مسجد جامع زواره

مسجد جامع زواره، مسجدى کوشک‌مانند است که به مسجدى چهار ايوانى تبديل شده و ساختمان آن براساس کتيبهٔ آن سال ۵۳۰ هـ.ق است. اين مسجد در شهر زواره در ۱۰ کيلومترى اردستان واقع شده است.

مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع (جمعه) واقع در کوى دردشت يکى از آثار غنى و زيباى شهر اصفهان است که روش‌هاى گوناگون ساختمانى آن را به يک ديباچهٔ فرهنگ تبديل کرده است.


مسجد در مکانى واقع شده که آتشکده‌اى از دوران ساسانى در آن بنا شده شده است مسجد نخستين به سبک عربى است.


قديمى‌ترين گنيدهائى که در شمال و جنوب مسجد وجود دارد از آثار دوران ملکشاه سلجوقى است که چون مردم به سبک معمارى ساسانى آن را ساخته‌اند عده‌اى آن را آتشکده تصور مى‌کردند. بناى کنونى مسجد پوشش‌ها و تزئينات دوران سلجوقى است و آنچه به مسجد افزوده شده از دوران ديلميان، سلجوقيان، گورکاني، ترکمان، صفوى و قاجار است که در دوران پهلوى نيز تعميراتى در آن انجام شده است.

مسجد شاه

مسجد شاه در جنوب ميدان نقش‌جهان شهر اصفهان قرار دارد که در قرن ۱۱ به دستور شاه‌عباس صفوى بنا شده است. کتيبه‌ٔ سردر اصلى مسجد بر روى کاشى معرقى به خط ثلث نام معمار مسجد ”استاد على‌اکبر اصفهاني“ و مباشر وى ”محب‌على بيگِ‌الله“ است. در نقره‌اى مسجد، شعرهائى به فارسى دارد که از دوران شاه‌صفى است و طبق محاسبهٔ حروف ابجد از سال ۱۰۴۶ هـ.ق است.

مسجد جامع خمينى‌شهر

مسجد جامع خمينى‌شهر در کوى خوزان واقع شده و از آثار مهم شهرستان است که در دوران صفوى بازسازى و تزئين شده است.

مسجد آقا اسدالله

مسجد آقا اسدالله که در شهرستان خوانسار واقع شده در کوى پلگوش و کنار بازار قرار دارد و بناى آن به‌دست آقا اسدالله نامى در قرن ۱۳ بوده است.

مسجد جامع شهرضا

مسجد جامع شهرضا در اوايل بازار بزرگ واقع شده و از آثار اواخر دوران سلجوقى است. مسجد داراى گنبدى بلند و يک مناره و شبستانى بزرگ است و بر کتيبهٔ آن تاريخ بنا، ۷۳۹ هـ.ق حک شده است.

مسجد اشترجان

مسجد اشترجان در شهرستان فلاورجان در ۳۶ کيلومترى جنوب غربى اصفهان در روستاى اشترجان واقع شده است.


مسجد در اواخر حکومت سلطان محمد خدابنده (اولجايتو) توسط خواجه فخرالدين محمدبن‌محمود بن على اشترجانى بنا شده است.

مسجد جامع گلپايگان

مسجد جامع گلپايگان از آثار دوران سلجوقى است که فتحعلى‌شاه قاجار شبستان‌هاى ساده دو سوى گنبد و بناهاى باخترى و خاورى مسجد را ايجاد نموده است از زيبائى‌هاى مسجد کتيبه‌هاى آجرى و تزئين‌هاى بسيار دوران سلجوقى است.

مسجد جامع سِرآورى

مسجد در روستاى سِرآور از توابع شهرستان گلپايگان واقع شده که به لحاظ معمارى و سقف‌بندى و ساختمان و ستون‌ها قابل توجه است. روى درب مسجد تاريخ ۹۷۹ هـ.ق ديده مى‌شود.

مسجد جامع نائين

مسجد جامع در سدهٔ نخست هجرى قمري، در زمان خلافت عمر به سبک مساجد عربى ساخته شده است. و شامل صحن، شبستان‌هاى بزرگ به گونهٔ چهل‌ستون است. آجرکارى پيرامون مسجد با مسجد حکيم در اصفهان همانندى دارد که بيانگر ادامهٔ کارهاى ساختمان دوران ديلمى و زمان آل‌بويه است. مسجد داراى منبرى زيبا است که مانند منبر مسجد مدينه‌الرسول و منبر گوهرشاد است.

مسجد جامع نطنز

مسجد جامع نطنز چندين ساختمان دارد و بناى نخستين روزگار الجايتو خدابنده و پسر او ابوسعيد بهادرخان ساخته شده و اين ساختمان‌ها عبارتند از مسجدى شامل بخش‌هاى گوناگون از سال ۷۰۴ تا ۷۰۹ هـ.ق ساخته شده است. آرامگاه شيخ عبدالصمد به تاريخ ۷۰۷ هـ.ق و ايوان جلوخان خانقاه در سال ۷۱۶ و ۸۱۷ هـ.ق که اصل خانقاه ويران گشته است. مناره‌اى که پايان کار آن تاريخ ۷۲۵ هـ.ق است.

مسجد کوچه‌مير نطنز

مسجد از بناهاى قديمى و يک اثر مهم تاريخى است که گچ‌برى‌‌هاى گرانبهاء دارد و با وجود بازسازى‌ها و تعميرات انجام شده اين اثر نمونهٔ اصلى دوران سلجوقى و مغولى است.

مسجد جامع ابيانه

مسجد جامع ابيانه در روستائى به همين نام واقع شده که در ۱۸ کيلومترى شهر نطنز قرار دارد. قديمى‌ترين اثر تاريخى مسجد، منبر چوبى منبت‌کارى است که در سال ۴۶۶ هـ.ق ساخته شده و با خط کوفى در کتيبهٔ آن نوشته شده است.

مسجد و منارهٔ گز

مسجد در ۱۸ کيلومترى شمال اصفهان قرار دارد. مسجد و مناره از آثار دوران سلجوقى است. از آثار مسجد، ايوان غربى است و دو راهروى کنونى مسجد که در دو سوى ايوان قرار دارد. تزئينات طاق‌هاى هلالى شکل و آجر و گچ درونگاه‌هاى مسجد مانند تزئينات سلجوقى مسجد جمعهٔ اصفهان است. محراب سلجوقى ايوان مسجد در گوشهٔ جنوبى قرار دارد. منارهٔ مسجد در گوشهٔ شمال غربى قرار دارد.

مسجد و مناره سين

مسجدو و منارۀ سين در ۶ کيلومترى شهر گز واقع شده است. مناره در گوشهٔ شمال غربى مسجد قرار دارد. از آثار دوران سلجوقى مسجد ايوان جنوبى مسجد است که به دو بخش جدا از هم تقسيم مى‌گردد. تزئينات ديوارهاى ايوان غربى مانند مسجد جمعهٔ اصفهان است.


منارهٔ مسجد سين به موجب کتيبهٔ آن به تاريخ سال ۵۲۶ هـ.ق پيش از ساختمان گنبد مسجد پايان يافته است. کتيبهٔ بالائى مناره به خط کوفى برجسته با کاشى فيروزه‌اى شامل آيهٔ ۳۳ از سورهٔ فُصِّلت است.