اهمیت در نظر گرفتن ملاحظات مردم در توسعه علم و فناوری

به گزارش ایسنا دکتر حسین شیخ رضایی امروز در نشست فلسفه علم که از سوی انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه تهران در باشگاه دانشجویان این دانشگاه برگزار شد، درباره سیر تاریخی ارتباط علم و مردم، گفت: در قرن ۱۷ در انگلستان مجمعی به نام‌ مجمع سلطنتی علوم شکل گرفت که در آن تعدادی از افراد علاقمند و آماتور به همراه افراد حرفه‌ای‌تر یافته‌های علمی خود را ارائه می‌دادند، پروژه‌های بزرگ تعریف می‌کردند و درباره نظریات علمی بحث می‌کردند. یکی از افراد شاخص این مجمع "بویل" دانشمند مشهور بود که معتقد بود باید توده مردم را وارد فرآیند علم‌ورزی کرد.

شیخ رضایی ادامه داد: در آن زمان دستگاه پمپ خلا ساخته شده بود، "بویل" این دستگاه را در معرض دید عموم مردم گذاشت و از مردم دعوت کرد کارش را تماشا کنند و درباره مشاهدات خود شهادت دهند و امضا کنند. جبهه مقابل "بویل" افراد دانشگاهی هستند که به موضوعاتی مانند ریاضی، فقه و لغت و تاریخ باستان توجه می‌کردند و معتقد بودند چیزی که در دانشگاه ارائه می‌شود، کالایی برای عموم مردم نیست.

این فارغ‌التحصیل فلسفه علم درباره سومین نوع ارتباط مردم با علم با اشاره به تاثیر پرتاب ماهواره اسپوتنیک در دوره جنگ سرد بر بازنگری در نظام آموزش آمریکا گفت: در نیمه دوم دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ پیش افتادن روسیه از آمریکا در دانش فضایی باعث شد بازنگری در نظام آموزش علوم آمریکا صورت بگیرد. تصمیم‌هایی گرفته شد که بررسی‌هایی صورت بگیرد تا دریابند به طور کلی سواد علمی عموم مردم تا چه حد است و مردم آمریکا تا چه میزان نگرش مثبت به کار دانشمندان دارند؟ و آیا اصلا اختصاص بودجه به فعالیت‌های علمی را صحیح می‌دانند یا نه؟

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست‌ علمی کشور افزود: در نظام دموکراتیک هر جا که از بودجه عمومی استفاده می‌شود، به نحوی نظارت مردم باید دخیل باشد. یکی از مهم‌ترین موارد مصرف بودجه عمومی نهادهای علم و فناوری است، مردم می‌توانند درباره پایبندی علم به ارزش‌های خود مطالبه کنند. این جهت دادن به علم در دو مورد اتفاق می‌افتد؛ مورد اول این است که هنگام ایجاد تکنولوژی مردم بگویند خواهان این تکنولوژی هستند یا نه و مورد دوم هم این است که درباره سرمایه‌گذاری‌هایی که قرار است صورت بگیرد، از مردم نظرخواهی شود.

وی درباره تاثیر نظرات مردم بر توسعه علم و فناوری، گفت: در این الگو کنفرانس‌های اجماع برای مشارکت مردم در علم تشکیل می‌شود، به این صورت که گروه‌های مختلفی از مردم عادی جامعه جذب این کنفرانس‌ها می‌شوند و از دانشمندان خواسته می‌شود درباره پروژه علمی‌ای که قرار است انجام شود، به مردم اطلاعات فنی دهند، سپس ارتباط مردم و دانشمندان قطع می‌شود و بحث‌هایی بین گروه‌های شهروندی برای قانع‌کردن یکدیگر شکل می‌گیرد.

شیخ رضایی در پایان درباره چهارمین نوع تاثیر مردم بر علم با بیان اینکه در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ قرن بیستم مفهوم جدیدی در ارتباط علم و مردم ایجاد شد، گفت: در این دوره افرادی با طرح این پرسش که چرا همواره دانشمندان باید کالایی برای عرضه به مردم داشته باشند؟ ایده جدیدی را مطرح کردند. پدیده‌هایی دیده شده که مردم نوعی از دانش قابل اطمینان دارند که در واحدهای تحقیق و توسعه و آزمایشگاه‌ها دیده نمی‌شود. مثلا کشاورزها دانشی درباره خاک دارند و ممکن است با نگاه تشخیص دهند امسال برای کشت چه چیزی مناسب است. در کشور هند این موضوع بسیار جدی گرفته می‌شود.

انتهای پیام