آغاز مطالعات مجدد طرح جامع حمل و نقل شهر تهران

محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران در گفت‌وگو با ایسنا گفت: طرح جامع حمل‌ونقل، حاصل یک فرآیند برنامه‌ریزی است که سمت‌وسو حرکت مجموعه شهری را در حوزه حمل‌ونقل و در تعامل با سایر حوزه‌های شهری، در افق‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت مشخص می‌کند، به عبارتی می‌توان گفت طرح جامع حمل‌ونقل تصویرسازی مطلوبی از آینده حمل ‌و نقل پیش از وقوع آن است.

محسن پورسيدآقايي توضيح داد:  مطالعات این طرح با آمارگیری و جمع‌آوری اطلاعات گسترده از ویژگی‌های سفرهای شهروندان با عنوان آمار مبدا_ مقصد سفرها و ویژگی‌های اجتماعی_ اقتصادی مانند جمعیت و اشتغال، آغاز می‌شود. با استفاده از این اطلاعات‌ پایه، ساخت و پرداخت مدل حمل‌ونقل مجموعه شهری تهران انجام می‌شود. این مدل به‌عنوان ابزار ارزیابی و آزمودن پروژه‌ها، سناریوها و طرح‌های پرهزینه حمل‌ونقل، در اختیار مسئولان و تصمیم گیران حوزه مدیریت شهری قرار می‌گیرد.

به گفته پورسیدآقایی، با استفاده از همین مدل، سناریوهای مبتنی بر سیاست‌های کلان حوزه حمل‌ونقل و حوزه‌های مرتبط با آن، طرح‌ها و پروژه‌های حمل‌ونقل در ترکیب‌های مختلف ارزیابی می‌شود که در نهایت براساس نتایج ارزیابی‌های انجام شده، ترکیب بهینه و مناسبی از طرح‌های حمل‌ونقل در شاخه‌های مختلف، به‌عنوان طرح جامع حمل‌ونقل انتخاب و برای افق‌های زمانی متفاوت ارائه می‌شود.

او افزود: این مطالعات برای نخستین بار در سال 1373 و بار دیگر در سال 1383 توسط شرکت مطالعات، طرح جامع حمل‌ونقل شهرداری تهران انجام شد. البته، یک‌بار هم در سال 1390 با اصلاح داده‌ها و ارکان مدل، کیفیت مدل‌های ساخته‌شده بدون انجام آمارگیری‌های گسترده و با کمک اساتید در حوزه حمل‌ونقل دانشگاه صنعتی شریف تا حد قابل قبولی ارتقاء یافت.

معاون شهردار تهران گفت: با وجود این، این مطالعات، با توجه به تغییرهاي شرایط اجتماعی- اقتصادی و زیست‌محیطی و نیز تغییر سیاست‌ها و اولویت‌های مدیریت کلان کشور و رویکردهای مدیریت شهری، معمولاً هر 10 سال یک‌بار به‌طور کامل بازنگری می‌شود، اما هسته‌ مرکزی آن‌ که همان مدل حمل‌ونقل شهری است، باید به‌طور سالانه و مستمر به‌روز شود، در همین راستا، در سال 93 نیز آمارگیری وسیعی از سفرهای روزانه شهروندان تهرانی، باهدف بازنگری کامل طرح جامع حمل‌ونقل بعد از 10 سال انجام شد که متأسفانه با تغییر مدیریت‌ها در همان مرحله پایان آمارگیری متوقف ماند و در حال حاضر ادامه فعالیت‌های طرح جامع با ارزیابی آمارهای سال 93 و نیز گردآوری و تحلیل اطلاعات جدید ویژگی‌های اجتماعی- اقتصادی از مرکز آمار ایران و تحلیل و پردازش آنها، آغاز شده است.

