جشنواره جهانی فیلم فجر برایم یک تکلیف اجتماعی است/ نفع مالی ندارم

خبرگزاری مهر-گروه هنر-زهرا منصوری: با اینکه چند هفته ای از پایان سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر می گذرد ولی هنوز بحث های مختلفی درباره آن می شود و موافقان و مخالفان به ارایه مطالب رسمی و غیررسمی خود می پردازند.

رضا میرکریمی دبیر سه دوره اخیر این جشنواره در گفتگویی به پرسش های خبرنگار سینمایی مهر پاسخ داد که در بخش نخست از کیفیت برگزاری جشنواره و حضور مهمانانی گفت که هر کدام از آنها برای برگزاری یک جشنواره کافی هستند و در عین حال بر این امر تاکید کرد که ریالی به این مهمانان برای حضور در جشنواره پول نداده اند. وی همچنین از کارشکنی عده ای از افراد مبنی بر منصرف کردن این مهمانان و ایجاد ایران هراسی گفت و برای این افراد که با منافع ملی کشور خود هم زاویه دارند، ابراز تاسف کرد.

در بخش دوم این گفتگو میرکریمی اعلام کرد که جشنواره سلیقه و استقلال خود را دارد اما در پی آزمودن فرم ها و قالب های مختلف است.

شرح بیشتر از بخش پایانی این مصاحبه را در زیر بخوانید:

*آقای میرکریمی تعداد بخش های و برنامه ها و به قول ادبیات رایج در جشنواره «ایونت» های آن به قدری زیاد است که گاه تمرکز مخاطب را از روی فیلم ها دور می کند و از سوی دیگر باعث می شود که جشنواره از استقلال و سلیقه خود دور شود.

- نباید با این قطعیت درباره این چیزها صحبت کرد چراکه کارشناسانه نیست. جشنواره های استاندارد و سطح بالای دنیا در مدت یک هفته تا ۹ روز کمتر از ۲۰۰ فیلم نمایش نمی دهند و ما هم در حال رسیدن به مرز ۲۰۰ فیلم هستیم (امسال ۱۹۰ فیلم نمایش دادیم) پس در حال رسیدن به آن استاندارد هستیم.

متاسفانه یک عادت بدی اتفاق افتاده مبنی بر اینکه ما فکر می کنیم باید ۲۰ فیلم نمایش دهیم و آن فیلم ها را آنقدر اکران کنیم که همه ببینند در حالی که اصلاً قرار نیست این اتفاق بیفتد. جشنواره جایی است که هر کسی از یک گوشه آن استفاده کند و باید این تنوع وجود داشته باشد. اتفاقاً تنوع بخش، تعداد زیاد فیلم ها و قالب های متنوعی که از فیلم ها ارایه می شود، نشان دهنده این است که جشنواره در سطح استانداردی برگزار می شود.

اکثر مهمانان خارجی حرفه ای ما وقتی کاتالوگ جشنواره را می دیدند می گفتند واقعاً انتخاب فیلم ها قابل دفاع و نمایش این تعداد فیلم خوب است به همین دلیل ما در آمارهایمان می بینیم که فیلم های خارجی ما مشتری داشتند و حتی مهمانان خارجی به تماشای آنها نشستند یعنی مهمانان خارجی ما خیلی از این آثار را پیش از این جشنواره در جایی ندیده بودند و ترجیح می دادند که فقط به تماشای فیلم ایرانی ننشینند بلکه فیلم های خارجی را هم ببینند به ویژه اینکه در بین این فیلم ها، آثاری از منطقه هم وجود داشت.

در مورد اینکه جشنواره باید یک سلیقه داشته باشد، بله درست است. سلیقه و تم جشنواره که در آیین نامه آن هم نوشته شده، بیشتر یک نگاه و دیدگاه محتوایی است اما من قایل به این نیستم که در قالب و فرم سینمایی هم فقط و فقط باید یک قالب یا یک فرم خاص پیگیری شود. از نظر من اتفاقاً مشکلی که سینمای ایران در حال حاضر دچار آن است و به زعم خیلی از کارشناسان دچار تکرار شده، این است که قالب و فرم سینمایی خود را مدام کپی و تکرار می کند. مجموعه فیلم های ما را یک نقد اجتماعی رئال فرا گرفته است و کمتر در آنها فانتزی و شکل های دیگر از روایت را می بینیم.

در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر انواع قالب ها را داشتیم که باعث می شد سینمای ایران ضمن مواجهه با آنها، ژانرهای دیگری را هم تجربه کند ولی به معنای این نیست که در محتوا و تم اصلی فیلم ها گرایش نداشته باشیم اتفاقا با توجه به اینکه من وقت می گذارم و در نهایت همه فیلم ها را خودم می بینم، یک سلیقه در جشنواره حاکم است.

