آیا اروپا مسئولیت خود رادرقبال مهاجران افغان می پذیرد؟

سخنان سید عباس عراقچی، معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه در خصوص پناهندگان و مهاجرین افغان داخل ایران، در برنامه گفت وگوی ویژه خبری سیما جمعه شب هفته گذشته ، با واکنش های متفاوت محافل داخلی و خارجی مواجه شد تا جایی که وی در روزهای بعد و در چند نوبت با ارائه توضیحاتی در صدد رفع سوء برداشت ها از اظهاراتش شد و گفت: «نگفته‌ام که اگر تحریم‌ها فشار آورد با خواهران و برادران افغان خود خداحافظی می‌کنیم. این تعبیر من نیست و چنین برنامه‌ای نداریم. چنین نظراتی در کشور و در وزارت خارجه وجود ندارد و بحث اخراج و یا بازگرداندن مهاجران افغان مطرح نیست.»
عراقچی همچنین در توضیحات خود برای روشن کردن منظور سخنانش گفت: «کشورهای اروپایی باید به وظایف خود در ارتباط با مهاجران از جمله مهاجران افغان در ایران عمل کنند، آنها دو راه پیش‌رو دارند یا این‌که در تامین هزینه‌های مربوط به این مهاجران به ایران کمک کنند و یا این‌که بخشی از این مهاجران را به خاک خود راه دهند و آنها را در خاک خود بپذیرند.»
این توضیحات باعث شد تا وزیر مهاجرین افغانستان که در ابتدا اظهارات عراقچی را تحریک کننده و در تضاد با تعهدات بین‌المللی اعلام کرده بود، در گفت وگویی تصریح کند: توضیحات عباس عراقچی قانع‌کننده است و ما آنها را قبول می‌کنیم و از نظر ما جای نگرانی وجود ندارد.

** ماجرای حضور افغان ها در ایران
عراقچی در سخنان خود تعداد افاغنه ساکن ایران را بیش از سه میلیون نفر اعلام کرده بود که سالانه در مجموع هزینه ای بالغ بر هشت میلیارد دلار بر اقتصاد ایران تحمیل می کنند. این رقم در عرف جهانی برای پذیرش پناهنده بسیار زیاد محسوب می شود.
اوج حضور افغان ها در ایران به اواخر دهه هفتاد و پیش از حمله آمریکا به افغانستان باز می گردد و امروز این ارقام نتیجه روند کاهشی حضور مهاجرین از حدود 17 سال پیش تاکنون هست.
نخستین موج حضور پناهندگان افغان در ایران به حدود 50 سال پیش و حمله شوروی به این کشور باز می گردد. پس از اتمام این جنگ خانمان سوز هم نه تنها این موج کاهش پیدا نکرد که به علت رخنه کردن گروه های تکفیری جهادی در افغانستان و ظهور پدیده طالبان، موج مهاجرت افزایش یافت.
اگرچه در رژیم سابق مواجهه دولت و حکومت ایران با پناهندگان افغان با مقاومت هایی همراه بود اما پس از پیروزی انقلاب ، مرزهای شرقی کشور برای ورود پناهندگان افغان کاملا گشوده شد و نزدیک به 40 سال ایران میزبان گشاده روی مهاجران افغان شده است.
حال به نظر می رسد تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران، علاوه بر مردم ایران، مهاجران افغان در ایران را هم مورد تهدید قرار داده است. مهاجرانی که در ابتدا به علت اراده اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن به دلیل بازی قدرت های جهانی و منطقه با نیروهای افراطی مذهبی و در نهایت حمله آمریکا به افغانستان که با حمایت مستقیم سازمان ملل و بسیاری از کشورهای اروپایی انجام شد، امروز مبدل به آوارگانی شده اند که برای یافتن زندگی امن ناچار به ترک خانه و کاشانه خود و زندگی در کشورهایی دیگر از جمله ایران شده اند.
به نظر می رسد در شرایط فعلی که ایران مورد تهاجم اقتصادی و روانی آمریکا و شرکای منطقه ای آن قرار گرفته است، کشور ما ممکن است برای رسیدگی به امور پناهندگان دچار محدودیت های بسیار جدی شود و بر همین اساس معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به کشورهای جهان هشدار می دهد و به آنان یادآوری می کند اگر تاکنون جمهوری اسلامی مسئولیت آنان در منطقه را بر دوش کشیده است است، اکنون نوبت به آنان رسیده است تا در قبال نتایج اعمالشان مسئولیت پذیر باشند.
این احتمال می رود که عواقب ناتوانی ایران در میزبانی از حدود 3 میلیون مهاجر افغان، دولت های اروپایی را به فکر تجدید نظر در بی تفاوتی خود نسبت به این پدیده انسانی بیندازد.
سیام ** ا.م **1553