معافیت‌های نفتی در کوتاه‌مدت مشکلات را حل می‌کند/ صادرات نفت ایران در نوامبر افزایش می‌یابد/ شرکت‌های روسی فقط در میادینی که تولیدات آن تداخلی با بازارهایشان نداشته باشد، سرمایه‌گذاری می‌کنند

امید شکری کله‌سر در گفت‌وگو با ایلنا در مورد اعطای معافیت خرید نفت ایران برای هشت کشور از سوی آمریکا گفت: این معافیت برای هشت کشور پس از دور دوم تحریم‌ها این امکان را به ایران می‌دهد که بخشی از سهم خود از بازار‌های منطقه‌ای و جهانی را حفظ کند. اما مسئله اصلی در این موضوع سازوکار و مکانیسم دریافت پول این نفت است و اینکه پول نفت از چه کانالی تحویل ایران خواهد شد.

وی ادامه داد: همچنین این امکان وجود خواهد داشت که صادرات نفت ایران در ماه نوامبر افزایش یابد چون کره جنوبی و ژاپن قبل از معافیت‌ها، خرید نفت ایران را به شدت کاهش داده بودند و حتی کره جنوبی واردات میعانات گازی از ایران را به صفر رسانده بود.

این تحلیل‌گر ارشد امنیت و سیاست‌گذاری انرژی با تاکید بر نقش تکنولوژی در بخش نفت ایران گفت: شاید در کوتاه‌مدت ایران بتواند بخشی از سهم خود در بازار را حفظ کند اما مسئله اصلی مربوط به میان‌مدت و بلندمدت است که اگر ایران نتواند سرمایه و تکنولوژی لازم برای افزایش بازدهی میادین را به کار ببرد قطعاً به مشکل برخورد خواهد کرد.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که تولید نفت ایران، سالیانه هشت درصد به طور اتوماتیک کاهش می‌یابد و اگر نتواند از کاربست سرمایه و تکنولوژی برای افزایش بهره‌وری استفاده کند در میان‌مدت و بلندمدت تولید نفت ایران کاهش و موجب از دست رفتن سهم بازار ایران خواهد شد.

وی افزود: در این صورت رقبای ایران سهم این کشور را تصاحب کرده و ایران برای باز پس‌گیری سهم خود باید سیاست خارجی فعال‌تری به کار ببرد تا سهم خود را احیا کند.

شکری با اشاره به تاثیر رابطه ایران و آمریکا بر واردکنندگان نفت ایران گفت: عمده کشورهای واردکننده نفت ایران در پی حل نشدن مشکل ایران با آمریکا، واردات نفت خود را کاهش داده‌اند. هرچند ایران با استفاده از مشوق‌های خاص مانند پرداخت بیمه تانکرها به دنبال حفظ سهم خود از این بازارها است که البته این تا حدی جوابگو است.

وی ادامه داد: این کشورها چون فاقد منابع نفتی هستند، به دنبال واردات نفت از کشورهایی هستند که حداقل تنش با قدرت‌های بزرگ را داشته باشند و تا زمانی که رابطه ایران با آمریکا بهبود نیابد، کاهش سهم ایران از این بازارها دور از ذهن نیست.

این کارشناس امنیت انرژی با اشاره به میزان صادرات گاز ایران گفت: درست است که تحریم‌ها بخش نفت را نشانه گرفته است اما نباید از بخش گاز ایران غافل شویم. با توجه به اینکه ایران کمتر از یک درصد از تجارت گاز جهان را در اختیار دارد، برای افزایش این میزان باید شدت مصرف انرژی کاهش یابد تا مازاد آن صرف صادرات شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر عمده صادرات گاز ایران به ترکیه است که تا سال ۲۰۲۶ این قرارداد به پایان می‌رسد و تا امروز مذاکرات تمدید آن به نتیجه نرسیده است. اگر ایران نتواند این قرارداد را تمدید کند احتمال از دست رفتن بازار ترکیه به عنوان بزرگترین بازار گاز ایران دور از ذهن نیست.

وی تصریح کرد: ترکیه سرمایه‌گذاری بالایی روی واردات LNG از قطر و آمریکا کرده است و در میان کشورهای اروپایی دومین واردکننده گاز LNG از آمریکا است. همچنین فاز اول پروژه تاناپ به بهره‌برداری رسیده و پروژه ترک استریم نیز در سال ۲۰۱۹ به بهره‌برداری می‌رسد که مجموع این‌ها نشانه‌های خوبی برای ایران نیست.

وی احتمال حضور شرکت‌های اروپایی در صنعت نفت ایران را کم دانست و افزود: احتمال حضور شرکت‌های چینی و روسی به صنعت نفت ایران وجود دارد. هرچند که شرکت‌های چینی پیش از این پژوهش‌های زیادی برای توسعه میدان آزادگان جنوبی یا پروژه‌های LNG کرده بودند که در زمان اوباما صنعت LNG  را ترک کرده و ایران نتوانست این پروژه‌ها را تکمیل کند و در میان‌مدت و بلندمدت نیز احتمال آن نمی‌رود.

وی ادامه داد: شرکت‌های روسی نیز در میادینی سرمایه‌گذاری می‌کنند که تولیدات آن تداخلی با بازارهای روسیه نداشته باشد. البته باید توجه داشت که آیا تکنولوژی و هزینه صرف شده توسط این شرکت‌ها می‌تواند تولید و بهره‌وری آن را افزایش دهد یا نه؟