سازوکار مالی اروپا حکم سنگ بنا را دارد

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، بالاخره بعد از ماه ها رایزنی فشرده میان شرکای اروپایی برجام، روز پنج شنبه گذشته سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس ابزار حمایت از مراودات تجاری ایران و اروپا (ساحات) را رونمایی کردند. ثبت این شرکت که قرار است تضمین کننده منافع اقتصادی ایران از برجام باشد، با استقبال محتاطانه ایران مواجه شد.در همین یکی دو روز مباحث گسترده ای از سوی کارشناسان سیاسی اقتصادی و بین المللی درباره این ابزار شکل گرفته است. اراده اروپا برای اقدام جدی از طریق این ابزار، نحوه عملکرد این سازوکار، قابلیت ها و چشم انداز آن،انتظارات ایران از شرکای برجام، و نهایتا اقداماتی که قرار است از سوی ایران انجام شود سوالاتی است که با دیاکو حسینی کارشناس ارشد مسائل استراتژیک در میان گذاشتیم.

ایرنا- سازوکار حمایت از تبادلات تجاری ایران و فعالیت های تجاری ایران واروپا روز پنج شنبه در اروپا رونمایی شد .این سازوکار تا چه حد می تواند مبادلات تجاری ایران با اروپا را تسهیل کند؟
حسینی: این شروع خوبی برای اروپاست که نشان دهد واقعا قصد دارد خلاء حاصل از خروج آمریکا از برجام را جبران کند. ایران و سه کشور اروپایی به محدودیت های سیاسی و اقتصادی ناشی از این نوع ابتکار عمل ها واقف هستند و کسی انتظار یک پیشرفت خارق العاده را ندارد اما حداقل می تواند در آغاز کار، مبادلات کالاهای ضروری برای ایران را تضمین کند و در صورت موفقیت، بالقوه قادر است، دایره همکاری های مالی را هم به لحاظ کشورهایی که می توانند از این مکانیزم استفاده کنند وهم به لحاظ تعاملات تجاری فراتر از مواردی که امروز مورد نظر است، وسعت دهد.

ایرنا: در یکی دو روز اخیر شاهد شکل گیری دو طیف موضع گیری نسبت به این ابزار هستیم؛ نخست کسانی که اقدامات اروپا را کماکان در مدار خواست های آمریکا تعریف می کنند و از تعابیری چون نفت در برابر غذا استفاده می کنند.عده ای هم این ابزار را اقدامی مهم از سوی اروپا برای استقلال از آمریکا ارزیابی می کنند و معتقدند این ابزار قابلیت گسترش به کشورهای ثالث و همچنین کالاهای دیگر را دارد؟و از هر فرصتی هرچند کوتاه باید استفاده کرد. کدام ارزیابی به حقیقت نزدیک تر است؟
حسینی: همه چیز به ماه های پیش رو و نحوه عملکرد این مکانیزم نوپا بستگی دارد.همانطور که می دانیم خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها علیه ایران، تاثیر منفی چشمگیری بر روند منتفع شدن ایران از مزایای برجام داشته است. به همین دلیل انتظارات ایران از طرف های متعهد در برجام از طریق این گام های خوب ولی کوتاه متوقف نخواهد شد. ایران همچنان از طرف اروپایی انتظار دارد که گام های بلندتری بردارد که شامل تسهیل همه تبادلات تجاری و مالی و در نهایت ضامن جذب سرمایه گذاری خارجی برای ایران باشد. نباید تصور کنیم که به صرف راه اندازی این سازوکار مالی، انتظارات و پیگیری های دیپلماتیک ایران برای ارتقا، کارآمدی و توسعه آن به سایر مبادلات تجاری با مشارکت شمار بیشتری از کشورها خاتمه پیدا خواهد کرد. سازوکار مالی اروپا از نگاه جمهوری اسلامی ایران، تنها حکم یک سنگ بنا و شروع کار را دارد نه پایان آن.

ایرنا:آیا این سازوکار از اقدامات نمادین (مثل قوانین مسدود ساز) که در ماه های اخیر اتحادیه اروپا انجام داده فراتر خواهد رفت؟
حسینی: ایران به دنبال نمادسازی برای حمایت از برجام نیست. فکر می کنم این پیام به طرف اروپایی به خوبی منتقل شده که ایران در اجرای کامل برجام از جانب همه طرف های متعهد، کاملا جدی است و در صورتی که نتیجه بگیریم که طرف اروپایی تمام تلاش خود را انجام نمی دهد، سایر گزینه ها را کنار نخواهیم گذاشت. بنابراین ایران به دنبال نتایج کاملا ملموس و عملی است و تصور می کنم کشورهای اروپایی هم با در نظر داشتن همه ملاحظات و دشواری هایی که پیش رو دارند، چنین نتایجی را هدف گرفته اند.

