در تقسيمات عصر سلجوقى و به ويژه در عهد حکومت طغرل بيگ تمامى ناحيه جبال کوهستان به عراق عجم نام‌گذارى شد، زيرا خليفه عباسى القايم‌بالله طى منشورى در سال ۴۳۷ هـ.ق، از او به عنوان طغرل بيگ سلجوقي و ملوک‌العراقين نام برد.
ابن حوقل در صوره‌الارض محدوده‌هاى ناحيه جبال را تابستان‌گاه و زمستان‌گاه کردان معرفى مى‌کند. در زمان سلطان سنجر سلجوقى نيز از کردستان نام برده شد. عطاملک جويني در بيان نبرد هلاکوخان مغول با فرقه اسماعيليه در قزوين و محاصره قلعه ميمون دژ و حمل مايحتاج سپاهيان هولاکو از ولايت تابعه، از ولايت اکراد نام مى‌برد و مى‌نويسد: ... چون نقل علوفه‌ها از طرف ارمن تا يزد و از ولايت اکراد و تا جرجان بود ....
به نظر مى‌رسد که در دوره ايلخانان مغول، کردستان از عراق عجم جدا شده باشد. در اوايل قرن هفتم هجرى که سليمان شاه پسر پرچم ايواني از ترکمانان ايوه بر آن حکومت يافت نام کردستان در مکتوبات و تواريخ ديده مى‌شود.
حمدالله مستوفي در ذکر شهر و قصبه‌هاى کردستان به جاهايى مانند الاني، اليشتر، بهار، خفتيان، دربند تاج خاتون، دربند زنگي، دزبيل، دينور، سلطان‌آباد چمچال، شهر زور و کرمانشاهان، کرندو خوشان، کنگور، مايدشت، هرسين، وسطام (طاق بستان) و ... اشاره مى‌کند و در توصيف بهار مى‌نويسد که قلعه‌اى است و در زمان سليمان شاه دارالملک بوده است.
شرف‌الدين بدليسي حدود کردستان را در روزگار صفوى با اضافه نمودن حدود ولايت لرستان يک جا ذکر مى‌کند و در شرف‌نامه، سرزمين لرستان و قوم لر را با کردها و کردستان يکى مى‌شمارد. اوليا چلپيدر سياحت‌نامه از ۹ ايالت نام مى‌برد که کردستان را تشکيل مى‌دادند. اين ايالات عبارت بودند از: ارض‌روم، وان، هکاري، دياربکر، جزيره، هماديه، موصل، شهر زور، اردلان و مى‌نويسد که عبور از اين ولايات هفده روز وقت لازم دارد.
در تقسيمات کشورى روزگار صفويه، کردستان ولايتى است که از ولايت کرمانشاهان جدا و شامل چهار حاکم نشين: خورخوره، جوانرود، اورامان و الکاء بانه بود. در اين زمان ولايت گروس الکاء زرين‌کمر، طغامين و کلهر در شمار سازمان‌هاى ادارى ايالت عراق عجم محسوب مى‌شد.
با توجه به بررسى‌هاى تاريخي، احتمالاً از اواخر دوره آق‌قويونلو و ابتداى دوره صفوى تقسيم‌بندى جديدى که حاکى از اطلاق نام ايلات و طوايف مسلط بر مناطق به سرزمين‌ها و قلمروى تحت استقرار آنها، معمول و متداول شد. کردستان از اين نظر به سه ولايت يا حاکم‌نشين تقسيم مى‌شد: ولايت اردلان به مرکزيت سنه (سنندج)، ولايت مکرى به مرکزيت و ساوجبلاغ (مهاباد) و ولايت بابان به مرکزيت سليمانيه.
هر يک از اين ولايات به حوزه‌هاى حاکم‌نشين کوچک‌ترى که تابع حکومت مرکزى ولايت بودند تقسيم مى‌شد. ولايت اردلان يا کردستان اردلان در تقسيمات کشورى دوران قاجارى (روزگار ناصرالدين‌شاه) در شمار ولايات مستقل ايران منظور شده بود.
پس از انقلاب مشروطيت، براساس قانون مصوب ۱۴ ذيقعده ۱۳۲۵ هـ.ق در مجلس شوراى ملى بر طبق قانون تشکيل ايالات و ولايات و دستورالعمل آن، چهار ايالت آذربايجان، کرمان و بلوچستان، فارس و خراسان و نيز ۲۳ ولايت در تقسيمات جديد تنفيذ شد.
کردستان اردلان، به دليل حکومت خاندان اردلان بر آن، به اين نام خوانده شد. طول آن از بوکان مکرى تا سرحد گرمسير زهاب، چهال و هفت فرسنگ و عرض آن از گريوه چقان متصل به شهر زور تا کوه آلمه‌قلاغي همدان، چهل و دو فرسنگ بود. در اين محدوده تقريباً هزار و سيصد دهکده، يک شهر و يک قصبه وجود داشت.
محدوده فعلى استان کردستان در روزگار صفويان مشتمل بر نه حاکم‌نشين سنه، گروس، الکا، زرين‌کمر و طغامين، خورخوره، جوانرود، اورامان، الکاء بانه، قلعه زلم و پلنگان بود. براى ايل‌هاى بزرگ، حاکمى جداگانه تعيين مى‌شد.
در دوره حکومت ناصرالدين‌شاه قاجار، ايران از نظر تقسيمات به چهار ايالت و هشت ولايت تقسيم شد. براساس شيوه‌اى که براى اداره قلمروى هر يک از ايالات و ولايات از ديرزمان جارى بود، قلمرو هر يک از آنها به اجزاى کوچک‌ترى تقسيم و در رأس هر کدام نماينده‌اى از طرف حکومت با عنوان‌هاى مختلف گماشته شد که به تمشيت امور حوزه حکمرانى خود مى‌پرداخت.
در اولين تصميم‌گيرى درباره تقسيمات جديد کشوري، به موجب تصويب‌نامه شماره ۱۲۷۵ مورخ ۹/۹/۱۳۱۶، ايران به شش استان تقسيم شد؛ استان غرب مشتمل بر شهرستان‌هاى کردستان، کرمانشاهان، گروس، باوندپور (کلهر)، پشت‌کوه، لرستان، بروجرد، همدان، ملاير، خرمشهر و آباده، خوزستان و کهکيلويه بود.
به فاصله چند ماه، قانون تقسيم‌بندى کشور اصلاح شد و ايران به ۱۰ استان و ۴۶ شهرستان تقسيم شد. کردستان کنونى استان پنجم کشور محسوب مى‌شد و شامل شهرهاى همدان، کرمانشاه، سنندج، مهاباد، بيجار، ملاير و ... بود.
در سال ۱۳۳۷ براساس مصوبه هيأت وزيران، استان کردستان از استان پنجم مجزا و به استان کردستان تبديل شد. شهرستان‌هاى استان در اين دوره شامل سنندج، گروس، سقز و قروه بود.