چراغ سبز شورای نگهبان به استانی شدن انتخابات

ایده استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی، اولین بار در ذهن ساکنان مجلس پنجم جرقه خورد؛ اما به نتیجه‌ای نرسید. پایان مجلس پنجم، مُهر پایانی بر طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی نبود و نمایندگان دوره‌های بعد نیز هر بار با نزدیک شدن به پایان حضور چهارساله‌شان در مجلس، این طرح را روی میز کار خود قرار دادند. آخرین بار نمایندگان مجلس نهم طرح استانی شدن انتخابات مجلس را در دستور کار خود قرار دادند و در آذرماه سال 93 کلیات آن را به تصویب رساندند. در نهایت این طرح با مخالفت شورای نگهبان به بایگانی رفت و حالا دوباره بهارستان‌نشینان امروز برای تصویب این طرح دست به کار شده‌اند.

**موافقت تلویحی شورای نگهبان

این بار اما شورای نگهبان نظر بینابینی اعلام کرده است. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان پس از مطرح شدن این طرح در مجلس دهم، در توییتی نوشت: «نسبت به مصوبات مجلس، از جمله اصلاح قانون انتخابات و استانی شدن نمی‌توان قضاوت پیشینی داشت. با وصول مصوبه، شورای نگهبان نظر خواهد داد. لیکن درخصوص کاهش مشارکت مردم و بروز مشکلات امنیتی باید دقت لازم انجام شود. شایسته‌گزینی، شفافیت و نظارت بر عملکرد نمایندگان به ارتقای جایگاه مجلس می‌انجامد.» رمزگشایی از لحن این توییت شاید به‌نوعی نشان‌دهنده تغییر موضع شورای نگهبان درباره این موضوع باشد. به عبارت دیگر، نشانه‌هایی در دسترس است مبنی بر اینکه این دفعه ماجرا قدری فرق می‌کند.

گرچه این بار نظر شورای نگهبان نسبت به استانی شدن انتخابات مجلس مانند گذشته منفی نیست و بهارستان‌نشینان می‌‌توانند امیدوار باشند با انجام اصلاحاتی، نظر مثبت این شورا را جلب کنند، اما سرنوشت این طرح در مجلس هنوز مشخص نیست و مخالفان و موافقان با هم برابری می‌کنند.

عبدالحمید خدری، نماینده بوشهر در مجلس شورای اسلامی در این باره به ایرناپلاس می‌گوید: من یکی از موافقان این طرح هستم و به همراه سایر همکاران در مجلس خیلی هم پیگیری کردیم که این طرح در اولویت صحن قرار بگیرد، چراکه از نظر ما این طرح مزایایی دارد. ضمن اینکه من یکسری معایبی را که دوستان به آن وارد می‌کنند، از جمله مشارکت کمتر مردم و بالا رفتن هزینه‌های انتخابات، قبول ندارم.

خدری معتقد است: این طرح باعث می‌شود سطح مجلس بالاتر بیاید، چراکه با این شیوه انتخابات،‌ افراد شایسته‌تر و توانمندتری می‌توانند انتخاب شوند. ضمن اینکه ما از موضوع جابه‌جایی آرا هم در امان هستیم. در حوزه‌های کوچک رأی‌گیری، روز رأی‌گیری معمولاً یک جمعیتی به دلایل قومی، قبیله‌ای یا عشیره‌ای برای رأی از حوزه‌ای به حوزه‌ای دیگر می‌رود، ولی با استانی شدن انتخابات این مشکل برطرف خواهد شد. از این رو، به‌نظرم طرح بسیار خوبی است و باعث‌ می‌شود به دموکراسی یک قدم نزدیک‌تر شویم.

این نماینده مجلس تأکید می‌کند: با استانی شدن انتخابات هزینه انتخابات کمتر می‌شود، چراکه تبلیغات از طریق رسانه‌های عمومی ارائه می‌شود. مثلاً صداوسیما می‌تواند برنامه مناظره برگزار کند. جدای از این، کاندیداها می‌توانند ائتلاف استانی داشته باشند و همین‌ها باعث می‌شود کسی که توانمندی لازم را دارد پیروز صحنه باشد. ضمن اینکه بعد از انتخاب شدن، نماینده‌ها درگیر تصمیمات کلان می‌شوند. الان توقع از نماینده‌ها در سطح امور جزئی شهر از جمله آسفالت معابر و مبلمان شهری شده است در حالی که این موضوعات مربوط به شورای شهر است.

**موافق؛ جمع شدن بساط خرید و فروش رأی

فرهاد تجری، عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه که یکی از موافقان استانی شدن انتخابات مجلس است، می‌گوید: استانی شدن انتخابات مجلس از وام‌داری نمایندگان به افراد خاص جلوگیری کرده و بساط خرید رأی و کاروان‌های تبلیغاتی را جمع می‌کند.

به گفته این نماینده مجلس به ایسنا، استانی شدن انتخابات باعث می‌شود از توزیع ناعادلانه امکانات که گاهی به دلیل منطقه‌ای بودن انتخابات، فقط در حوزه انتخابیه یک نماینده ممکن است رخ دهد نیز جلوگیری شود. او همچنین می‌گوید: اگر انتخابات استانی شود نمایندگان بیشتر از دل احزاب و ائتلاف‌ها بیرون می‌آیند و این امر به تقویت احزاب نیز منجر خواهد شد.

