منطقه آزاد ويژه شن‌ژن توسعه يافته‌ترين منطقه آزاد در بين مناطق اقتصادى ويژه (SEZ) چين است، که در استان ”دوگ دو“ (Guong dong) قرار گرفته است، مساحت اين منطقه ۳۲۷ کيلومتر مربع است و جمعيت آن ۰۰۰/۳۰۰ نفر مى‌باشد. فعاليت‌هاى صنعتى در اين منطقه شامل: صنايع الکترونيک، ارتباط از راه دور، نفت، پتروشيمى و صنايع حمل و نقل است. ارزش افزوده خالص صنعت، ۸۰۲ ميليون يوان (Rmb) در سال ۱۹۸۳ ميلادى بوده که يک سوم آن از شرکت‌هاى خارجى ناشى شده است. (Ibid، P.119)


در زمينهٔ فعاليت‌هاى کشاورزى مى‌توان به محصولات لبنى (لبنياتي)، مرغ، سبزيجات و مانند آنها اشاره کرد. در ابتدا، سرمايه‌گذارى در منطقه آزاد شن‌ژن به سه نوع تفکيک شده بود. اول، زيربناهاى اجتماعي، دوم جهانگردى و سوم صنايع مدرن. اين منطقه براساس برنامه دولت مرکزي، پايگاهى براى ورود و انتقال تکنولوژى پيشرفته از طريق تأسيس صنايع جديد به حساب مى‌آيد؛ اگرچه اين صنايع مدرن، بيشتر در صنايع سبک کارخانه‌اى متمرکز هستند. شن‌ژن در مقايسه با هنگ‌کنگ که از ساختار زيربنائى مناسب‌ترى براى توليدات کارخانه‌اى با تکنولوژى سبک برخوردار است، دچار مشکلاتى مى‌باشد، اما در عين حال تلاش‌هاى قابل توجهى براى گسترش صنايع سبک به عمل آمده است.


بخش صنعتى شکو (Shekou) در منطقه آزاد شن‌ژن از اهميت ويژه‌اى برخوردار است، که ابتدا با وسعت يک کيلومتر مربع در قسمت جنوب منطقه مذکور قرار گرفت و تحت مديريت مستقيم وزارت ارتباطات و کشتيرانى (CMSN) Chin a Ministery of Communications and Navigation بود. شکو داراى شرکت‌هاى چينى با سرمايه‌گذارى مشترک طرف‌هاى خارجى است، که از سال ۱۹۷۹ ميلادى در اين منطقه شروع به کار کرده‌اند. در پايان سال ۱۹۸۳ ميلادي، بيش از يکصد کيلومتر مربع، از زمين‌هاى اين بخش، براى فعاليت‌هاى صنعتى آماده و بيش از شصت بلوک مسکونى براى کارگران ساخته شد و ساير خدمات از جمله: هتل و رستوران نيز مهيا گرديد، و دانشگاه جديد ”شن‌ژن“ از سال ۱۹۸۴ ميلادى به ”شيکو“ انتقال يافت.


در ژوئن سال ۱۹۸۳ بيش از شصت طرح سرمايه‌گذارى مشترک در ناحيه مذکور فعال شد، که واردات محصولات و کالاهائى با تکنولوژى پيشرفته به اين ناحيه، ۶۷ سرى از ابزارآلات پيشرفته توسط سيزده طرح سرمايه‌گذارى مشترک همراه با سه نوع تکنولوژى پيشرفته در سطح جهانى و ۳۷ نوع تکنولوژى در سطح متوسط را براى جمهورى خلق چين دربر داشته است.


”CMSN“ زمينه‌ساز فعال کردن طرح‌هاى صنعتى و قراردادهاى سرمايه‌گذارى مشترک با طرف‌هاى خارجى بوده است. در ”شکو“ طرح‌هاى با تکنولوژى پيشرفته و سرمايه‌بر، همراه با طرح‌هائى با تکنولوژى کاربر، مدنظر قرار گرفته است. شرکت‌ها از لحاظ مالکيت سهام به سه نوع تقسيم مى‌شوند: اول، صد در صد مالکيت با CMSN و مديريت با شرکت‌هاى خارجى دوم، صد در صد مالکيت با شرکت‌هاى خارجي، و سوم، سرمايه‌گذارى مشترک و هماهنگى توليد با شرکت‌هاى خارجي. در مارس ۱۹۸۴ ميلادي، کل سرمايه‌گذارى تعهد شده از جانب چينى‌ها و شرکت‌هاى خارجى در ”شيکو“ ۲۰۰ ميليون دلار بوده است. در جدول زير سرمايه‌گذارى‌ها در اين ناحيه به تفکيک نشان داده شده است.

جدول سرمايه‌گذارى در بخش صنعتى �شيکو�

بخش قرارداد داير
صنعت ۳۸ ۲۳
حمل و نقل ۳ ۳
مستغلات ۱۱ ۱۰
هتل و رستوران ۸ -
تجارت ۱۶ ۱۴
ساير ۸ ۱
کل ۸۴ ۵۱


در مورد عملکرد مناطق کلى اقتصادى ويژه (SEZ) در چين بايد گفت: در ابتدا به علت روشن نبودن ماهيت اصلاحات سياسى - اقتصادى در چين، شرکت‌هاى خارجى به ندرت اقدام به سرمايه‌گذارى در اين کشور مى‌کردند، اما روند اصلاحات در چهار سال گذشته، شرايط را به‌گونه‌اى تغيير داد که نه تنها مناطق موجود را گسترش داده، بلکه در ساير مناطق چين نيز امکان سرمايه‌گذارى خارجى و ايجاد مناطق شامل چهارده شهر ساحلى در ماه مى (Mey) سال ۱۹۸۴ ميلادى را فراهم آورده است.


در سال ۱۹۸۵ چهار منطقه آزاد به مرحله بهره‌بردارى رسيدند. تقريباً در همه مناطق، سرمايه‌گذارى‌هاى خارجى جذب شد، اما در ميان آنها منطقه آزاد ”شن‌ژن“ از اهميت درجه يک برخوردار بوده است. در ”ژوهاي“ سرمايه‌گذارى‌هاى زيربنائى گسترده‌اى صورت گرفته و مراکز صنعتى پيشرفته‌اى در آنجا تأسيس شده است. در جدول زير ميزان سرمايه‌گذارى مستقيم خارجى براى چهار منطقه آزاد نشان داده شده است.