امامزاده حسن

اين بقعه در داخل شهر کرج واقع شده و بناى آن از داخل به صورت چهار گوش وسيع است که در وسط هر ضلع آن طاق‌نمايى برپا شده است. نماى خارج نيز به صورت چهارگوش در نهايت سادگى است. پوشش خارجى سقف از کاه‌گل است و به راحتى مى‌توان نحوه طاق‌بندى آن را مشاهده کرد. براساس کتيبه‌اى که در داخل ايوان ورودى بنا قرار دارد، ساختمان امامزاده در ربيع‌الاول سال ۹۰۶ هـ.ق و به فرمان ابوالمظفر شاه تهماسب اول صفوى انجام شده است.

امامزاده داود


بناى اوليهٔ اين امامزاده سال‌ها پيش بر اثر سيلى بنيان‌کن از بين رفت و بناى فعلى که از ساقهٔ گنبد بلند و گنبدى نوک‌تيز با دو گل‌دسته تشکيل شده، بعدها جايگزين بناى اوليه شد. حرم هشت ضلعى کنونى و سرداب زير آن در زمان فتحعلى‌شاه قاجار به جاى بناى قديمى که يقيناً برج ساده سنگى بود، ساخته شد. درهاى شمال و شرق حرم نيز به زمان فتحعلى‌شاه باز مى‌گردد. در وسط حرم، ضريحى به رنگ چوب وجود دارد. وجود مرقد در داخل سرداب تنها منحصر به همين امامزاده است. نسب امامزاده براساس زيارت‌نامه بقعه به امام زين‌العابدين (ع) مى‌رسد.

امامزاده رحمن و زيد

اين بقعه در حاشيه جنوب غربى روستاى پلنگ‌آباد اشتهارد قرار دارد و داراى سه گنبد آجرى ساده، سرسرا و راهرو است. امامزاده رحمن و امامزاده زيد، در اين بقعه دفن شده‌اند. اين بقعه که در وسط محوطه بزرگى واقع شده و داراى حصار آجرى است، منظره‌اى جالب و با عظمت دارد؛ به ويژه نماى سه گنبد آجرى آن جلوه‌اى خاص به بنا بخشيده است.


از شيوه معمارى ساختمان چنين به نظر مى‌رسد که اين بنا به تدريج در طى سه قرن ۷ و ۸ و ۹ هـ.ق تکميل شده است.

امامزاده زيد

اين امامزاده در راسته بازار شهر تهران قرار دارد و شامل يک حرم چهار ضلعى بزرگ و ايوان و صحن در سمت شرق با گنبد دوپوش مدور و ملحقات آن است. بناى اصلى بقعه به دورهٔ صفويه (قرن دهم هجري) تعلق دارد. در زمان فتحعلى‌شاه و ناصرالدين‌شاه قاجار صحن و ايوان و گنبد دوپوش و متعلقات ديگرى به آن افزوده شد. در کتاب آثار تاريخى تهران آمده است لطفعلى‌خان زند که در سال۱۲۰۹ به دستور آقا محمدخان در تهران به قتل رسيد، در مجاورت اين بقعه به خاک سپرده شده است.


در گذشته‌هاى نه چندان دور اين امامزاده با مساحتى بيش از ۳۰۰۰۰ متر مربع داراى صحن و فضاى وسيع مشجر بود و در آن حجره‌ها و طاق‌نماهاى عالي، گنبدى تخم‌مرغى شکل با کاشى‌هاى معرق، بقعه و رواقى زيبا به چشم مى‌خورد. امروزه صحن اين امامزاده به مدرسه تبديل شده و تنها محوطه‌اى کوچک با درى که به سمت بازار خياط‌ها باز مى‌شود، از آن باقى مانده است.

امامزاده زين‌العابدين

بناى امامزاده زين‌العابدين سجاد (ع) در کنار روستاى باغ خواص، در فاصلهٔ ۱۰ کيلومترى ورامين قرار دارد. بقعه حياطى وسيع دارد که مشجر و پوشيده از گورهاى دورهٔ اسلامى است.


بنا شامل اتاقى با پلان مربع است. در ميانه هر ضلع طاق‌نما و در چهار گوشه‌ٔ آن، چهار طاق‌نما ديده مى‌شود. با تبديل پلان ۴ به ۸ گنبدى بر آن تعبيه شده است و در زير آن نقوش بسيار زيبايى با استفاده از گچ شکل گرفته است. نماى زير گنبد و پايه گنبد و همچنين ديوارهاى داخلى آن گچ‌کارى شده است. در ميانهٔ اين اتاق آرامگاه قرار دارد. آرامگاه از کف اتاق حدود يک متر بلندتر و داراى يک ضريح‌چوبى و مشبک است.

امامزاده سلطان مطهر

اين امامزاده در حاشيه شهر بومهن در ۵۲ کيلومترى شمال شرقى تهران، بر سر راه تهران-آب‌على قرار دارد. طرح کلى بقعه شامل پاى‌بست هشت ضلعى با گنبد هشت ترک است که در نوع خود بسيار هنرمندانه بنا شده است. اين گونه بناها، با گنبد رک در معمارى ايران به ويژه در شمال و شمال شرقى کشور سابقهٔ ممتدى دارد و آقاى پيرنيا سبک معمارى آنها را تجلى شاخصى از سبک رى در معمارى ايران دانسته است. اين سبک معمارى به دليل اوضاع طبيعى و جوى خاص شمال ايران دوام و بقاى بيشترى داشته است.


بخش‌هاى اصلى بقعه سلطان مطهر شامل حياط و ايوان بقعه، اتاق مقبره، کتيبه‌هاى سنگى مقابر هم‌جوار و صندوق چوبى بقعه است و ملک کيومرث يک از مقتدرترين امراى محلى صفحات شمال ايران، آن را بنا نهاده است.