*گفته شد مشکل نماینده فیاپ برای دادن گرید A به جشنواره جهانی فیلم فجر زمان برگزاری این رویداد سینمایی است. نمی خواهید تغییری در زمان برگزاری آن دهید؟

- در هر ۲ سالی که نماینده فیاپ به ایران آمد و گزارش تهیه کرد این جشنواره به زعم او تمام پارامترهای لازم به لحاظ محتوایی، اجرایی، کمی و کیفی را داشت و قطعا جزو ۱۵ جشنواره برتر دنیا محسوب می شد و تنها با تاریخ برگزاری جشنواره مشکل دارند البته حرفشان هم منطقی نیست یعنی خودشان اعتراف می کنند که هیچ استدلال منطقی برای این کار ندارند. مساله این است که یک مشکل داخلی بین خودشان، جشنواره پکن و جشنواره کن وجود دارد داستان از این قرار است که جشنواره پکن همزمان با جشنواره ما برگزار می شود و از سال ها پیش خواهان عضویت در فیاپ بوده، اما مسئولان جشنواره کن به مسئولان فیاپ گفته اند که اگر جشنواره پکن را قبول کنید و بدون اینکه تاریخ برگزاری آن را در نظر بگیرید ما از فیاپ خارج می شویم.

تا وقتی مطمئن نشوم که حداقل ضمانت ها برای برپایی یک جشنواره در لوکیشنی دیگر برای حداقل ۱۰ سال وجود دارد، هرگز دست به جابجایی نمی زنمجشنواره پکن قید گرفتن گرید A را زده و گفته «این تاریخ به لحاظ ملی برای ما مناسب است و ما این جشنواره را در همین تاریخ برگزار می کنیم و حرف شما غیرمنطقی است. چرا باید یک عضو شرطش این باشد که جشنواره دیگری ۲ هفته قبل تر از آن، برگزار نشود». حال صحبت دست اندرکاران فیاپ این است جشنواره کن با جشنواره جهانی فیلم فجر مشکلی ندارد اما با توجه به اینکه جشنواره شما هم همزمان با جشنواره پکن برگزار می شود، اگر به شما گرید A  بدهیم با عضو دیگری که قبل از شما درخواست کرده و ده ها برابر شما پول خرج می کند (جشنواره پکن) دچار مشکل می شویم.

قصه مطلقا مبنای منطقی ندارد که بتوانیم آن را با مذاکره حل کنیم اگر هم به خاطر گرفتن گرید A زمان را جابجا کنیم به نظرم خوب نیست و من احساس خوبی نسبت به  آن ندارم، مگر اینکه خود ما به این نتیجه برسیم که زمان برگزاری جشنواره عوض شود نه به خاطر گرفتن گرید A و قرار گرفتن در رده بهترین جشنواره های دنیا بلکه به خاطر اینکه منافع ملی ما اقتضا کند که در یک زمان بهتر قرار بگیریم تا دانشجویان بیشتر برای تماشای فیلم ها بیایند یا مثلا یک مزیت داخلی داشته باشد که مخاطب داخلی ما بیشتر از جشنواره استفاده کند. در حال حاضر به نظرم چنین زمانی وجود ندارد و تاریخ فعلی، بهترین زمان برای برگزاری جشنواره است.

*شنیده بودیم که جشنواره قصد دارد به شیراز منتقل شود. این موضوع به کجا رسید؟

- صحبتی وجود داشت که جشنواره به یکی از شهرهای مهم انتقال پیدا کند و پیشنهادی هم از سوی شیراز مطرح شد، اما مساله هیچوقت جدی نشد و مذاکره خاصی با مسئولان شیراز اتفاق نیفتاد.

نباید فکر کنیم الان که این مسئولیت به ما سپرده شده است صاحب آن هستیم و حق داریم هر بلایی که می خواهیم سر آن بیاوریمموضوع از این قرار است که من یک سفر به شیراز رفتم و یک سری از زیرساخت ها را دیدم اما به نتیجه ای در این مورد نرسیدم. جشنواره از ۳۶ سال سن برخوردار است و کمتر جشنواره ای در آسیا این عمر را دارد بنابراین در حال حاضر صاحب یک سرقفلی و اعتباری شده است که باید خیلی از آن مراقبت کرد. نباید فکر کنیم الان که این مسئولیت به ما سپرده شده است صاحب آن هستیم و حق داریم هر بلایی که می خواهیم سر آن بیاوریم. این جشنواره میراثِ یک عمر مدیریت دبیران مختلف است که به من تحویل داده شده بنابراین تا وقتی مطمئن نشوم که حداقل ضمانت ها برای برپایی یک جشنواره در لوکیشنی دیگر برای حداقل ۱۰ سال وجود دارد، هرگز دست به جابجایی نمی زنم مگر اینکه دیگران یعنی سازمان سینمایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این نتیجه برسند که آن وقت هم اگر من به این نتیجه نرسم، فرد دیگر باید آن را اجرا کند. برای من بسیار مهم است که بلایی که سر جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان آمد، سر این جشنواره نیاید. هنوز هیچ ضمانتی از سوی مسئولان شیراز داده نشده است وگرنه من بدم نمی آید جشنواره در یک شهر بزرگ برگزار شود و انقدر رویدادهای مهم در تهران متمرکز نشود.

