عليرغم جو رعب و وحشت بر کشور، مبارزين لهستانى با تشکيل ارتش محلى موسوم به Armia Karajowa که ۴۰۰ هزار نفر نيرو داشت و بزرگترين ارتش محلى در منطقه محسوب مى‌شد با اشغالگران به نبرد پرداختند. ارتش لهستان (نيروهاى هوايي، دريايى و زميني) نيز ضمن سازماندهى در خارج به همراه ارتش محلى و متفقين جنگ با آلمان‌ها را آغاز کردند. آنها در حقيقت تنها ملتى بودند که در جند جبهه مبارزه مى‌کردند. در سال ۱۹۴۰ ميلادى آنها در فرانسه مى‌جنگيدند. در عمليات کمک به نروژى‌ها در نارويک Nrvik شهرت زيادى يافته و در آفريقا ضمن مشارکت در تيپ کارپات در نبرد توبروک Tobrok حضور فعال داشتند. آنها همچنين توانستند راه دومى را براى متفقين بازگشايى نمايند.


نيروى هوايى لهستان نقش مهمى در دفاع از حريم هوايى بريتانيا داشته و ضمن انجام ۸۶ هزار سورتى پرواز در نابودى ۵۰۰ فروند هواپيما (۱۲ درصد از هواپيماهاى ساقط شده آلمان)، ۱۹۰ موشک زمين به هوا و هلاکت ۱۶۶۹ نفر نظامى آلمانى نقش بسزايى داشته‌اند. نيروى دريايى لهستان نيز داراى ۶۰ فروند کشتى جنگى شامل ۲ رزم‌ناو، ۹ ناوشکن، ۵ زيردريايى که يکى از آنها بنام اوژل Orzel از شهرت خاصى برخوردار بود ۶۶۵ عمليات را در دريا انجام دادند. اولين کشتى آلمانى که در جنگ عرق شد توسط کشتى‌هاى جنگى لهستان بوده است. در ژوئن ۱۹۴۱ زمانى که ارتش شوروى مورد حمله قرار گرفت اسراء لهستانى از اردوگاه‌هاى زندانى آزاد شدند و توانستند ارتشى را توسط ژنرال آندرسAndres ايجاد کنند. بسيارى از غيرنظاميان توسط اين ارتش مورد حمايت قرار گرفتند و اجازه يافتند که راه خود را به خارج از روسيه آغاز کنند. آنها به ايران و سپس به مصر رفتند. اين ارتش که لشکر دوم لهستانى‌ها بود در ايتاليا نيز جنگيده و پيروزى‌هاى چشمگيرى را در ماه مِى ۱۹۴۴ در عمليات مونته‌کاسينوMinte Kasino آفريدند.


در سال ۱۹۴۳ سربازان لهستانى تحت کنترل شوروى يک لشکر تأسيس که در مرزهاى شرقى اين کشور مى‌جنگيدند. آنها عليرغم مشقّات زيادى که از جانب شوروى متحمل گرديده به صورت سربازان وفادار در نيروهاى شوروى عليه آلمان‌ها جنگيده و توانستند آلمانها را به سمت برلين عقب بنشانند. ارتش محلى لهستان تحت فرماندهى ژنرال استفان روونکى Stefan Rovenki و بعد از اسارت و مرگ وى بوسيلهٔ ژنرال تادئوش کوموروفسکى Tadeuz Komorowski در نبردهاى مختلفى حضور داشتند. آنها در استعداد يک تيپ يا لشکر امتداد يافته در برخى موارد با خرابکارى و راه‌اندازى جوخه‌هاى مرگ در جهت نابودى آلمان‌ها فعال بوده و عمليات روانى عليه نيروهاى نظامى و غيرنظامى آلمانى را هدايت مى‌کردند. سرويس اطلاعاتى ارتش محلى لهستان که آموزش‌هاى لازم را در لندن ديده بود اطلاعات لازم را از تحرکات ارتش آلمان خصوصاً طرح‌هاى پيشروى و تهاجم به سمت شوروى را به نيروهاى متفقين اطلاع مى‌داد.


