پل قدیم دزفول یا دژپل، از قدیمی‌ترین پل‌های استوار جهان

پل تاریخی دزفول از اندک پل‌های استوار در دنیا است که با گذشت بیش از ۱۷ قرن همچنان پابرجا است و به عنوان قدیمی ترین پل استوار جهان که هنوز حیات خود را حفظ کرده در جهان شناخته می شود. این پل که دو منطقه شرقی و غربی دزفول را به هم وصل می‌سازد، در سال ۲۶۰ میلادی در زمان شاپور اول ساسانی (۲۶۳ میلادی) ساخته شده است.

پل دزفول به پل رومی نیز مشهور است و دلیل آن این است که در سال ۲۶۰ میلادی (در حدود ۱۷۵۰ سال پیش) به دستور شاپور اول ساسانی، این پل به دست هزاران اسیر رومی بر روی رود دز ساخته شد. در آن زمان برای حفاظت از پل قلعه‌ای نیز بنا شد که در محل قدیمی آن محله‌ای به همین نام (قلعه) وجود دارد. این پل دارای ۱۴ دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می‌کند، پل قدیم دزفول از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی باز سازی شده‌است اما پایه‌های پل حکایت از دوران ساسانی دارد.

بخش‌هایی از پایه‌های این پل باستانی مربوط به دوره ساسانی و بخش طاقدیسی پل مربوط به دوره صفویه و از نمونه‌های طاق‌های دوره اسلامی است و سرانجام بخش عرشه پل که از مصالح جدیدی همچون سیمان و فلز ساخته شده است مربوط به دوره پهلوی است.

علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه «سابقه سکونت در محدوده شهرستان دزفول به بیش از ۶هزار سال پیش از میلاد می رسد»، نوشت: تپه های چُغابُنوت و چُغامیش از مهمترین محوطه‌های پیش از تاریخ ایران و جهان هستند که توسط باستان شناسان آمریکایی، پیش از پیروزی انقلاب مورد کاوش قرار گرفته اند.
مونسان به «اندامش» و «قصر روناش » به عنوان نام های قدیمی دزفول اشاره کرد و ‎ یاد آور شد: شهر تاریخی و مهم گندی شاپور یا جندی شاپور نیز در فاصله ۱۰ کیلومتری شرق شهر دزفول قرار دارد.
«شهرستان دزفول در ۱۶۴ کیلومتری شمال اهواز قرار دارد. دزفول از شمال به اندیمشک و استان لرستان، از شرق به شوشتر، از غرب به استان ایلام و از جنوب به شوش و اهواز محدود است.»
بافت قدیم دزفول بافتی تاریخی و آجری است و در کنار رودخانه دز شکل گرفته و شامل ۲۸ محله قدیمی درهم تنیده است. معماری خاص و تزئینات آجری بی نظیری در بافت قدیم دزفول، این شهر را به «شهر آجر» معروف کرده است.

شهرستان دزفول تمدنی کهن و پیش از تاریخ را در دل خود جای داده و ابتدای سکونت گروهی بشر در این شهرستان از تپه های چغابنوت آغاز می شود. در نوشته های باستانی پس از توفان نوح از شهری به نام «اوان » نام برده شده است؛ این شهر پایتخت تمدن «عیلام » و سر آمد شهرهای مشرق زمین بوده است.
کاوشگران غربی در نیم قرن اخیر از جمله والتر هینتس آلمانی در کتاب خود تحت عنوان دنیای گمشده عیلام محل شهر اوان را در جای امروز دزفول می داند که در این صورت دزفول فعلی ( اوان پنج هزار سال پیش ) را باید نخستین پایتخت امپراطوری گسترده عیلام دانست.
خوزستان از دیرباز مهد تمدن و فرهنگ بوده و قابلیت های سرشاری در این زمینه داشته که تاریخ گواه صادقی بر این مدعاست. خوزستان سرزمینی متفاوت با ویژ گی ها و تنوعات خاص است ، همراه با مردمان سرشار از صفا، صمیمیت و خونگرمی جنوبی ها.

بیشتر بخوانید:

باغ شاه یا باغ فین، بدنام‌ترین باغ تاریخ!

