استانی شدن انتخابات در آینه احزاب

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ایرنا، استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی بحث روز رسانه ها و فعالان سیاسی و حزبی است. مبحثی پردامنه که آغاز آن را می توان در مجلس ششم و در تکاپوی نمایندگان آن مجلس برای سامان بخشی به سازوکار انتخاباتی در کشور جستجو کرد.
در مجالس بعدی هم به تناسب میزان دغدغه اکثریت نمایندگان این طرح در صحن علنی و کمیسیون های تخصصی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. طی یک ماه گذشته این بحث در مجلس دهم هم مطرح و موافقان و مخالفانی از طیف های مختلف سیاسی یافته است.
این طرح شامل 6 ماده و 4 تبصره است که در مواد یک تا شش آن مواردی مانند تعیین محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه استانی انتخابات، برابر بودن تعداد نمایندگان هر حوزه استانی با تعداد نمایندگان حوزه‌های انتخابیه موجود در استان، مستثنی شدن حوزه‌های انتخابیه اقلیت‌های دینی از شمول این قانون، شرط تولد در حوزه انتخابیه یا داشتن سابقه نمایندگی و یا سکونت پنج ساله در حوزه مورد نظر، از مهمترین مواد این طرح است که هفده دی ماه سال جاری نمایندگان یک فوریت آن از سوی نمایندگان مجلس تصویب شد.
169 نفر از نمایندگان مجلس هم در تایید و تبیین آن به ضرورت هایی مانند افزایش میزان مشارکت عمومی در انتخابات، جلوگیری از وقوع برخی تخلفات همچون خرید رای و ارتقای کیفی مجلس اشاره کرده اند.
در این طرح برای کل استان یک حوزه انتخاباتی اصلی تعیین خواهد شد و نامزد‌ها باید از حوزه خودشان حداقلی از آرا را به دست آورده و در سطح استان هم جزو بالاترین‌ها باشند تا انتخاب شوند. فعالان حزبی هم به عنوان یکی از مهمترین طیف های اثرپذیر از این طرح به اظهارنظر در این زمینه پرداختند و در رد یا قبول آن دلایلی را عنوان کردند.

**استانی شدن انتخابات و نظرات متفاوت اصلاح طلبان و اصولگرایان
با قوت گرفتن بحث های استانی شدن انتخابات و با ارزیابی مجموع اظهارات فعالان حزبی می توان گفت، این طرح چندان میان اصولگرایان مورد استقبال قرار نگرفته است.
محسن پیرهادی دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت انقلاب اسلامی دوری مردم از نمایندگان را از معایب اصلی طرح استانی شدن انتخابات عنوان کرده و گفته است: این طرح موجب از بین رفتن رابطه نزدیک مردم با نماینده شهرشان خواهد شد.
محمد سلیمانی، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری انقلاب اسلامی استانی شدن انتخابات را عامل فساد زا دانسته و اظهارکرده است: استانی‌شدن انتخابات، وضعیت پول‌پاشی را تشدید می‌کند، سرمایه‌دارها، کاخ‌نشین‌ها و حتی قاچاقچی‌ها پشت سر عده‌ای قرار می‌گیرند و هزینه‌های زیادی در انتخابات خواهد شد.
محمد جواد محمدی نوری دبیرکل جمعیت جوانان انقلاب اسلامی کم رنگ بودن نقش احزاب در این طرح را از ایرادات اساسی آن دانسته است.
مصطفی میرسلیم عضو شورای مرکزی حزب موتلفه هم درباره طرح استانی شدن انتخابات گفته است: آنچه اخیراً تحت عنوان استانی شدن انتخابات از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح شده، منطبق بر سیاست‌های کلی نظام نیست و بعید است بدون اعمال تغییرات اساسی به تصویب نهایی رسیده و تبدیل به قانون شود.
میان مخالفت های تند و تیز طیف هایی از اصولگرایان با انتخابات استانی، افرادی مانند حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی هم نقاط قوت طرح استانی شدن انتخابات از نقاط منفی آن بیشتر می داند و می گوید: حضور عناصر نخبه‌تر در مجلس، وجود نگاه فرابخشی در قانون‌گذاری و تقویت احزاب از جمله مزایای این طرح است.
در جریان سیاسی رقیب هم نظرات متفاوت است. جلال جلالی زاده عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت توصیه کرده است به جای انتخابات استانی تمهیدات برای انتخابات حزبی برقرار شود. از دیگر سو علی تاجرنیا دیگر عضو این حزب، برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی را به نفع جریان اصلاحات دانسته است.
مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم سالاری هم نظری مشابه جلالی زاده دارد و معتقد است این طرح زمانی می تواند به کشور و مردم کمک کند که در کنار حزبی شدن انتخابات پیگیری شود در غیر این صورت نه تنها مفید نخواهد بود بلکه در صورتی که مدل تناسبی در انتخابات مجلس لحاظ نشود کاندیدایی که با 20 درصد آراء به مجلس راه پیدا می‌کند، سبب می‌شود که آن بخشی از مردم که به این کاندیدا رأی نداده‌اند احساس بی‌نماینده بودن در مجلس را داشته باشند یعنی 80 درصد از رأی دهندگان حس می‌کنند که نماینده‌ای در مجلس ندارند.
محمدرضا خباز عضو حزب اعتماد ملی نظر مثبتی به طرح استانی شدن انتخابات دارد و آن را موجب بالا رفتن وزن مجلس دانسته و می گوید: در حال حاضر سطح مجلس پایین آمده یعنی برخی نمایندگان جایگاه مجلس را تا حد یک شورای محلی و پارلمان محلی پایین آورده‌اند در صورتی که امام راحل فرموده بودند که مجلس در راس امور است.
پروانه مافی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی با تایید این طرح درباره نقاط قوت آن گفته است: این طرح باعث می‌شود که مجلس، نمایندگان با کیفیت‌تری داشته باشد که به مسائل اساسی کشور بپردازند و جنبه ملی مجلس تقویت شده و از پرداختن به مسائل جزئی کاسته شود.
تجمیع نظرات فعالان حزبی اصلاح طلب از رویکرد به نسبت مثبت این طیف به طرح استانی شدن انتخابات دارد اما همانگونه که اشاره شد اصولگرایان در مخالفت با آن؛ چنین طرحی را بسترساز حضور کانون های قدرت و ثروت اعلام کرده اند.