**مخالف؛ کم‌رنگ شدن نقش اقوام و مذاهب مختلف

اصغر سلیمی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی مخالف طرح استانی شدن انتخابات است. او به ایرنا می‌گوید: در هیچ‌یک از کشورهای دنیا انتخابات مجلس به‌صورت استانی برگزار نشده است.

سلیمی با اشاره به اینکه کشورمان از اقوام، مذاهب و زبان‌های مختلف برخوردار است، می‌افزاید: تاکنون هر یک از آن‌ها در مجلس نماینده خاص خود را داشته‌اند، اما با استانی شدن انتخابات، حضور این نمایندگان در نهاد قانونگذاری کشور کمرنگ خواهد شد. او معتقد است استانی شدن انتخابات نمی‌تواند این مشکلات را حل‌وفصل کند و بسیاری از ایرادهای انتخابات با قانون جامع انتخابات که در کمیسیون شوراها در حال بررسی است، برطرف خواهد شد.

**موافق؛ تقویت احزاب

محمد محمودی شاه‌نشین، عضو فراکسیون امید نیز معتقد است: استانی شدن انتخابات مجلس می‌تواند منجر به تقویت احزاب شود. او به ایلنا می‌گوید: در استانی شدن انتخابات فرصتی هم برای تحزب‌گرایی و حزبی شدن پیش می‌آید. درنتیجه، تعهدات حزبی پیشگام خواهد بود. وقتی مردم به مجموعه‌ای رأی می‌دهند به آن معناست که آن مجموعه برنامه دارد و موظف است از طرح و برنامه خود دفاع کند. در نتیجه، دیگر یک فرد نیست که قول بدهد در یک شهر سی هزار نفری فرودگاه بسازد، لذا این‌ها از بین می‌رود و برنامه‌های کلان کشوری به میان می‌آید و اگر یک حزب و گروه نتوانند به برنامه‌هایشان عمل کنند، در دوره بعد مورد اقبال مردم قرار نمی‌گیرند.

**مخالف؛ انحصارگرایی در پارلمان

علی نجفی توانا یکی دیگر از مخالفان استانی شدن انتخابات مجلس است. او در یادداشتی که برای روزنامه آرمان نوشته، می‌گوید استانی شدن انتخابات طبعاً موجب بروز انحصار خواهد شد؛ انحصاری که ما در چارچوب اشکالی مانند اصولگرایان، اصلاح‌طلبان در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم. چون دایره انحصار جناح‌ها به حدی تنگ می‌شود که به دیگراندیشان اجازه ورود نخواهد داد.

به گفته او در چنین شرایطی است که بحث استانی شدن انتخابات هرچند ابعاد آن کاملاً برای طراحان هم روشن نیست، نمی‌تواند طرحی موفق برای نهادینه کردن مردم‌سالاری، جلب مشارکت مردم و اصولاً مشارکت جامعه گردد.

**موافق؛ افزایش امنیت و اقتدار نظام

اما غلامرضا کاتب، نماینده گرمسار بر این باور است که استانی شدن انتخابات به اقتدار نظام کمک می‌کند و باعث می‌شود در ریل مطلوب‌تری قرار گیرد.

او با بیان اینکه گرفتاری امروز نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه افزایش مطالبات فردی است به ایلنا می‌گوید: یک نماینده به جای اینکه بر مسائل ملی تمرکز کند، باید به فکر حل‌وفصل مشکلات منطقه‌ای باشد و فرصت اندیشیدن از دست می‌دهد.

به گفته کاتب، هنگامی‌که انتخابات استانی شود ما دیگر مشکلات امروز را نخواهیم داشت و دیگر مسائل منطقه‌ای و محلی حاکم نباشد، ما دیگر کش‌مکش‌های معمول را نخواهیم داشت. او می‌افزاید: قطعاً با استانی شدن انتخابات شاهد کاهش هزینه‌های تبلیغاتی خواهیم بود. هنگامی که یک فرد در حوزه‌ای نامزد می‌شود هزینه‌های زیادی برای رأی آوری خواهد کرد، اما اگر استانی شود، این قبیل خرج‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.

**مخالف؛ بسته شدن راه مستضعفان برای ورود به مجلس

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو فراکسیون ولایی مجلس هم در صف مخالفان ایده استانی شدن انتخابات مجلس قرار دارد. او معتقد است با اجرایی شدن طرح استانی انتخابات قطعاً یک فرد مستضعف جایی در لیست انتخاباتی ندارد و به نحوی افرادی که ثروتمند نیستند، هیچ راه ورودی برای تصاحب کرسی‌های مجلس پیدا نخواهند کرد.

دلیگانی که با خانه ملت مصاحبه کرده است، می‌گوید: شیوه استانی شدن انتخابات سبب تشدید دو قطبی‌های سیاسی، مذهبی و قومی در کشور می‌شود و سطح قانونگذاری در کشور را به دادوستد بین لیست‌ها یا تشکل‌های صنفی و گروه‌های بزرگ ذی‌نفع تنزل خواهد داد.



گفت‌وگو از مهدی روزبهانی

**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**