه باراکوآست. ارتباط زمينى در آن بسيار دشوار است. اين ناحيه از صخره‌هاى آهکى و سرپانتين تشکيل شده و مثل ارتفاعات سيرادونيپبه مخازن آهن عظيمى در خود دارد. در حوضه رود توآ (Toa)، جنگل بقدرى انبوه است که انوار خورشيد هرگز به زمين نمى‌رسد. گرداگرد خليجى مدّور، شهر باراکوآ، اولين شهرى که اسپانيايى‌ها در آستانهٔ دشوارترين ناحيه کشور بنيان گذاشتند برپا شده است.