لحن ترانههائى که به منظور کمدى ساخته شده، با طراوت و تازگى مخصوصى است، و موضوع طورى به هم افتاده که باعث تفريح مىشود.
اين ترانهها عموماً توصيفى مىباشند و گاهى بهصورت قصه براى بچهها نقل مىشود:
يکى بود يکى نبود |
سر گنبد کبود | پيرزنيکه نشسته بود |
اسپه عصارى مىکرد | خره خراطى مىکرد |
سگه قصابى مىکرد | گربه بقالى مىکرد |
شتره نمدمالى مىکرد |
پشه رقاصى مىکرد | کارتونه بمبازى مىکرد |
موشه ماسوره مىکرد | مادر موش ناله مىکرد |
فيل اومد به تماشا | پاش سريد به حوض شا |
افتاد و دندونش شيکس |
گف: ننه جون دندونکم | از درد دندون دلکم |
اوساى دلاک را بگو | مرد نظر پاک را بگو |
تا بکشه دندونکم ٭ |
٭ در اوسانه متن اين ترانه متفاوت آمده است.
اين ترانهها عموماً خيلى قديمى است. موضوع و لحن آنها اغلب تغيير مىکند، حتى نظير بعضى از آنها عيناً در نزد ساير ملل نيز مشاهده مىگردد. مثلاً ترانهٔ مشهور:
آب اومد، آب اومد، کدوم آب؟ |
همون آب که تش خاموش کرد ـ کدوم تش؟... الخ |
اوسانه، ص ۱۵.
شبيه اين مضمون به زبان ارمنى قديمى نيز وجود دارد:
کى بره را خورده؟ ـ گرگه خورده |
کى گرگه را خورده؟ ـ خرسه خورده... الخ |
Komikas، Chansons Rustiques
بعضى اوقات متلها و يا ترانههاى عاميانهاى وجود داشته که بعد اشخاص بىاستعداد آنها را به رشته نظم درآوردهاند، مانند قصهٔ شنگل و منگل و يا خاله سوسکه.
برخى از اين ترانهها بىاندازه کهنه، و با وجود اينکه در سرتاسر کشور رواج دارد مضمون و زبان خود را حفظ نموده است:
خورشيد خانم آفتو کن | يه مش برنج تو آو کن |
ما بچههاى گرگيم | از سرمائى بمرديم |
خورشيد در افسانههاى اغلب ملل مؤنث است. نزد اسلاوها مادر خورشيد سرخ ناميده مىشود، و عين افسانهٔ ايرانى نزد ارمنىها نيز وجود دارد.
نيرنگستان، ص ۱۲۵.
و يا اين ترانه که در ضمن قصهٔ پسرى که به تحريک زنبابا، پدرش او را مىکنند و بلبل مىشود، تکرار شده است. در زبانهاى آلماني، فرانسه، ايرلندى و انگليسى اين ترانه موجود است:
منم منم بلبل سرگشته | از کوه و کمر برگشته |
مادر نابکار مرا کشت | پدر نامرد مرا خورده |
خواهر دلسوز استخوانهاى مرا با هفتا گلاب شسته
زير درخت گل چال کرده
منم شدم به بلبل پر... پر....
ترجمهٔ انگليسى اين قصه در Lorimer، Persian Tales، P 89 و کتاب گريم Grimm ديده مىشود. متن اسکاتلندى ترانه بالا به قرار ذيل است: Song of the phoenix
pew، pew، Minnie me slew | My daddie he chew |
My twa little sesters they | pickit my banes |
And put them between twa | Milk ،white stanes |
And they grew and grew | To a milk،white doo |
And it took to its wings | and a way it flew |
F.T. corrie، The Times 28 /7/38 |