قلعه والی ایلام

شهرستان دزفول، از شهرستان‌های استان خوزستان در جنوب غربی ایران است. شهرستان دزفول با مساحت ۴۷۶۲ کیلومتر مربع بین ۴۸ درجه و۲۰ دقیقه تا ۴۸ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌ است و بین ۳۲ درجه و۷۵ دقیقه عرض شمالی از خط استوا قرار گرفته‌ است. این شهرستان از شمال به استان لرستان، از غرب به شهرستان اندیمشک از شرق به استانهای چهار محال بختیاری از جنوب شرقی به شهرستان مسجد سلیمان و از جنوب به شهرستان‌های شوشتر و گتوند و از جنوب غربی به شهرستان شوش محدود می‌شود.

جندی شاپور اولین دانشگاه جهان

دانشگاه بزرگ جندی شاپور که در شهری با همین نام در ١٠ کیلومتری شهر دزفول واقع شده را می توان به عنوان اولین و بزرگترین مرکز آموزش پزشکی، فلسفه و نجوم در روزگار ساسانیان نام برد. این دانشگاه با بیش از ۱۷ سده قدمت، از باستانی‌ترین دانشگاه‌های خاورمیانه محسوب می‌شود. در این دانشگاه تا قرن چهارم هجری دانشمندانی از سراسر دنیا به تحقیق و تدریس می پرداختند.

در این دانشگاه آموزش‌هایی در حوزه‌های پزشکی، فلسفه، الهیات و علوم ارائه می‌شد. این آموزش‌ها بر اساس سنت زرتشتی و ایرانی، و همچنین با بهره بردن از سنت یونانی و هندی بود. نهادِ جدیدِ بیمارستان به عنوان مرکز درمان و آموزش پزشکی نیز در این دانشگاه شکل گرفت که اهمیت و تاثیر بسیاری در تاریخ علم پزشکی داشته‌است. به علاوه بیمارستانِ این دانشگاه، مهمترین مرکز پزشکی جهانِ باستان در قرن‌های ۶ و ۷ میلادی بوده‌است.

به‌روایت اکثر منابع تاریخ پزشکی دورهٔ اسلامی، این مرکز علمی در انتقال دانش پزشکی یونانی، ایرانی و هندی به عالم اسلام سهم فراوانی داشته‌است. نخستین بیمارستان‌های دورهٔ اسلامی طبق الگوی بیمارستان جندی شاپور بنا شد. بااین‌همه، اطلاعات تاریخی چندان نیست که بتوان تصویری دقیق از اوضاع علمی و فرهنگی این شهر عرضه کرد. آنچه در منابع دورهٔ اسلامی دربارهٔ پیشینهٔ علمی این شهر آمده‌است، گاه به افسانه می‌ماند. پژوهش‌های جدید نیز، بعضاً حاوی ادعاهایی ناسنجیده و غیر مستند است و تشخیص درستیِ این اطلاعات بسیار دشوار می‌نماید.

جغرافیا و معماری شهر جندی شاپور

بنا بر گفتهٔ اکثر مورخین، شهر جندی‌شاپور در زمان شاپور یکم (242-272 میلادی) بنیان‌گذاری شده‌است. این شهر از زمان شاپور اول دارای اهمیت ویژه‌ای شد، چنانکه برخی از مورخین، آن را دومین شهر شاهنشاهی ساسانی دانسته‌اند. گفته می‌شود که شاپور دوم، مقر حکومتی‌اش را از آغاز تا سال سی‌ام سلطنت خود را در این شهر قرار داد و پیش از آن نیز، به دستور شاپور اول، تعدادی از کتاب‌های پزشکی یونانی را در آنجا به پهلوی ترجمه و نگهداری می‌کردند. اوج پیشرفت و اعتلای شهر و دانشگاه گندی شاپور در زمان خسرو انوشیروان بود که او نسطوریان (که بعدها جز فعالان اقتصادی نیز شدند) و دانشمندان یونانی را (به دلیل اختلافات مذهبی از سرزمینشان طرد شدند) را در جندی شاپور جای داد و با برگزاری مناظرات و جلسات علمی، موجب رونق بیشتر این دانشگاه شد.

منابع: ایرنا ـ ویکی پدیا