جنايت کاتين و کشتار افسران لهستانى توسط ارتش سرخ شوروى واقعهٔ مهمى بود که با کشف و اثبات آن و اينکه جنايت فوق توسط شوروى انجام گرفت مدت‌ها شکاف عمقى را در روابط لهستان و شوروى ايجاد کرده بود. با کشف جنازهٔ ۴۳۰۰ افسر نظامى لهستان در جنگل‌هاى ماتين نزديک شهر اسمولنسک شوروى در سال ۱۹۴۳ در کوران جنگ جهانى دوم و اشغال اين بخش از خاک شوروى توسط آلمان و عليرغم قطعى بودن اين کشتار توسط ارتش شوروى در سال ۱۹۴۱ ميلادي، رژيم‌هاى کمونيستى حاکم بر لهستان تا سال ۱۹۸۹ آلمان نازى را مسبب اين جنايت مى‌دانستند. اما در آخرين روزهاى حاکميت اتحاد شوروى توسط ميخائيل گورباچف در سال ۱۹۹۰ عوامل اين جنايت ارتش سرخ شوروى معرفى گرديد. از جانب شوروى اين‌گونه عنوان گرديده بود که افسران ارتش محلى لهستان بخاطر همکارى با ارتش آلمان نازى بايد به‌قتل مى‌رسيدند.


در اول اوت ۱۹۴۴ نيروهاى شوروى از جبههٔ شمالى رودخانهٔ ويوا وارد شهره ورشو شدند. ارتش محلى نيز متقابلاً قبام خود را آغاز کرد. جنگل‌هاى خيابانى قهرمانانه‌اى با حضور همگانى مردم اوج گرفت. آنها در زيرزمين‌ها، فاضلاب‌ها و خطوط ارتباطى زيرزمينى توانستند ۶۳ روز تحت بمباران شديد مقاومت کنند. شهر ورشو کاملاً تخريب شد. با سقوط شهر ورشو نهادهاى سياسى و نظامى جنبش زيرزمينى لهستان نابود و زمينه براى حاکميت شوروى فراهم گرديد. با آزاد شدن شهر لوبلين در ژوئيه ۱۹۴۴ کميتهٔ آزاديبخش که تحت سلطهٔ شوروى قرار داشت شکل گرفت. در اين زمان بريتانيا تلاش زيادى بعمل آورد که بتواند دولت در تبعيد لهستان را ترغيب نمايد تا وضع موجود را بپذيرد که در اين امر موفق نگرديد. طى کنفرانس يالتا در فوريه ۱۹۴۵ دول پيروز در جنگ، لهستان را در زمرهٔ قلمرو و نفوذ شوروى قرار دادند. براى لهستانى‌ها اين وضعيت بدان معنى بود که آنان در جنگ مغلوب شده و بايد تسليم را بپذيرند. بخش‌هايى از ارتش لهستان که هنوز در ايتاليا و آلمان در حال جنگ بودند ضمن مخالفت به تصميمات متخذه در کنفرانس يالتا خود را از همراهى متفقين در جنگ عليهٔ بقاياى نازى‌ها کنار کشيده و به لهستان آمدند تا در آزادسازى کامل لهستان مشارکت داشته باشند. تعداد زيادى از اين افراد توسط ارتش سرخ دستگير، شکنجه و روانه زندان شدند. جنگ جهانى دوم سرانجام در هشتم ماه مى ۱۹۴۵ ميلادى پايان يافت.


هزينه‌هاى جنگ براى لهستان: لهستانى‌ها در جنگ جهانى دوم شکست سنگينى را متحمل گرديدند. بيش از نيم‌ميليون نفر از مردان و زنان مبارز و جنگجو و بيش از ۶ ميليون نفر افراد غيرنظامى (۲۲ درصد کل جمعيت لهستان) در اين جنگ کشته شدند. آنها در زندان، اردوگاه‌هاى مرگ، بمباران هوايي، جوخه‌هاى مرگ، سکونت در گتوى (محل سکونت يهوديان)، بيمارى‌هاى شايع، گرسنگى و کارهاى طاقت‌فرسا درگذشتند. بيش از نيم ميليون نفر از کودکان در لهستان يتيم و همين تعداد معلول و از کار افتاده شدند. کشور ۳۸ درصد دارائى خود را از دست داد در صورتى که کشورهاى انگلستان ۸ درصد و فرانسه ۵/۱ درصد از دارائى خود را در طول جنگ از دست دادند. نيمى از کشور توسط ارتش شوروى بلعيده شده و دو مرکز مهم فرهنگى لهستان بنام ويلنا (ويلنوس پايتخت فعلى ليتواني) و لووف (شهرى در جنوب اوکراين) بدست شوروى افتاد. بسيارى از اتباع لهستان به کشور مراجعت نکردند و در ديگر کشورهاى اروپايى و آمريکا اقامت گزيدند.