ایرنا: آیا این ابزار صرفا برای گذار از دوران تحریم راه اندازی شده یا می تواند برای دوران بعد از تحریم هم کاربرد داشته باشد؟
حسینی: این آزمایش بزرگی برای سنجیدن ظرفیت یورو برای کسب جایگاهی بالاتر در مقایسه با دلار در مالیه بین المللی است و در صورتی که موفقیت آمیز باشد، می تواند دوران تازه ای را در روابط حوزه پولی یورو با جهان آغاز کند؛ به نحوی که کمتر در برابر نوسانات دلار و یا سیاست های جهانی آمریکا آسیب پذیر است. اگر این مکانیزم به توفیق های لازم دست پیدا کند، انگیزه ای برای بسط و توسعه آن ایجاد خواهد شد. باید ببینیم، اروپایی ها چقدر در این راه موفق خواهند شد.

ایرنا: چرا اروپا راه اندازی این سیستم را به تصویب کنوانسیون های مرتبط با fatf منوط کرده است؟
حسینی: همانطور که می دانید، اتحادیه اروپا ذیل سخت گیرانه ترین استانداردهای شفافیت مالی موجود در تجارت خارجی عمل می کند و این تنها مرتبط با ایران نیست. اگر قرار است ایران روابط تجاری گسترده ای با اروپا داشته باشد، طبیعی است که طرف اروپایی بخواهد این استانداردها در رابطه با ایران هم به اجرا گذشته شود. ضمن اینکه ایران این مسئله را درک می کند ولی در عین حال، کشورهای اروپایی باید بدانند که این مکانیزم حداقل در حال حاضر که مشتمل بر مبادلات پولی با ایران نیست، نباید ملازم با هیچ پیش شرطی باشد. اگر بنا بر تصویب کنوانسیون های مربوط به FATF باشد، ایران تنها بر اساس منافع و ملاحظات بلند مدت و در حمایت از منافع تجاری خود، چنین تصمیمی خواهد گرفت.

ایرنا: گفته می شد برجام برای اروپا بیش از اینکه توافقی اقتصادی باشد، سیاسی و امنیتی است. (باتوجه به اختلاف نظرها بین اسپانیا و ایتالیا در روزهای منتهی به اعلام این سازوکار) آیا در راه اندازی این ابزار هم چنین رویکردی وجود دارد؟
حسینی: طبیعتاً همینطور است. نجات برجام برای اروپا یک مسئله مربوط به جنگ و صلح بین المللی است.اروپایی ها احتمالاً اختلافاتی در ارزیابی از برجام و درجه اهمیت آن برای حفظ صلح و ثبات بین المللی دارند. میزان توانایی آنها در برابر فشارهای ایالات متحده هم متفاوت است و در مجموع انگیزه های مختلفی، اروپا را در رابطه با برجام به حرکت وامی دارد اما همه آنها باید اتفاق نظر داشته باشند که اروپا بدون برجام، ممکن است جای ناامن تری برای زندگی باشد و اتحادیه اروپا به منزلت و اعتبار پایین تری تنزل کند که بر خطوط کلی سیاست خارجی کشورهای اروپایی تاثیر منفی برجای خواهد گذاشت.

ایرنا: با توجه به انتخابات هایی که اروپا پیش رو دارد و احتمال تغییر مقامات اروپایی مانند خانم موگرینی و از سوی دیگر احتمال قدرت گرفتن احزاب راست در کشورهای اروپایی چشم انداز روابط ایران و اروپا و پروژه هایی مثل اینستکس را چگونه می بینید.
حسینی: اگر اروپایی ها به اندازه کافی دوراندیش باشند، باید از اصول کلی و تغییرناپذیری در رابطه با مسائل اوراسیا و ایران پیروی کنند که هدف از آن بازترسیم نقش اروپا در ترتیبات امنیتی این ابرقاره و به رسمیت شناختن اهمیت قدرت های در حال ظهور از جمله ایران در خلیج فارس و آسیای غربی است. چه احزاب راست گرا در اروپا در راس قدرت باشند یا طرفداران اتحادیه اروپا، این واقعیت تغییر نخواهد کرد که امنیت اروپا به امنیت منطقه موسوم به خاورمیانه گره خورده است و ایران در قلب این منطقه تاثیر عمیقی بر احساس امنیت در این منطقه و فراسوی آن دارد. اگر چنین درک و استنباطی از سیاست های جهانی در اروپا وجود داشته باشد، دیگر تفاوت چندانی نخواهد کرد که شهروندان اروپایی چه احزاب یا رهبرانی را برای خودشان انتخاب می کنند. روابط مستحکم امنیتی میان ایران و اروپا زمانی قابل اعتماد و سازنده خواهد بود که به ساختارها و سلسله ای از عقاید تثبیت شده ژئوپولیتیکی وابسته باشد و نه افرادی که در گذر زمان تغییر می کنند. فکر نمی کنم اروپا هنوز به چنین درکی از وضعیت خود و ایران رسیده باشد اما اروپا مانند سایر مناطق جهانی در حال تغییر و تکامل است. باید امیدوار باشیم کسانی رهبری آینده در اروپا را بدست بگیرند که افق دید گسترده تر و روزآمدی نسبت به ایران و سیاست های اروپا در رابطه با این منطقه دارند .
سیام**2021**1553