رفتار امام علی(ع) با پیروان ادیان و مذاهب دیگر چگونه بود؟

به گزارش خبرگزاری مهر، محمود جنیدی جعفری، رییس مرکز تحقیقات امام علی (ع) و دبیر علمی پنجمین جشنوراه امام علی پژوهی در مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره امام علی(ع) پژوهی که روز گذشته، ۱۵ شهریور در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، با اشاره به فرازی از فرمایش حضرت امیر (ع) به مالک اشتر در نهج‌البلاغه، گفت: حضرت امیر(ع) در نامه‌ای به مالک اشتر می فرمایند: مهربانی و خوش‌رفتاری و نیکویی با رأیت را در دل خود جای ده و مبادا نسبت به ایشان جانور درنده بوده، خوردشان را غنیمت دانی که آنان دو دسته اند یا با تو برادر دینی اند و یا در آفرینش مانند تو هستند.

وی ادامه داد: در دنیای معاصر به واسطه برخی از تحولات و حوادث نگاهی غیرانسانی نسبت به مسلمانان شکل گرفته و تلاش در تبیین نظریات امام علی(ع) که مهمترین شخصیت بعد از پیامبر اسلام(ص) در دنیای اسلام است و از نوادر تربیت یافته مستقیم وحی و نبوت به حساب می آید، می تواند در تغییر نگاه و گفتمان پیرامون اسلام موثر باشد. جامعه جهانی در قرون اخیر درگیر مسئله اقلیت ها و حقوق انسان از نژادها و ادیان و مذاهب بوده و همچنین شاهد نسل کشی های متعدد است که با بهره جویی از یک گفتمان به مواجهه با انسان و حقوق او می پردازند، کوره های آدم سوزی به راه افتاد و میلیون ها نفر به جرم داشتن عقیده و نژادی خاص به کام مرگ رفتند و این در حالی است که امام علی (ع) در دوره زمامداری اش رفتاری کاملا غیر تبعیض آمیز با پیروان مذاهب و ادیان دیگر داشتند و از استعمال واژه اقلیت برای این گروه ها پرهیز می کردند.

دبیر علمی پنجمین جشنواره امام علی پژوهی گفت: چنین واژه ای (اقلیت) در برخی از مکتب های امروزی به نوعی تحقیر محسوب می شود. اسلام به مثابه دینی که دارای یک برنامه اجتماعی و فرهنگی منجسم نیست نمی تواند از مقوله انسان و حقوق اجتماعی او به سادگی بگذرد، هرچند واژه انسان در قرآن و در دیدگاه نبی مکرم آن بسیار مورد تاکید است.

جنیدی گفت: با این وجود اما تفاسیر و قرائت‌های پسینی عمدتاً تحت تاثیر سنت های پیرامون شکل گرفته اند و نتوانستند حق مطلب را ادا کنند از این رو بسیاری از رفتارهای سیاستمداران در جامعه اسلامی با نام دین رقم خورده و بسیاری از تفاسیر متشرعان و متکلمان به عنوان متن دین شناخته شده در حالی که نکته اساسی در این روایات گمشدگی و فراموشی حقوق و کرامت انسان بوده که در پای تفاسیر ناثواب از مذهب قربانی شده اند.

رییس مرکز تحقیقات امام علی(ع) ابراز کرد: حضرت امیر(ع) از حیث ارتباط با منبع وحیانی (با واسطه) و مرتبط با منابع نبوی و فیض ربانی می توانند مهمترین منابع شناخت ما در این زمینه باشند، از سوی دیگر تحولات تاریخی و برداشت ها و تفاسیری که از اسلام ارایه شده، آنچنان است که امروز در جهان اسلام و خارج از آن از جنبه های رحمانی و انسان گرایانه اسلام غافل اند و یا تحت تاثیر جریان های رادیکال مانند طالبانیسم و داعشیسم و در نتیجه برخی از عملکردها و شعارها تاثیر نادرستی از اسلام دارند. مهمترین کلام در کنار بیان پندارها تابیدن نور حقیقت از طریق بیان سیره نظری و عملی امام علی(ع) است.

وی افزود: جامعه ایرانی در ذات خود صلح‌جو و جهان‌اندیش است، ایرانیان از قدیم الایام به صفت انسان دوستی و تساهل مذهبی شهرت داشته اند. این ویژگی در زندگی جمعی امروز مردم این کشور نیز عیان است، از سوی دیگر اسلام به مثابه یک دین وحیانی تحت تاثیر خوانش های ناثواب به ویژه در خاستگاه خود قرار گرفته است کمااینکه در طول تاریخ نیز به چنین وضعیتی نزدیک شده و برخی از حاملان امروز آن در جوامع عربی- اسلامی مروج خشونت بوده و نسبت به انسان های غیرهم‌کیش بی رحم و غیرمتساهل هستند که نمونه آن در سوریه، عراق و لیبی، مصر و یمن و ... ظهور یافته است.

جنیدی ادامه داد و گفت: در این بیان دو سوی یک موضوع تابیده شده است، از یک سو به جامعه ای که میل به جهانشمولی و احترام به جان در آن موج می زند و در طرف دیگر قرائتی از اسلام که برای انسان از هر کیشی احترام قایل است (تساهل ایرانی و رافت علوی)، مکتبی که تحت تاثیر رهبران دینی خود برای همه انسان ها از آن حیث که انسان هستند، احترام قایل است. مهمترین خروجی این نگاه تاکید بر جنبه های انسانی و خردپذیری تشیع و در راس آن امیرالمومنین امام علی(ع) است.

وی در بخش دیگری به اهداف مرکز تحقیقات امام علی(ع) در راستای موارد مذکور اشاره کرد و افزود: بررسی و تحقیق در زمینه ابعاد مختلف سیره نظری و عملی امام علی(ع)، معرفی اندیشه و عمل امام علی(ع) به جوامع غیراسلامی، ارایه راهبردها و راهکارهای اجرایی برگرفته از فرمایشات و سیره عملی امام علی(ع) در ابعاد مختلف، بهره گیری از پژوهشگران متفکران مسلمان و غیرمسلمان در مسایل ذیربط در سطح بین المللی از جمله مواردی بود که مرکز تحقیقات امام علی(ع) آنها را مورد توجه قرار داده است.

جنیدی جعفری در ادامه به اهداف پنجمین همایش بین المللی امام علی(ع) پژوهی اشاره کرد و گفت: شناسایی، معرفی و حمایت از پژوهشگران عرصه امام علی(ع) پژوهی در حوزه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی، ارج نهادن به مقام والای پژوهشگران، اندیشمندان و محققان عرصه امام علی(ع) پژوهی و فراهم آوردن بستری مناسب و کارآمد برای همکاری های علمی و فرهنگی بین مراکز علمی و پژوهشی مرتبط با حوزه های امام علی(ع) پژوهی داخل و خارج از کشور از اهداف این جشنواره بوده است. لذا در اردیبهشت سال ۹۶ فراخوان بین المللی آثار اندیشمندان و پژوهشگران عرصه امام علی(ع) پژوهی که در پنج سال گذشته در حوزه های نهج البلاغه پژوهی، زندگانی امام علی(ع) و اندیشه های حضرت(ع) پژوهش داشتند را اعلام کرد که ۲۵۰ اثر پژوهشی شامل کتاب، مقاله، پایان نامه و طرح های پژوهشی از داخل و خارج کشور و از آمریکا، آفریقای جنوبی، هندوستان، پاکستان، عمان، لبنان، سنگال، افغانستان، عراق، آذربایجان و روسیه به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و پس از بررسی داوران در مجموع ۱۷ نفر برگزیده شدند.