فضای مجازی و آسیب های ناخواسته به کودکان

نقش و جایگاه حمایتی و محافظتی والدین در برابر مخاطرات فراروی فرزندان بسیار اهمیت دارد، اما کودکان و نوجوانان گاه و بیگاه از جانب آنها نیز در فضای مجازی در معرض آسیب هایی هر چند ناخواسته قرار می گیرند.
رئیس پلیس فتای خراسان رضوی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا در خصوص فضای مجازی و کودکان اظهار داشت: اولین موضوعی که در خصوص اینترنت و کودک به ذهن می رسد، این است که گاهی والدین از فرزند خود در فضای مجازی استفاده ابزاری می کنند که سبب تضیع حقوق کودک می شود و آینده او را به مخاطره می اندازد.
سرهنگ جواد جهانشیری ادامه داد: برخی پدر و مادرها به قصد کسب درآمد، ویدیوها و یا تصاویر فرزند خود را در اینترنت قرار می دهند و این کودکان برای تبلیغ کالا باید تمام سعی خود را به کار گیرند. این اولین گام های این قبیل والدین برای تخریب آینده فرزندشان است و ناخواسته او را آزار می دهند.
وی افزود: کافیست صفحه اکسپلور اینستاگرام را باز کنید. بسیاری از افراد کودکان خود را سوژه فیلم‌ های بعضا تبلیغاتی کرده اند. آن‌ها شیرین زبانی می‌کنند و ما قهقهه می‌زنیم. غاافل از این که چنین مسائلی برای کودک بار روانی دارد و متاسفانه والدین نسبت به آن بی توجه هستند و یا درک صحیح از عوارض آن ندارند. لازم است در این خصوص برای والدین فرهنگ سازی شود تا بدانند خود اولین آسیب رسان به کودک در فضای مجازی هستند. حال خواسته یا ناخواسته.

**بازی های بی کیفیت
دومین مسئله که باید به آن توجه کرد، بازی های رایانه ای است. رئیس پلیس فتای خراسان رضوی در این خصوص می گوید: بازی های رایانه ای می توانند در خلاقیت و هوش هیجان کودکان نقش بسیار پر رنگی را ایفا کنند. بسیاری از مواردی را که شاید بتوان به سختی به کودک گفت، می توان در قالب یک بازی رایانه ای یا سریال به او آموزش داد تا به شکل کامل در ضمیر ناخودآگاهش هک شود.
سرهنگ جهانشیری معتقد است اما آنچه سبب می شود ما نتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم، کیفیت پایین برخی بازی ها رده سنی کودک است. «در کشور ما حق کپی رایت رعایت نمی شود و برنامه سازی که زحمت کشیده و ایده اش را به محصول تبدیل کرده است، می بینید ظرف مدت کوتاهی ایده اش توسط گروهی دیگر با کیفیت پایین تر عرضه می شود. همین مسئله انگیزه برای ساخت بازی را از بین می برد. به واقع با کپی کاری انگیزه ساخت بازی از بازی سازان خلاق سلب می شود و تبعات آن در گام اول متوجه فرزندان است.»

** رایگان و مخرب
ماجرا به همین جا هم ختم نمی شود: «ما یاد نگرفته ایم بابت دریافت خدمات فرهنگی هزینه کنیم. والدین معمولا به دلیل در دسترس بودن یک برنامه رایگان در مارکت ها و پلتفرم های مختلف، آن را روی تلفن همراه یا کامپیوتر فرزندشان نصب می کنند بدون این که بدانند آنچه رایگان است، قطعا نقطه ای را هدف گرفته است و در اکثر مواقع صرفا برای کسب درآمد است.»
جهانشیری ادامه داد: خانواده ها همچنین باید بدانند که رده بندی سنی مخصوص کودک و نوجوان باید در تمام محصولات فرهنگی رعایت شده باشد. در حال حاضر تنها بازی های رایانه ای ما دارای این رده بندی سنی هستند. والدین باید قبل از خرید و ارائه محصولات فرهنگی به فرزندان شان از رده بندی سنی آن مطمئن شوند.
وی افزود: در این خصوص تحقیقی انجام شده است که تاثیر تبلیغات روی کودکان را نشان می دهد. پژوهشگران فیلمی را برای گروهی از افراد پخش کردند که هر یک ثانیه از آن از50 عکس تشکیل شده بود. در تصویر بیست و پنجم این مجموعه اسلایدها، تصویری از نوشابه نشان داده می شد و این تصویر تا انتهای فیلم در هر 25عکس تکرار می شد.
«این فیلم 140 دقیقه بود و طی آن هر یک دقیقه 120 تبلیغ در خصوص نوشابه پخش شد. بعد از اتمام فیلم، اغلب کسانی که در سالن نشسته بودند، اقدام به خرید نوشابه کردند. زمانی که علت را از آن ها پرسیدند، گفتند که هوس کردیم».

**بازی های خشن
جهانشیری تصریح کرد: بر همین مبنا، تاثیر تولیدات رایانه ای حاوی صحنه های خشن را می توان تجسم کرد. گروه هایی از کودکان از بازی خشنی مانند GTA استفاده می کنند که شخصیت های آن قانون شکن هستند، اسلحه انتخاب می کنند، دست به دزدی می زنند و پول های به دست آمده از دزدی را در کازینوها خرج می کنند. زمانی که کودک یا نوجوان این بازی را شروع می کند، با انتخاب یکی از این شخصیت ها، ممکن است از او تاثیر بگیرد و اگر این اتفاق رخ دهد، دقیقا از همان نقطه آسیب می بینیم.
جهانشیری با بیان این که غفلت از حوزه کودک می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، اظهار کرد: توصیه اکید پلیس فتا این است که والدین نظام رده بندی سنی را که در کشورهای پیشتاز هم در عرصه IT روی آن کار شده است، برای دسترسی کودکان خود به فیلم، انیمیشن، بازی رایانه ای و هر چیز دیگری در نظر بگیرند.
او در پایان تاکید کرد: از آن جا که اینترنت و خصوصاً شبکه‌های اجتماعی در کشور ما به‌ سرعت در حال رشد است؛ جای خالی قوانین و آموزش‌های لازم به‌ شدت احساس می‌شود و این نیاز باید رفع شود؛ اما این نکته هرگز نباید فراموش شود که مهم‌ترین نقش بر عهده والدین است.
علمی*م.ش*2017