صفی‌نژاد به دنبال پژوهش‌های سفارشی نرفت

به گزارش ایلنا، چهاردهمین دوره عصر کتاب به گرامیداشت جواد صفی‌نژاد (پژوهشگر جغرافیا و علوم اجتماعی) اختصاص یافت. مجید غلامی‌جلیسه (مدیرعامل موسسه خانه کتاب) در این مراسم اظهار کرد: وقتی کارنامه استاد صفی‌نژاد را مرور می‌کنیم متوجه می‌شویم که این وجود نازنین چه کارهای بزرگی انجام داده و چه خوب است که در سرزمین ما چنین استادی وجود دارد.

وی ادامه داد: اکنون بخش قابل توجهی از اطلاعات ما از حوزه‌هایی که شاید کمتر کسی به آن ها اهتمام دارد، توسط استاد صفی‌نژاد مکتوب شده اند و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته اند؛ کارهایی که شاید انجام هر کدام از آن‌ها یک موسسه عریض و طویل را آن هم با هزینه‌های فراوان می‌طلبید.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب افزود: استاد صفی‌نژاد طی سالیان طولانی با علاقه شخصی در زمینه فرهنگ ایران فعالیت کرده است؛ این فعالیت‌ها به ایشان هرگز تحمیل نشده‌اند و یا به عنوان پروژه پژوهشی از سوی یک موسسه برای ایشان تعریف نشده‌اند.

غلامی جلیسه با بیان اینکه دکتر صفی نژاد در حوزه چاپ کتاب‌های سنگی کارهای زیادی انجام داده است، گفت: من تا وقتی که به منزل ایشان نرفته بودم تصور نمی‌کردم که استاد کارهای بی‌نظیری در این زمینه ارائه کرده اند. ایشان در این دیدار، از خاطرات چگونه کتابخوان شدن شان و این که «شاهنامه» نخستین کتاب سنگی‌ای بود که خریداری کردند، سخن گفتند. وقتی کتاب‌های شان را نشان دادند حقیقتاً از حسن سلیقه و دایره مطالعاتی ایشان لذت بردم.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب اظهار کرد: یکی از خصیصه‌های استاد صفی نژاد این است که کارهایی را که دیگران نکردند و یا جرآت انجام آن را نداشتند، ایشان انجام دادند که اگر انجام نمی‌دادند کسی یا جایی به انجام آن‌ها مبادرت نمی کرد و اکنون ما آن‌ها را در اختیار نداشتیم.

وی با بیان این که کارهایی که دکتر صفی نژاد انجام داده اند، کارهای یونیک و اختصاصی بودند که فقط ایشان می‌توانستند آن‌ها را به ثمر برسانند، گفت: از دیگر خصیصه‌های ایشان که همچنان در سن ۸۸ سالگی به چشم می‌خورد، می‌توان به علاقه ایشان به نوشتن و انتشارات اشاره کرد؛ شاید بسیاری از ما تصور کنیم اکنون دوره بازنشستگی استاد است اما ایشان همچنان با شور و شوق وصف ناپذیر درباره کتاب‌های چاپ سنگی صحبت می‌کنند.

غلامی‌جلیسه با تأکید بر این نکته که دکتر صفی نژاد الگوی بسیار خوبی برای نسل حاضر به شمار می‌آید، گفت: امثال استاد صفی نژاد این چنین برای فرهنگ جامعه وقت می‌گذارند و از فرصت خود این چنین استفاده می‌کنند به گونه‌ای که حتی در این سن و سال دلشان می‌خواهد تأثیر مثبتی در جریان پژوهشی جامعه داشته باشند.

وی با بیان این که نخستین کتاب جواد صفی‌نژاد سال ۱۳۴۵ منتشر شده است، اظهار کرد: بنده به عنوان عضو کوچک از جامعه پژوهش، دست ایشان را به جهت نیم قرن تلاش خستگی ناپذیر در عرصه پژوهش در ایران و عشق وصف ناپذیر به سرزمین شان، می‌بوسم و آرزوی سلامت و صحت برای  شان دارم که امیدوارم شاهد کارهای بیشتر از ایشان باشیم.

غلامرضا سحاب، مدیر عامل موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب در ادامه این مراسم اظهار کرد: توجه به اساتید و شخصیت‌های علمی کشور امری است که باید بیش از پیش صورت بگیرد. باید قدر آن‌ها را دانست و جوان‌های ما باید آن‌ها را بشناسند و ببینند و بدانند که بزرگان چه راهی را طی کرده‌اند تا به این مرحله برسند.

وی با تأکید بر این نکته که بگذاریم به همان روش سنتی خود، عالم پرور شویم، بیان کرد: جوان‌های با استعداد ایرانی باید در دنیا شناخته شوند، چهره شوند، آموزش ببینند، حرکت کنند و ناامید نشوند. صفی نژاد افتخار ما است. ایشان و سایر اساتید مانند پدر بنده و دکتر گنجی روزگار سختی داشتند و امکانات امروز را نداشتند. اینجاست که باید به جوان‌های با استعداد گفت که چگونه در مسیر پیشرفت حرکت کنند؛ در گذشته علاقه‌مندان به علم، در خدمت اساتید بودند. در هیچ کتابی نوشته نشده است اما من حدود ۵۰ سال از پدرم و از دکتر گنجی و همچنین دکتر صفی‌نژاد آموزش‌های لازم را دریافت کردم. بنابراین چه بهتر که اساتید، افراد مستعد را شناسایی و انتخاب کنند و به آنها آموزش‌های خصوصی دهند.