**نقاط ضعف و قوت طرح استانی شدن انتخابات
همانگونه که اشاره شد موافقان این طرح که نمایندگان مجلس هم طیف بزرگی از آن ها را تشکیل می دهند؛ موضوعاتی چون پرداختن نمایندگان به بررسی امور ملی و پرهیز از صرف اوقات نمایندگی برای امور جزئی با حفظ ویژگی محلی و ملی بودن مسئولیت نمایندگی و جایگزین کردن برنامه‌محوری به جای شخص‌محوری،ارتقای سطح کیفی و افزایش کارایی مجلس از طریق ایجاد امکان انتخاب داوطلبان شاخص‌تر با صلاحیت‌های برتر و همچنین حذف رقابت‌های شدید و اختلاف‌برانگیز قومی و قبیله‌ای و تقویت همبستگی ملی را عمده ترین دلایل موافقت خود با طرح استانی شدن انتخابات اعلام کرده اند.
در برابر اما منتقدان و مخالفان جدی این طرح نیز نظراتی در این زمینه ارائه می دهند. منتقدان این طرح اجرای آن را به دلیل فقدان زیرساخت های لازم عملی نمی دانند. برخی دیگر اعمال چنین تصمیماتی را به منظور افزایش کارایی مجلس بی فایده ارزیابی می کنند و کارکردی برای آن قائل نیستند. افزایش شدید هزینه های انتخابات، کاهش شور، نشاط، رقابت و مشارکت‌های مردمی و تغییر ملاک رای از شهر به استان، از دیگر معایب عنوان شده از سوی منتقدان است.
اما مخالفان سرسخت، اجرای چنین طرحی را تا حد ایجاد فسادهای گسترده و رانت های بزرگ مخرب ارزیابی می کنند. عدم توجه به رای اقلیت های دینی دیگر ایرادی است که مخالفان درباره این طرح عنوان کرده و آن را در کشوری که دارای تنوع قومی و مذهبی است خطرناک ارزیابی می کنند.
با توجه به پیشینه این طرح در مجالس گذشته و مخالفت شورای نگهبان، رسیدن این طرح به مرحله عمل با چالش های جدی روبروست و به نظر می رسد آغاز آن به انتخابات سال بعد نخواهد رسید. اما دلایل مخالفان و موافقان می تواند به غنای این طرح کمک رساند.
‌سیام**9402**1535