تاریخچه گسل اشتهارد | سابقه سیاه گسلی که زلزله تهران را راه انداخت!

سامانه گسله شمال تهران با طول تقریبی 100 کیلومتر، گسلی فعال است که متوسط دوره بازگشت زلزله‌های روی این گسل حدود سه هزار و پانصد سال است. ممکن است زلزله‌ 1177 میلادی (شرق بوئین زهرا- اشتهارد) ناشی از فعالیت این سامانه گسلی بوده باشد. زمین‌لرزه باستانی در حدود سه هزار و دویست سال قبل در اثر جنیایی این گسل رخ داده است. گسل شمال تهران توان ایجاد زمین‌لرزه‌های با بزرگای بیش از 7 تا 7.5 را دارد. بر اساس شواهد از وقوع زمین‌لغزش‌های بزرگ روی این گسله می‌توان رخداد توان لرزه‌زایی- با بزرگای 7.5 تا 7.8 را نیز برای گسل شال تهران لحاظ کرد.

مهدی زارع در خبرآنلاین نوشت: پهنه رومرکز مهلرزه‌ای زلزله دهم شهریور 1341 بوئین‌زهرا در راستای پهنه گسله ایپک واقع شده است. قطعه‌ای از گسل زمین‌لرزه‌ای ایپک که در زمین‌لرزه 10/6/1341 (و احتمالاً در سال 556 خورشیدی) فعال شده است در حد فاصل بین این تلاقی‌های ساختاری در خاور اشتهارد تا جنوب بوئین زهرا و شمال آبگرم واقع است.

قطعات گسله زمین‌لرزه‌ای ایپک در راستای مرز بین کوه و دشت در جنوب دشت قزوین و در جنوب بوئین زهرا و در ادامه روند گسل جنوب اشتهارد (به سوی باختر) و به موازات گسل قدیمی ایپک در مرز پستی و بلندی یاد شده مشاهده شد. قطعه گسل‌های زمین‌لرزه‌ای در زمان زمین‌لرزه با گسیختگی‌های سطحی و تغییرمکان‌های قائم (بخش جنوبی بالا آمده بود) و راستالغز چپگرد به صورت ناپیوسته مشهود بوده است.

در جنوب توفک و شمال باختر رودک در حال حاضر مرزهای پستی و بلندی (حدفاصل پادگانه آبرفتی و بخش مسطح مخروط افکنه‌های پای دامنه) قابل مشاهده است. پهنه رومرکزی زلزله 1341 بوئین زهرا محل رخداد زلزله های مخرب تاریخی، به‌ویژه در راستای گسل ایپک بوده است. زلزله 1341 بوئین‌زهرا با پس‌لرزه‌های مهمی (نظیر پس‌لرزه 13/7/1341 با بزرگای 5.5=mb) همراه بود. پهنه رومرکزی زلزله‌های مهم تاریخی (به‌ویژه زلزله 556) دقیقاً در ادامه روند لرزه‌ای بوئین‌زهرا (به سوی خاور ناحیه زلزله زده در سال 1341)، واقع بوده است. علاوه بر آن با مقایسه روند خاوری- باختری لرزه‌ای می‌توان به لرزه خیزتر بودن روند خاوری- باختری در این ناحیه (نسبت به راستاهای شمال خاور- جنوب باختر و شمال باختر- جنوب-خاور) پی برد.