نفی برتری‌جویی و تمرکز بر معناهای مشترک میان‌فرهنگی توسط زوّار

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «هم‌اندیشی علمی زیارت اربعین: روابط میان فرهنگی و همزیستی اجتماعی» با همکاری مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران و دانشگاه امام صادق (ع) در قم برگزار شد.

در این هم‌اندیشی که تعدادی از اندیشمندان و کارشناسان امور فرهنگی و بین المللی سخنرانی کردند، حسن بشیر، استاد دانشگاه امام صادق (ع) به محورهای اساسی نقشه ارتباطات میان‌فرهنگی درباره اربعین اشاره کرد و ضمن تاکید بر اینکه اربعین یک حرکت چند جانبه است، گفت که ضروری است این حرکت مهم در چهار حوزه: ارتباطی، فرهنگی، هویتی و آیینی مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد.

وی ادامه داد: در حوزه ارتباطی، چیستی، چگونگی و چرایی ارتباط باید مشخص‌تر گردد و فهم ارتباطی باید به تعیین سطوح و نتایج ارتباطی منجر شود.

به گفته بشیر حوزه فرهنگی نیز نیازمند شناخت کافی، فهم تحلیلی و تشخیص زمینه های کاربردی است. شناخت فرهنگی ما از اربعین و مردم عراق که میزبانان اصلی این حرکت بزرگ‌اند، اگر با دقت لازم صورت گیرد می‌تواند زمینه‌ساز تحولات میان‌فرهنگی و بین فرهنگی در آینده نه فقط با ایران بلکه با جهان اسلام و فراتر از آن با جهان بشریت باشد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه خاطرنشان کرد: حوزه هویتی، شامل فهم و مطالعه اساسی در رابطه با معناشناسی، چهره‌سازی و برندسازی است. ما نیازمند تبیین مناسب معنای اربعین در سطح جهانی هستیم که این معنا بتواند چهره‌سازی مطلوبی را از این حرکت شیعی-اسلامی را به وجود آورد و نهایتا به یک برند جهانی تبدیل شود. البته در مرکزیت این معناسازی و برندسازی «امام حسین (ع)» قرار دارد. امام حسین (ع) محور اساسی معنای اربعین است که باید کلیه مطالعات و تحقیقات حول این محور صورت گیرند.

وی درباره حوزه آیینی هم توضیح داد: در این حوزه توجه به سه جنبه اساسی روش‌شناسی، نشانه‌شناسی و مراسم‌شناسی اهمیت بسزایی دارد. چگونگی بازنمایی اربعین از طریق اجرای مناسب، تبیین چگونگی این بازنمایی و بالاخره مرحله‌بندی آن که می‌تواند معنا را در سطح  ملی، منطقه‌ای و جهانی قابل فهم سازد اهمیت اساسی دارد.

بشیر با بیان اینکه در رابطه با فهم نشانه‌ای اربعین، انجام مطالعات و تحلیلهای عمیق از نشانه‌های مزبور که بخشی از آنها توسط مردم خلق می‌شوند حائز اهمیت‌اند، افزود: در نهایت مراسم‌شناسی اربعین از جنبه‌های مختلف تبیین و تحلیل مراسم و آسیب‌شناسی آنها می‌تواند در بالندگی ارتباطات میان‌فرهنگی و فرهنگ‌شناسی اربعین تاثیرگذار باشد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) و دبیر پنل «همزیستی فرهنگی-اجتماعی: چالش‌ها و تهدیدها» مهمترین چالش‌های مربوط به مباحث ارتباطات میان‌فرهنگی و همزیستی اجتماعی میان ایرانیان و مردم عراق را در هشت محور مطرح کرد: روشهای ارتباط‌گیری، شیوه‌های تعامل، تبادل فرهنگی، ارتباطات میان‌فرهنگی، تفاوت و تمایز فرهنگی، تشابهات فرهنگی، زبان و معنا و بالاخره جهت‌گیری‌های اعتقادی.

بشیر مهمترین عامل موثر ارتباطات میان‌فرهنگی را در نظریه معروف «گادیکانست» به نام «مدیریت هماهنگ معنا» دانست و تاکید نمودکرد که باید نسبت به کلیه زمینه‌های ارتباطی میان‌فردی، میان‌گروهی و اجتماعی فهم دقیقی پیدا کرد و بر اساس شناخت کافی حرکت کرد.

به گفته او بسیاری از سوء تفاهم‌های ایجاد شده در این زمینه یا بر پایه رمزگذاری اشتباه و یا رمزگشایی غلط استواراند. در این زمینه باید بدون هیچ‌گونه برتری‌جویی و برتری‌طلبی به دنبال معناهای مشترک و مؤثر در ایجاد ارتباطات مؤثر و مفید میان‌فرهنگی رفت.

بشیر در پایان اظهار کرد: اربعین در حقیقت بزرگترین حلقه ارتباطی میان شیعیان، مسلمان جهان و بشریت است که باید به این ظرفیت بزرگ انسانی-اسلامی توجه کافی مبذول داشت.