اعتکاف؛ سرآغاز حرکت معنوی

کلمه اعتکاف از ریشه عکف در باب افتعال به معنای ملازمت همراه با احترام و گوشه نشینی و در معنای دوم منع و پیشگیری کردن است، همچنین یکجا و یک گوشه نشستن و خلوت گزیدن و یکجا جمع شدن نیز از آن استفاد می‌شود. مشتقات مختلفی از این ریشه و در جمع 9 بار از آن در قرآن مجید آمده است.
رسم اعتکاف در زمان های متفاوتی از ماه های قمری؛ به ویژه در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان با خلوت گزینی در مساجد یا اماکن مقدس برپا می‌شود.
یکی از مهم‌ترین زمان‌هایی که در آن معتکفان به مساجد می روند، روزهای 13، 14 و 15 ماه رجب است که از آنها به ایام البیض یاد می شود.
ایام جمع مکثر کلمه یوم به معنای روز و بیض جمع ابیض صفت افعل تفضیل به معنای سفیدترین و روشن ترین است.
معتکف در ایام اعتکاف باید در مسجد (مسجد اعظم یا مسجد جامع) باشد و فقط برای کار ضروری خارج شود، همچنین اعتکاف کمتر از سه روز ممکن نیست و فرد باید روزه دار باشد.
ایام اعتکاف ماه رجب سال 1440 هجری قمری از شامگاه امروز (چهارشنبه 29 اسفند/ 13 رجب 1440) و همزمان با نوروز 1398 خورشیدی آغاز می شود و معتکفان در جست وجوی وصال به خانه‌های خدا پناه می‌برند.
به گفته مدیر کل تشکل‌های دینی و مراکز فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی بیش از چهار هزار مسجد در 31 استان کشور برای برگزاری سنت اعتکاف آماده اند و پیش بینی می‌شود امسال 400 هزار معتکف در مساجد حضور یابند.
نایب ‌رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در مورد رسم اعتکاف و قدمت آن اظهار داشت: رسم اعتکاف سیره پیامبر اعظم بوده است و حضرت رسول (ص) دهه آخر ماه مبارک رمضان را به اعتکاف و یک جا ماندن، تهجد (شب زنده داری) و نیایش می‌پرداخته اند.
حجت الاسلام و المسلمین سیدجلال رضوی مهر ادامه داد: اعتکاف از جمله عبادات مستحبی است که هم اهل بیت و هم متشرعان به آن رغبت نشان داده و اعمال خاصی در این ایام و با گوشه نشینی در مساجد انجام می‌داده‌اند.

**دلالت قرآنی بر اعتکاف
وی ادامه داد: همچنین آیه 125 از سوره مبارکه بقره «وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّی ۖ وَعَهِدْنَا إِلَیٰ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ» ...خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید، به رسم اعتکاف اشاره و دلالت بر این دارد که این عبادت در شریعت ابراهیمی وجود داشته است و اصل یکجا ماندن در ادیان الهی و از لابلای متون فقهی و معارف به دست می آید.
استاد حوزه علمیه قم افزود: غیر از سیره رسول الله (ص) در تاریخ اسلام نیز فتاوایی از علما مانند شهید اول و شهید ثانی در مورد حضور در مساجد مانند مسجد النبی و مسجد الحرام در دست است.
وی ادامه داد: اعتکاف با قصد قربت و با رسم و روشی که از سنت پیامبر (ص) دریافت کرده اند انجام می شود، ضمن اینکه عده ای نیز برای رفع حوائج خود نذر می‌کنند و ادای آن بر ذمه آنهاست.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: ماه رجب از جمله ماه‌هایی است که قبل از اسلام هم برای آن حرمت قائل بوده اند و جنگ و خونریزی در آن حرام شمره می شده است و اسلام هم بر حرمت جنگ در این ماه صحه گذاشت، بنابراین اعتکاف در این ماه با تاکید بیشتری انجام می‌شود.
وی با تاکید بر قصد قربت در به جا آوردن اعتکاف افزود: بسیاری از شهدا در این مکان‌های مقدس و در زمان اعتکاف باطن خود را ساختند و نیروی معنوی خود را تربیت کردند و معتکف شدن در ظواهر و عملکرد آنها تاثیر داشته است.

**اهمیت منحصربه فرد اعتکاف
حجت الاسلام و المسلمین رضوی مهر ادامه داد: اهمیت این زمان از جهت معنوی منحصر به فرد است و شبیه آن را می توان در صحرای عرفات و منا نزد حجاج یافت، در هیچ زمان دیگری این تلذذ معنوی را نمی‌توان شاهد بود.
وی با اشاره به اصل حضور در مساجد اظهار داشت: این امر با رویکرد تربیتی از وظایف هر مسلمانی است، در ماه رجب نیز که تفضل الهی شامل همگان و پر از نعمت های معنوی همراه با میلاد امام علی (ع) و رحلت شهادت گونه حضرت زینب (س) موجب شده جو معنوی بیشتری بر این جلسات حاکم شود.
نایب ‌رئیس مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در مورد روحیه معتکفان نیز گفت: سخنرانان معظم و شناخته شده معارف دین و مسائل شرعی را بیان می‌کنند، خواندن دل نوشته‌های معتکفان نشان می دهد سرمشق خوبی از این مکان برای یک عمر خود یافته و آن را مسیر میانه رو برای جبران خسارت‌های معنوی پیشین دانسته اند.
وی ادامه داد: طعام‌های بهشتی در عبادت نصیب ارواح انسان هایی می شود که بندگی کنند و بندگی را ادامه دهند، اعتکاف سرآغاز حرکت معنوی آمیخته ای از معرفت، محبت و برای اطاعت الهی و کسب برنامه ای مدون برای بندگی خالصانه است.
فراهنگ**9157** 9053