تغييرات رشدى در زمينهٔ انعطاف‌پذيرى

بعضى از پژوهشگران به افزايش انعطاف‌پذيرى در کودکان اشاره داشته‌اند. اما متأسفانه اکثر تحقيقات به نوعى کاهش در ميزان انعطاف‌پذيرى را نشان مى‌دهند. کلارک در سال ۱۹۷۵ اطلاعات موجود در اين زمينه را مرور و چنين نتيجه‌گيرى کرد که پسران بعد از سن ۱۰ سالگى و دختران پس از سن ۱۲ سالگى انعطاف‌پذيرى خود را از دست مى‌دهند، براى مثال هوپريچ و سيگرست (۱۹۵۰) ۱۲ شاخص از انعطاف‌پذيرى را روى ۳۰۰ نفر از دختران سنين ۶، ۹، ۱۲، ۱۵ و ۱۸ سال اجراء کردند. اکثر اين شاخص‌ها در بين سنين ۶، ۹ و ۱۲ سال پيشرفت داشت، ليکن در بين گروه‌هاى سنى بزرگتر به نوعى کاهش نشان داد (جدول زير). کرانبول و مارتين (۱۹۷۷) چنين نتيجهٔ گرفتند که انعطاف‌پذيرى در دختران و پسران در فاصلهٔ سنين ۱۰ و ۱۴ سالگى کاهش مى‌يابد، در صورتى که ميلن و سيفلد (۱۹۷۶) اظهار داشتند که کودکان کلاس دوم دبستان در مقايسه با کودکان دورهٔ آمادگى و کودکستانى انعطاف‌پذيرى کمترى داشتند.

ميانگين دامنه و انحراف معيار اندازه‌گيرى انعطاف‌پذيرى دختران

گروه سنى
(برحسب سال)
تعداد
مفصل لگن خم
شدن - باز شدن
يک سمت تنه خم
شدن - باز شدن
مفصل آرنج خم
شدن - باز شدن
شانه
۶ ۵۰ ۱۲۱/۳±۱۶/۷ ۹۲±۱۴ ۱۵۶±۶ ۲۲۸/۴±۱۲/۹
۹ ۵۰ ۱۲۶/۵±۱۹/۹ ۱۰۷/۲±۱۸/۱ ۱۵۷/۳±۶/۹ ۲۱۹/۷±۱۱
۱۲ ۵۰ ۱۳۹/۱±۱۸/۲ ۱۱۸/۳±۲۰/۴ ۱۵۷/۴±۸/۱ ۲۱۵/۵±۱۲
۱۵ ۵۰ ۱۲۶/۹±۱۷/۸ ۱۱۰/۴±۱۸/۸ ۱۵۵/۷±۷/۵ ۲۱۳±۱۱/۹
۸ ۱۰۰ ۱۲۸/۶±۱۱/۱ ۱۰۴/۴±۱۸ ۱۵۱/۳±۷/۸ ۲۱۲/۸±۱۲


از آزمون انعطاف‌پذيرى نشستن و به جلو خم شدن در چندين تحقيق وسيع مربوط به کودکان و نوجوانان استفاده شده است. در پروژهٔ اخيرِ بررسى آمادگى جسمى کودکان و جوانان براى کودکان ۶ تا ۹ ساله که در دورهٔ کودکى در مهارت نشستن و به جلو خم شدن اجراء ثابتى داشته‌اند ضوابطى تهيه شده است. در يک تحقيق مقطعى در مورد دختران ۶ تا ۱۸ سالهٔ فنلاندي، درصد نمرات استقامت انها تا سن ۱۲ سالگى ثابت بين سنين ۶ تا ۱۲ سالگى کاهش يافت و در اوسط دورهٔ نوجوانى تا اندازه‌اى پيشرفت کرد و سپس در سنين ۱۷ و ۱۸ سالگى کاهش يافت (تصوير زير). دامنهٔ تغييرات انعطاف‌پذيرى در آزمون انجام شده در بين گروه‌هاى سنى بالاتر افزايش يافت .(سيمونز و همکاران، ۱۹۹۰ )


تغييرات آزمون نشستن و به جلو خم شدن در طى سنين مختلف. دختران فنلاندى در رتبه‌هاى درصدى بالا در دوران کودکى انعطاف‌پذيرى خود را حفظ کردند و سپس در دورهٔ نوجوانى پيشرفت داشتند. دختران در رتبهٔ درصدهاى پائين از نظر انعطاف‌‌پذيرى افت داشتند و تنها در اواسط دورهٔ نوجوانى کمى پيشرفت کردند. نمرات متوسط دختران آمريکائى و هلندى با خطوط شکسته و مشخص روى نمودار منعکس شده است .
تغييرات آزمون نشستن و به جلو خم شدن در طى سنين مختلف. دختران فنلاندى در رتبه‌هاى درصدى بالا در دوران کودکى انعطاف‌پذيرى خود را حفظ کردند و سپس در دورهٔ نوجوانى پيشرفت داشتند. دختران در رتبهٔ درصدهاى پائين از نظر انعطاف‌‌پذيرى افت داشتند و تنها در اواسط دورهٔ نوجوانى کمى پيشرفت کردند. نمرات متوسط دختران آمريکائى و هلندى با خطوط شکسته و مشخص روى نمودار منعکس شده است .

