نهاوند

مراسم چله کوچک يا چار، چار، در نهاوند به‌صورت جالب‌تر برگزار مى‌شود. عده‌اى به سرپرستى يک نفر از خودشان، در حالى‌که هرکدام، صورت‌ آنها را سياه کرده‌اند و لباس‌هاى رنگارنگ پوشيده‌اند، دو تکه تخته چوب به‌‌دست مى‌گيرند و در کوچه و خيابان راه مى‌افتند و به در خانه‌ها و دکان‌ها مى‌روند، و چوب‌ها را به‌هم مى‌زنند و مى‌خوانند.


- بوش سگ سياهه

يعنى ـ اول چار، چار است (چله کوچک) و هم عيد و هم بهار است. مى‌خواستيم برويم به (کاغه) نه برنج دارم نه روغن، اول چله و زمستان است، دکان‌دار صد دينار بگير، ما مى‌رويم ديگر نمى‌آئيم هرکس ديگر بيايد، پدر او سگ سياه است.

دره ميانه ملاير

در روستاي، دره ميانه ملاير، مردم شب چله را، چله‌زرى مى‌نامند، و نزديک غروب آفتاب شب چله کدبانوى خانه مى‌رود سرچشمه، يک جام پرآب مى‌کند و مى‌آورد سر طاقچهٔ اطاق خود؛ رو به قبله مى‌گذارد، بعد ساعت هفت بعدازظهر شام مى‌خورند، در ساعت هشت شب، دو تا بشقاب نقل رنگ به رنگ روى کرسى مى‌گذارند.


هر نفر از افراد خانواده، يک شمع ميان سينى مى‌چيند و روشن مى‌کند، و سينى را روى کرسى مى‌گذارند، عقيده دارند که تا سال ديگر چون شمع روشن خواهند بود، سپس از بين دختران با کرهٔ ده، با قرعه يکى را انتخاب مى‌نمايند، و اسم او را (چله‌زري) مى‌گذارند. بعد بالاى بام تخت مى‌زنند؛ روى تخت فرش پهن مى‌کنند.


به تن اين دختر، لباس عروسى مى‌پوشانند، و او را به تخت مى‌نشانند، يک دسته مطرب، با کمانچه و ضرب با اهل آبادي، دور تخت حلقه مى‌زنند؛ و مى‌خوانند.


بعد از هر خانه‌اى يک عدد شمع مى‌آورند، به‌دور عروس که بالاى تخت نشسته روشن مى‌کنند، تمام زن و مرد آبادى دست آنها را روى شمع‌ها مى‌گيرند، و بعد به‌صورت آنها مى‌مالند و مى‌گويند، چله‌زري، زردى ما از تو، سرخى تو از ما، اللهم صل على محمد و آله محمد (ص) بعد از سوختن شمع‌ها، مادر چله‌زري، نقل‌هاى رنگى را روى سر عروس مى‌ريزد، بچه‌هاى آبادي، همديگر را هل مى‌دهند و شيرينى‌ها را جمع مى‌کنند. سپس زن‌هائى که از چشمه آب آورده‌اند و در کاسه روى طاقچه رو به قبله گذاشته‌اند، جام آب را مى‌آورند و مردها را از مجلس بيرون مى‌کنند، فقط زن‌ها و دخترها و تازه‌عروس‌ها به‌دور چله‌زرى باقى مى‌مانند و تا نصف شب ضرب مى‌زنند و مى‌رقصند و مى‌خوانند.

مراسم و ترانه شب‌چله در همدان

در همدان، چند ماه قبل از فرا رسيدن زمستان، کدبانوى خانه، در فکر شب‌چله است و دست اندرکار تهيه خوراکى‌ها و شب‌چره، شب‌چله مى‌شود.


شب اول چله، وقتى‌که تمام اهل خانه؛ دور هم جمع شدند. کدبانوى خانه، کشمش، موبز، شاني، هندوانه، تخمه خربزه و تخمه هندوانه مى‌آورد و روى کرسى مى‌گذارد.