پل گاوميشان

پل زيباى گاوميشان بر روى رودخانه سيمره پس از تلاقى با رود کشکان ساخته شده است. محمدعلى ساکى وجه تسميه آن را برگرفته از کلمه گوميشه يعنى محل پرورش گاوميش مى‌داند و سراورل استين نام اوليه اين پل را گاماسا مى‌نويسد. گاماس از دو کلمه گا به معنى گاو و ماس به معنى ماهى تشکيل شده است. گاوميش، يا گاوميشو نام‌هاى ديگر اين پل هستند. بعضى بر اين باورند که گاوميش نر در قديم جفت خود را گم مى‌کند و در پى يافتن آن تمامى دره‌ها و غارها را در هم مى‌نوردد و سرانجام آن را در غارى در اين محدوده مى‌يابد. از آن پس اين منطقه را گاوميشو ناميده‌اند.



سيف‌الله کامبخش فرد درباره پل مى‌گويد: اين پل در مسير رودخانه سيمره در محل تلاقى رودخانه کشکان و سيمره احداث گرديد، ... بقاياى اوليه پل مربوط به دوره ساسانى است. قوس‌هاى جناقى آجرى و ساير تعميرات سنگى نماى فعلى پل، نشانگر مرمت آن در دوره‌هاى بعدى و بخصوص در دوره اتابکان لر کوچک است.


حميد ايزد‌پناه معتقد است: پايه‌هاى پلى که مربوط به دوره ساسانيان است در جنوب اين پل (گاوميشان) هنوز به چشم مى‌خورد، ولى پل گاوميشان تازه‌تر و مربوط به اوايل اسلام است.


اين پل از پنج چشمه بزرگ تشکيل شده بود، اکنون فقط يک چشمه سالم از آن باقى مانده است. ارتباط چشمه‌ها با مسير حرکت آب و طغيان آن محرز مى‌باشد. اين پل بسيار فنى و پيچيده ساخته شده به طورى که رقيبى جدى براى پل‌هاى مهم به شمار مى‌آيد. اين پل شباهت زيادى نيز به پل شادروان در شوشتر دارد و در همان دوران ساخته شده است.


پايه‌ها و تکيه‌گاه‌هاى اصلى پل، مدور و قطور و مصالح آن از سنگ‌هاى مکعبى بزرگ و تراشيده هستند. در ابعاد تقريباً مساوى به صورت رگ‌چين بر روى هم چيده شده و پايه‌هاى اصلى پل را بوجود مى‌آورد. داخل اين پايه‌ها با قلوه‌سنگ و ملات گچ پر شده است.


مصالح اصلى پل سنگ و ملات گچ است و در سقف طاق‌ها از آجر استفاده شده است. طاق‌هاى جناقي، دالان‌ها و راهروها همگى از آجرهايى به ابعاد ۲۵٭۲۰ سانتى‌متر ساخته شده‌اند و نماى داخلى پل به وسيله ملات گچ مزين شده است.


اين پل طاقچه‌هاى مسدود و باز و موج‌شکن‌هايى دارد که به وسيله راهروها با چند پله به هم متصل مى‌شوند. وجود پله‌ها در ميان دالان ستون مياني، بيانگر اين امر است که اين پل فقط يک پل ارتباطى نبوده و با توجه به راهروهاى داخلي، پلکان و ... کاروانسرا از آن به عنوان سرپناه به هنگام عبور استفاده مى‌کرده‌اند.


سرهنرى راولينسون در سفرنامه خود مى‌نويسد: پلى که هم اکنون بر روى سيمره قرار دارد يکى از بهترين پل‌هاى ايران است و آن را حسين‌خان بزرگ، والى معروف ايلام و لرستان به سال ۱۰۰۸ هـ.ق تعمير نموده و طول آن ۱۶۵ گام است.


به اعتقاد بعضى از مورخان اين پل در سال ۳۳۴ هـ.ق بر اثر زلزله از بين رفته است. جدا شده پل از هم و پراکندگى آن شايد دليلى بر وقوع زلزله باشد.

پل چم‌نشت

پل چم‌نشت در چهار کيلومترى شمال دره‌شهر، مقابل روستاى چم‌کلان احداث شده است. در حال حاضر بقاياى پايه‌هاى بيرونى و موج‌شکن‌هاى آن به وضوح ديده مى‌شود. کيفيت معمارى پل، نوع مصالح به کار رفته و روش ساخت آن با آثار تاريخى دره‌شهر مطابقت دارد. اين پل که ظاهراً تا سده‌هاى اخير مورد استفاده بوده است، با خطى مستقيم به دهليز ورودى آثار دوران ساسانى دره‌شهر مربوط مى‌شود.



ابودلف جهانگير عرب درباره اين پل مى‌نويسد: ميان سيمره و طرهان، پل بزرگ و زيبا و عجيبى وجود دارد که دو برابر پل خانقين است. ياقوت حموى مؤلف معجم‌البلدان (۶۲۳ هـ.ق) مى‌گويد: سيمره هم نخل و هم زيتون و هم بادام و هم برف دارد و در راه بين سيمره و دهکده مجاور آن، طرهان، پل عجيب و شگفت‌آورى است که از عجايب پل‌هاى عالم محسوب مى‌شود.


اين پل ۱۸ چشمه داشته و اندازه دهانه هر طاق، فاصله بين دو پايه، ۱۵ متر و طول تمام پل بيش از ۲۷۰ متر بوده است.