سحاب افزود: باید کار اساسی کرد و باید کسانی که علاقه‌مند هستند در کنار استاد حضور داشته باشند نه کسانی که فقط می‌خواهند نمره بگیرند. ما اکنون نیاز داریم کسی بعد از ما بیاید تا این تجربه‌ها را انتقال دهیم.

مدیرعامل موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب عنوان کرد: صفی‌نژاد پژوهشگری است که کار میدانی کرده است. ایشان استاد منحصر به فردی است که سال‌ها با عشایر معاشرت داشته است. کتاب «کاریز در ایران» که اخیراً چاپ شده است، اثری بی‌نظیر به شمار می‌آید. هیچ پژوهشگری تاکنون نتوانسته است چنین دقیق به جزئیات در این زمینه بپردازد. «کاریز در ایران» یک اثر جاویدان برای نسل آینده است که امیدوارم به زبان‌های دیگر نیز چاپ شود.

وی با بیان این که کارهای صفی‌نژاد باید مورد توجه دیگران قرار بگیرد، اظهار کرد: دکتر صفی‌نژاد بسیار دوست دارند که منابع در دست خودشان باشد. به همین دلیل در این سن و سال هر روز به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌روند. آن قدر تعداد کتاب‌های‌شان زیاد شده است که کتابخانه‌شان دیگر جا ندارد. بنابراین مکان و فضا برای ما محققان و پژوهشگران بسیار کم است.

سحاب با بیان اینکه جواد صفی‌نژاد بسیار پیگیر و علاقمند مطالعه است، گفت: از مجموعه موسسه خانه کتاب نهایت تشکر را دارم؛ همین که با محبت خودشان همه ما را دور هم جمع می‌کنند خیلی با ارزش است.

سخنرانی محمد میرزایی، استاد دانشگاه تهران بخش دیگر این مراسم را به خود اختصاص داد.

وی اظهار کرد: آشنایی من با دکتر صفی‌نژاد به سال ۱۳۴۵ برمی‌گردد. ایشان همچنان متواضع، ساده، صمیمی و خوش رو هستند. صفی‌نژاد به لحاظ علمی در زمینه آبیاری سنتی سرآمد است. تسلط ایشان به مطالعات عشایر بسیار زیاد است. صفی‌نژاد هم معلم و استاد و هم یک محقق به ذات است. ایشان یک روحیه علمی دارند و من هیچگاه از ایشان حرف غیرعلمی نشنیدم.

وی ادامه داد: استاد صفی‌نژاد هیچ گاه دنبال این نبود که خودش را برجسته کند و معروف شود اما جالب است که این برجستگی و معروفیت خودش به دنبال استاد آمدند؛ این لطف خداوند است.

میرزایی عنوان کرد: صفی‌نژاد از چهره‌های بین‌المللی است که ممکن است خودشان هم از این موضوع مطلع نباشند. بنده لغت «استاد» را به راحتی برای ایشان به کار می‌برم. ایشان شخصیت مستقلی دارد و پشتکار و صبر و متانت ایشان زبانزد است. این ویژگی‌ها در استاد نهادینه شده که باعث شده نسبت به موانع و حتی کم‌لطفی‌ها ناامید نشود و کارها  و پژوهش‌ها خود را متوقف نکند.

جواد صفی نژاد در بخش پایانی این مراسم، ضمن بیان خاطراتی از چگونگی و چرایی ایجاد انگیزه برای تحقیق و تفحص در زمینه فرهنگ ایرانی و نگارش آثار خود، اظهار کرد: از همه شما به ویژه مجموعه موسسه خانه کتاب و همکاران دانشگاهی و به ویژه جناب آقای سحاب صمیمانه تشکر می‌کنم. خیلی خوشحالم که از درون روستاها و عشایر اطلاعاتی به دست دادم که تاکنون کسی دنبال این مسائل نبوده است. اگر از من سوال کنند که ماحصل تحقیق تو در روستاها چیست؟ می‌گویم خوشحالم که نظام آبیاری به شیوه سنتی را در روستاهای ایران مطالعه کردم و به نتیجه رسیدم. خوشحالم در روستاها فرمولی ساختم که کشت بهاره نصف کشت پائیزه باشد. مسائلی پیدا کردم در زمینه آبیاری زمان قدیم که ساعت وجود نداشته است اما مردم چگونه زمان را می سنجیدند. شاخص‌ترین این نظام‌ها، آبیاری حمدی و سپس آبیاری چوپوقی بود.

وی در پایان از انتشار کتابی که مجموعه تحقیقات وی در زمینه شاهنامه را دربردارد، خبر داد و گفت: در هر مکانی که می‌رفتم همواره دنبال مسائلی بودم که در حال از بین رفتن بودند. پیشنهاد می‌کنم رساله‌های افرادی که قصد گرفتن مدرک دکترا دارند، درباره فرهنگ ایران باشد. بسیار حیف است که مسائل فرهنگی ایران در جایی ثبت نشوند و سازمانی در این زمینه گام بر ندارد.

موسسه خانه کتاب چهاردهمین دوره عصر کتاب ویژه گرامیداشت جواد صفی نژاد را عصر سه شنبه (۱۰ بهمن ماه) با حضور اندیشمندان، محققان و پژوهشگران در سرای کتاب برگزار کرد.