* همچنان می خواهید جشنواره را در چارسو برگزار کنید؟

- تا وقتی که جای مناسبی پیدا نکنیم دست به جابجایی نمی زنیم. در حال حاضر مناسب ترین مکان به تشخیص همه مدیران جشنواره جهانی فیلم فجر برای برگزاری جشنواره محوطه چارسوست چراکه در آنجا بیشترین سطح تماس بین مهمانان اتفاق می افتد، همدیگر را می بینند و می توانند با هم تعامل کنند، به بازار بروند، فیلم تماشا کنند و... . مجموع این نکات به اهداف ما بسیار نزدیک است هرچند چارسو جای کوچکی است. البته سال اولی که چارسو را انتخاب کردیم همه به ما می گفتند که شما نمی توانید چارسو را پر کنید، جشنواره مشتری ندارد و بهتر است آن را در ۲ سالن ۱۲۰ نفره برگزار کنید اما امسال با کیفیت اجرای جشنواره متوجه شده ایم که جا کم داریم و فکر می کنیم اینجا کوچک است.

مایه تاسف است که در پایتخت کشور محل مناسبی برای چنین گردهمایی هایی وجود ندارد. تقریبا اکثر جشنواره هایی که من رفته ام یا کاخ جشنواره و یا یک سالن اصلی دارند که امکانات جنبی مثل لابی، مارکت و ... را دارد ولی ما از این قصه محرومیمم.

بعضی ها از باغ کتاب نام می برند در حالی که باغ کتاب با این دیدگاه ساخته نشده و برای کاربرد دیگری ساخته شده است. اشکال کار ما این است که مدام می خواهیم کاربرد مکان ها را عوض کنیم و این باعث می شود که باز هم آنچه که می خواهیم، انجام نشود.

باغ کتاب فضای خیلی خوبی است که کودکان با خانواده ها می آیند و گردش علمی انجام می دهند بنابراین ظلم است که آنجا را تعطیل کنیم و به جشنواره اختصاص دهیمباغ کتاب فضای خیلی خوبی است که کودکان با خانواده ها می آیند و گردش علمی انجام می دهند بنابراین ظلم است که آنجا را تعطیل کنیم و به جشنواره اختصاص دهیم. اگر در آنجا هم جشنواره برگزار شود و هم خانواده ها به گردش علمی بپردازند، ازدحام بی مورد پیش می آید بنابراین اصولا کارکرد باغ کتاب چیز دیگری است.

کمبود ما یک مرکز سینمایی است که سالنی ۱۵۰۰ نفره برای رونمایی فیلم های بزرگ، افتتاحیه ها و مراسم باشکوه داشته و در کنار آن حداقل ۱۰ سالن ۲۰۰ نفره داشته باشد، چند کلاس برای برگزاری کلاس ها و میزگردها وجود داشته باشد، امکانات و خدمات عمومی مثل رستوران ها، نمایشگاه ها و پارکینگ مناسب داشته باشد و حتی الامکان اطراف آن باز باشد تا به یک نماد شهری تبدیل شود که متاسفانه جای چنین چیزی در تهران خالی است.

ما در این تهران پروژه های پرهزینه و عظیمی داریم ولی مشکل این است که مدیریت شهری فکر می کند تنها وظیفه اش کشیدن خیابان، جاده و کوچه است در حالی که آن چیزی که مردم را به هم می رساند محیط های فرهنگی است. همین موضوع است که از انسان های پراکنده در شهر، یک خانواده می سازد و آنها را به هم وابسته می کند. البته خیابان و کوچه و جاده لازم هم است اما این موارد افراد را به هم نمی رساند.

*با توجه به اینکه چندی پیش رییس سازمان سینمایی از رضایت خود درباره کار شما گفت آیا اگر مسئولیت دبیری بار دیگر به شما پیشنهاد شود، قبول می کنید که این جشنواره را هدایت کنید؟

- واقعیت این است که برای من بسیار مهم است که بتوانم فیلم بسازم. در حال حاضر احساس افسردگی عجیبی دارم از اینکه از کار اصلی ام جدا افتاده ام. البته از حضور جوانان با فیلم هایشان در جشنواره و تماشای فیلم های آنها توسط دیگران خوشحال می شوم اما احساس آنها برای من غبطه برانگیز است از همین رو ترجیح می دهم به عنوان یک فیلمساز در جشنواره حضور داشته باشم تا یک مدیر. از سوی دیگر نمی خواهم کاری که شروع کرده ایم بی نتیجه بماند به همین دلیل باید در یک فرصت مناسب فکر و یک راه میانه پیدا کنم تا بتوانم فیلمم را هم بسازم.

به طور کلی هم به لحاظ روحی و هم به لحاظ مادی منافع من در فیلمسازی است. هیچ منتی سر کسی ندارم ولی جشنواره جهانی فیلم فجر به لحاظ مادی چیزی برای من ندارد ولی یک تکلیف اجتماعی و عمومی است که با کمال میل حاضرم آن را انجام دهم به شرطی که به اهداف سینمایی من هم آسیبی نزند.