روایتی از تاریخ عاشورا/ از جامه پوشان تا « پیرعلم»

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: حساب محرم از دیگر ماههای سال جداست، فرقی ندارد در شهر باشی یا روستا، اینجا همه یک رمز و کلید واژه دارند و آن هم حسین است. آیین‌های عاشورایی تجلی گاه ارادت خالصانه مردمان این دیار است و در هر گوشه و کنار، رنگ و بوی خاصی دارد و در قالب رسم‌هایی پرپیشینه ظهورمی کند.

روستاهای کلوده، اورطشت و نوا در مازندارن برای برپایی قدیمی‌ترین آیین عاشورایی آماده می‌شوند تا همزمان با هفتم محرم، میزبان عزادارانی از سراسر استان و کشور باشند. اورطشت در محمودآباد و نوا در آمل واقع شده است و پیوند دهنده این دو روستا، رسمی عاشورایی است که پیشینه آن به بیش از ۶۰۰ سال قبل برمی گردد.

با برپایی آیین جامه پوشان و علم شویان، مردم روستاها نوا، اورطشت و کلوده برای اجرای قدیمی ترین آیین عاشورایی استان مازندران آماده می شوند.

قدمت ۶۵۰ ساله رسم علم گردانی در مازندران

حجت‌الاسلام محمد حسینی کارشناس مذهبی درباره آیین نخل گردانی می‌گوید: د ر این آیین دو نخل که یکی به نماد تابوت امام حسین (ع) و دیگری به نماد تابوت حضرت عباس (ع) به‌عنوان نخل‌های برادر به راه می‌افتد و نخل اورطشت پس از سلام دادن به نخل عبدالله‌آباد به سمت تکیه افرا تخت و همچنین اماکن وقفی امام حسین (ع) در آن محل حرکت می‌کند.

به گفته وی، نخل گردانی که خود اهالی به آن «عمری» می‌گویند قدمت دیرینه‌ای دارد و در مورد تاریخچه این مراسم نیز بر این باور است که شخصی به نام آملی رضوانی خواب‌دیده که دو نخل یکی برای روستای نوا از توابع شهرستان آمل و دیگر برای این روستا درست می‌کند و همراه با این آیین مراسم تعزیه نیز برپا می‌شود.

نخل گردانی علاوه بر اورطشت در روستای نوا نیز برگزار می‌شود و با توجه به سنگ و لوحی که در این روستا کشف‌شده قدمت این آئین مذهبی به بیش از ۶۵۰ سال بازمی‌گردد.  قدمت تکیه، درخت قدیمی محل و سقاخانه‌های این روستا نیز به ۶۵۰ تا ۷۰۰ سال برگشته که مسجد جامع نوا با توجه به نوع معماری به دوران هارون‌الرشید و پیشینه‌ای ۷۰۰ ساله بازمی‌گردد.

درباره پیشینه این آیین برخی اهالی می‌گویند: هرساله شمار زیادی از گوشه و کنار کشور به این روستا می‌آیند و حاجاتشان را از پیرعلم می‌گیرند و این سنت، رسم عاشورایی مردمان کلوده است و جامه پوشان، تجلی عشق و ارادت مردمانی است که دل درگرو اهل‌بیت دارند و در رثای سالار شهیدان، هرسال هفتم ماه محرم، این آیین سنتی را اجرا می‌کنیم.

جمالی متولی پیر علم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به قدمت بیش از ۳۰۰ ساله این علم می‌گوید: ما شجره خاصی نداریم اما مادربزرگ من که ۹۲ سال عمر کرد می‌گفت بیش از پنج نسل است که این پیر علم در خانواده ما است و این سنت برگزار می‌شود.

وی در مورد آغاز مراسم افزود: درگذشته علم در منزل بود و از میهمانان در منزل پذیرایی می‌شد اما به علت کثرت زوار دو ماه مانده به محرم علم را به منزل می‌آوریم وبرای هرچه بهتر برگزار شدن مراسم علم وکتل از حسینیه به منزل آورده می‌شود.

وی ادامه داد: برای آوردن علم اهالی منزل و جوانانی که به‌صورت خودجوش به کمک می‌آیند علم وکتل را از حسینیه به سمت منزل حرکت می‌دهیم، در روز دوم محرم کار پاک کردن برنج‌ها را شروع می‌کنیم، روز چهارم روز علم شویان است که در این روز بیشتر مادران حضور دارند و آن روز بنام مادر حضرت ابوالفضل ام‌البنین جمع می‌شوند البته برای برادران جایگاه مخصوصی در آن روز داریم.

شب هفتم محرم بسیاری از جوانان با شور خاصی در اینجا حضور یافته وغذای روز هفتم محرم را آماده می‌کنند، بسیاری از آن‌ها شب را در حسینیه می‌خوابند تا برای فردا آماده باشند و صبح روز هفتم از ۸ صبح نوحه‌خوانی با هر تعداد حتی پنج نفر شروع وبتدریج به جمعیت اضافه می‌شود تا اینکه به حدود ۱۰ هزار نفر می‌رسد و پس‌ازاینکه حیاط حسینیه وتکیه مملو از جمعیت شد به سمت منزل حرکت و در حیاط منزل، ریش‌سفیدان ومعتمدین روستا جامه پوشانی علم را انجام می‌دهند و به سمت حسینیه حرکت می‌کنیم.

پیر علم نماد توسل به علمدار کربلاست و طنین نوای مداحان دوباره در فضا می‌پیچد که فریاد از غریبی حسین و خاندانش سر می‌دهند. هم‌زمان با آیین پیرعلم، بساط نذری در کلوده برپا می‌شود تا با آن زائرانی که به عشق امام حسین (ع) در این مراسم شرکت کرده‌اند، پذیرایی شوند.

آیین پیر علم کلوده هرسال در هفتم محرم در کلوده برگزار می‌شود و تاکنون زائران زیادی را از اقصی نقاط کشور پذیرا بوده است. این پیر علم توسط خاندان جمالی که در روستای کلوده از شهرستان محمودآباد زندگی می‌کنند دست‌به‌دست شده است و این علم با روسری‌هایی که مردم نذر می‌کنند در هفتم محرم پوشانده شده و تا یک ماه قبل از آغاز محرم سال بعد در تکیه این روستا می‌مانند.