پسران بلژيکى که در تحقيقات بلند مدت آزمايش شدند انعطاف‌پذيرى خود را از سن ۱۲ تا ۱۸ سالگى ارتقاء بخشيدند. اين مقدار در حدود يک سانتى‌متر در هر سال بود. شايد دليل آن تقويت عضلات ديوارهٔ شکم آنها بوده است (بونن و همکاران، ۱۹۸۸). به‌طور کلى کودکان انعطاف‌پذيرى (نشستن و به جلو خم شدن) خود را حفظ مى‌کنند، در حالى که نوجوانان مى‌توانند در حين رشد به نتايج بهترى دست يابند. در برخى از کودکان و نوجوانان انعطاف‌پذيرى کاهش مى‌يابد، يا آنان بسيار کم در اين مورد پيشرفت مى‌کنند، شايد دليل آن عدم تمرين و فعاليت ورزشى باشد.


برخى از پژوهشگران به آزمون انعطاف‌پذيرى به‌عنوان بازتابى از اندازه‌هاى بدن نگاه مى‌کنند تا يک آزمون خالص انعطاف‌پذيري؛ زيرا انعطاف‌پذيرى را به نسبت محل قرار گرفتن پا اندازه‌گيرى مى‌کنند. تعداد کمى از افراد با پاهاى بلند و غيرمعمولى و با دست و بازوى کوتاه در وضعيت منفى قرار دارند. شکل تغيير يافتهٔ اين آزمون اين است که انعطاف‌پذيرى به نسبت محل قرار گرفتن سرپنجه‌هاى شخص وقتى‌که به‌طور مستقيم نشسته است اندازه‌گيرى شود (هوگر و همکاران، ۱۹۹۰).


دختران در مجموع نسبت به پسران در مفصل‌هاى خود انعطاف‌‌پذيرى بيشترى دارند (بونن و همکاران، ۱۹۸۸؛ دينوکسي، ۱۹۷۶؛ فيليپس و همکاران، ۱۹۵۵؛ سيمونز و همکاران، ۱۹۹۰). اين مطلب شايد ناشى از آن باشد که تمرين‌هاى کششى به‌طور اجتماعى بيشتر براى دختران قابل قبول و پذيرفته مى‌شود تا تمرين‌هاى شديد قدرتى و به‌نظر مى‌رسد تعداد بيشترى از دختران در مقايسه با پسران در ورزش‌هائى مثل ژيمناستيک يا باله شرکت مى‌کنند. در اين فعاليت‌ها بيشتر بر انعطاف‌پذيرى تأکيد مى‌شود. البته مشارکت در برنامه‌هاى تمرينى با تأکيد بر انعطاف‌پذيرى به‌مراتب بهتر از جنسيت مى‌تواند در پيش‌بينى انعطاف‌پذيرى مؤثر باشد.


چون استخوان‌ها از نظر طولى رشد مى‌کنند و سپس عضلات را تحريک مى‌کنند تا در طول نمو کنند، احتمال دارد که کاهش انعطاف‌پذيرى در طى سال‌هاى رشد به‌طور موقت رخ دهد، به‌ويژه در اوايل دورهٔ نوجوانى (ميشلي، ۱۹۸۴). روشن نيست که عقب‌ماندگى رشد عضلانى به ميزان قابل توجهى باعث کاهش در زمينهٔ انعطاف‌پذيرى باشد.


بنابراين پژوهشگران به‌طور مستند گزارش‌هائى از کاهش يا افزايش انعطاف‌پذيرى در طول سنين رشد تهيه‌ کرده‌اند. بعضى از اين تغييرات ممکن است خاصّ يک مفصل يا مفاصل مختلف باشد، اما به‌طور کلى چنين آشکار است که اگر افراد تمرين نکنند نخواهند توانست انعطاف‌پذيرى خود را حفظ کنند يا آن را افزايش دهند. انعطاف‌پذيرى در بين سنين دورهٔ نوجوانى و جوانى بيشتر متغير است؛ زيرا بعضى از نوجوانان مرتب تمرين مى‌کنند و برخى ديگر برنامه‌هاى ورزشى را ترک کرده، فعاليت جسمى را متوقف مى‌کنند.