مسجد قوله
اين مسجد در محله قطارچيان سنندج، در ضلع جنوبى بلوار کردستان واقع است. بناى آن بر مبناى معمارى بومى کردستان از ستونهاى چوبى قطور با پلان شبستانى تشکيل شده است. آبنماى گود، سرداب و زيرزمين در اين مسجد به خوبى ترکيب شده است.
اين مسجد در محل گودى قرار دارد و از اين رو به مسجد قوله معروف شده است. احتمالاً قدمت آن مربوط به اوايل دوره زنديه است و در اوايل دوره پهلوى نيز تغييرات و مرمتهايى در آن صورت گرفته است. آب جارى مسجد از قناتهاى شهر تأمين مىشود و اکنون نيز فعال است.
مسجد ملااحمد قيامتى
اين مسجد در ضلع غربى بازار سنندج، کنار ورودى غربى بازار قرار گرفته است. بناى مسجد به سبک شبستانى و در يک طبقه ساخته شده و داراى يک ايوان ستوندار و شبستان با چهار ستون چوبى است. مسجد در ضلع جنوبى داراى يک حياط با آبنما است که از آب قنات بهره مىجويد. مصالح عمده به کار رفته در آن سنگ، آجر، خشت و چوب است و در طرفين ايوان و شبستان اصلى دو راهرو تعبيه شده است. يکى از ويژگىهاى مسجد، وجود کتيبههايى به خط ثلث از يکى خطاطان مشهور به نام ملاحسن حزين کردستاني است که در ديوار شبستان و ايوان نصب شده است.اين مسجد به دوران قاجاريه تعلق دارد.
مسجد ميرزا فرجالله
اين مسجد در ضلع شمالى خيابان ۱۷ شهريور (سهراهى شيخان) سنندج قرار دارد. پلان بنا شامل شبستان ستوندار با چهار ستون چوبى است که ايوان ستوندار چوبى در مقابل آن قرار دارد. در اطراف ايوان راهروهايى در دو طبقه ساخته شده است.
معمارى اين مسجد با اصول و شيوههاى معمارى ايران و متأثر از بناى مسجد دارالاحسان اجرا شده است و تمامى مصالح به کار رفته در آن محلى است. از عمده تزيينات مسجد مىتوان به پنجرههاى مشبک با گرهچينى و دو ايوان ستوندار در اضلاع شرقى و جنوبى اشاره نمود.
اين مسجد به دوران قاجاريه تعلق دارد و بانى آن، ميرزا فرجالله وزير از افراد صاحب منصب اين عصر در کردستان به شمار مىرفت.
مسجد و قرآن نِگِل
نگل مرکز دهستانى به همين نام از توابع بخش کلاترزان سنندج است که در ۶۵ کيلومترى غرب سنندج و در مسير جاده سنندج-مريوان قرار دارد.
در کتابهاى تاريخى حديقه ناصريه و تحفه ناصريه مطالبى به اين شرح آمده است: در يکى از دهات اين بلوک که نگل اسم دارد ... مسير قديمى که به مسجد عبدالله عمر يا عبدالله عمران مشهور است و قرآنى در اين مسجد هست خيلى بزرگبه خط کوفى نوشته شده.
در داخل مسجد روستاى نگل، قرآن خطى از دوران گذشته وجود دارد که بنا به اعتقادات و باورهاى مردم يکى از چهار قرآنى خطى است که در زمان خليفه سوم عثمان بن عفاوان به رشته تحرير درآمده و به چهار اقليم دنيا فرستاده شده است. به همين دليل، مردم اعتقاد زيادى به اين کلانم الهى دارند و در حل مشکلات و گرفتارىهاى زندگى خود از آن يارى مىجويند و قسم دروغ به آن را گناهى بزرگ و نابخشودنى مىدانند. چگونگى انتقال اين قرآن به روستاى نگل روشن نيست، اما با توجه به گفتهها و حکايات عامه، اين قرآن در دوران صفويه از دل خاک بيرون آورده شد و از آن زمان در مسجد قديمى روستا به منظور زيارت اهالى منطقه نگهدارى مىشود. مسجد در چند سال اخير به طور کامل بازسازى شدهاست.
قطع قرآن، رحلى بزرگ، جلد آن چرمى و رنگ آن قهوهاى تيره است. صفحات قرآن ضخيم و به علت تشابهى که با پوست دارد، در بين مردم به پوست آهو شهرت يافته است. خط قرآن کوفى و داراى نقطه و اعراب و در قسمت سر سورهها و شمارههاى آيات مطلا و مزين به نقوش گياهى است.
براساس شواهد موجود، شيوه نگارش و اعرابگذارى آن، احتمالاً اين قرآن در سدههاى چهارم يا پنجم هـ.ق نگاشته شده است.
مسجد وزير
اين مسجد در خيابان شهدا در ضلع غربى پارک شهدا قرار دارد. پلان مسجد شبستانى و قابل مقايسه با مساجدى چون ميرزا فرجالله و رشيد قلعهبيگي است. شبستان اصلى مسجد داراى چهار ستون چوبى با تزيينات و سرستون چوبى و نيز سقف مسجد چوبى است. در ضلع غربى مسجد محوطهاى قرار دارد که به روش طاق و تويزه مسقف شده و محل دفن خانوادههاى مشيروزيري و معتمد هاشمي است. روى سنگهاى قبر نام صاحبان قبر و نيز اشعارى به خط نستعليق بسيار زيبا و همچنين نقوش گل و گياه حجارى شده است. حياط مسجد در ضلع جنوبى قرار دارد و داراى آبنمايى است که آب قنات در آن جارى است.اين مسجد که به دوران قاجاريه تعلق دارد از بناهاى زيباى شهر سنندج است.
مسجد وکيل
يکى از مساجد قديمى شهر سنندج مسجد وکيل است که در محله قطارچيان و مجاور عمارت وکيلالملک، قرار دارد. اين مسجد توسط خانواده وکيل ساخته شده و داراى يک شبستان ستوندار و همچنين حياط و اتاقهايى براى دفن اجساد اين خانواده است. اين مسجد در اواخر دوره قاجار، در سال ۱۳۲۸ هـ.ق ساخته و سبک معمارى مساجد کردستان در آن رعايت شده است. تزيينات معمارى آن شامل آجرکارى خفته و راسته در نماى ساختمان است.