او در مورد فرایند جمع‌آوری آمار سفرهای شهروندان تهرانیگفت: معمولاً گردآوری اطلاعات سفرها به روش پرسشگری انجام می‌شود اعم از ارسال پرسشنامه به منازل، پرسشگری در درب منازل یا مکان‌های خاص، پرسشگری آنلاین و تلفنی و ... که در مطالعات جامع تهران برای گردآوری اطلاعات از مشارکت وزارت آموزش‌ و پرورش و دانش‌آموزان استفاده شده و پرسشگری از حدود 360 هزار خانوار تهرانی برنامه‌ریزی شده و اطلاعات سفرهای حدوداً نیمی از این خانوارها گردآوری و بازگشت داده شده است. هم‌زمان از مسافران ورودی و خروجی دروازه‌های شهر تهران، ایستگاه‌های مترو، پایانه‌ها و بار و کالای شهر تهران نیز آمارگيري شده است که پس از ارزیابی و تحلیل به‌عنوان اطلاعات‌پایه در ساخت مدل حمل‌ونقل شهر تهران مورداستفاده قرار خواهد گرفت.

پورسیدآقایی با بیان این‌که در حال حاضر آمارگیری‌های تکمیلی برای اصلاح و به‌روز‌رسانی داده‌های سال 93 در برنامه دیده شده است. گفت:در به‌روز‌رسانی و اصلاح اطلاعات موجود و گردآوری شده، با دانشگاه‌ها و متخصصان مختلف مذاکراتی داشته‌ایم که نهایتاً موسسه عالی آموزش و پژوهش برای انجام این کار انتخاب شده است، کما این‌که در حال حاضر، اساتید مجربی از دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و امیرکبیر از طریق این موسسه به‌عنوان مشاور عالی همکاری می‌کنند و همچنین تیمی کارشناسی در داخل مجموعه معاونت مطالعات و برنامه‌ریزی سازمان ترافیک در معاونت حمل‌ونقل، در حال انجام این مطالعات هستند.

او در مورد توجه به مسائل زیست‌محیطی و کاهش آلاینده‌های ناشی از حمل‌ونقل در طرح جامع گفت: در این مطالعات، به تقاضای سفر و طرح‌های توسعه و ارتقا بهره‌وری از سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی اشاره می شود که هر دو منجر به کاهش آلودگی و مدیریت مصرف سوخت خواهد شد، بنابراین، می‌توان گفت که این مطالعات در زمینه مصرف سوخت و تولید آلایندگی نیز نتایج ارزنده‌ای خواهد داشت.

معاون شهردار در مورد نتایج مطالعات قبلی گفت: نمی‌توان ادعا کرد که نتایج طرح‌های گذشته به‌طور کامل اجرایی شده‌ است. شاید مشکلاتی مانند عدم هماهنگی نهادها و سازمان‌ها، کمبود منابع و شرایط خاص اجتماعی و اقتصادی، مانع از اجرای دقیق آن شده است. اما در طرح فعلی، قطعاً سازوکاری برای اجرایی شدن و پایش اجرا طرح در نظر گرفته خواهد شد.

پورسیدآقایی در تشریح عوارض نداشتن طرحی در شهر با بیان این‌که قطعاً بدون انجام مطالعات، احتمال تصمیم‌های نادرست بالاست که علاوه ‌بر صرف هزینه‌های کلان باعث تحمیل خسارت‌های جبران‌ناپذیر به جامعه خواهد شد. گفت: متأسفانه چند سال است که این پروژه به تعویق افتاده است. بدیهی است در غیاب ابزار مناسب برای برنامه‌ریزی حمل‌ونقل و مدل شهر تهران، هرکسی می‌تواند سلیقه و نظر شخصی خود را در قالب طرح و پروژه‌ محبوبش بدون توجه به ابعاد هزینه‌ای و اثرات مثبت یا منفی آن، اجرایی کند که نتیجه آن هدر رفتن منابع شهر است. ولی طرح جامع حمل‌ونقل که نگاهی فراگیر به همه اجزاء و ارکان حمل‌ونقل دارد می‌تواند مانع انجام پروژه‌های بی‌هدف، بی‌نتیجه، موازی و پراکنده در شهر شود.