زادروز مستندساز بزرگ

کامران شیردل، مستندساز و سینماگر ایرانی 31 خرداد 1318 در تهران به دنیا آمد. شیردل در سال ۱۳۴۳ با ساختن فیلم «آیینه‌ها» از مرکز تحقیقات سینمایی رم فارغ‌التحصیل شد. وی به‌عنوان دستیار کارگردان در فیلم «کتاب آفرینش» محصول استودیوهای چینه چیتا رم با جان هیوستون همکاری کرد. او در سال ۱۳۴۴ به ایران بازگشت و نخستین مستندش را با نام «ندامتگاه» ساخت. وی یک سال بعد مستند «تهران پایتخت ایران است» و «قلعه» را ساخت که وزارت فرهنگ و هنر آنها را توقیف کرد. نگاتیو این دو فیلم در سال ۱۳۵۹ پیدا شد! شیردل دو فیلم ناتمام «نوروز» و «آخرین گل» را در سال ۱۳۴۶ ساخت و در سال ۱۳۴۷ حماسه روستازاده گرگانی یا «اون شب که بارون اومد» را کارگردانی کرد.

این فیلم که تا ۱۳۵۳ در توقیف به‌سر می‌برد، در این سال و در سومین جشنواره فیلم تهران به نمایش درآمد و پس از به‌دست آوردن جایزه بهترین فیلم دوباره توقیف شد. شیردل در زندگینامه‌اش چنین روایت کرده است: «بسیاری از آدم‌ها در فیلم «اون شب که بارون اومد» حاضر به مصاحبه نمی‌شدند بنابراین ما مجبور بودیم به وزارتخانه تلفن بزنیم تا وزیر فرهنگ و هنر از وزیر راه خواهش کند که مثلا فردی که رئیس راه‌آهن است به‌دستور وزیرش مجبور شود با ما مصاحبه بکند. وقتی فیلمبرداری این فیلم تمام شد، هنگام برگشت از گرگان، تقریبا هیچ کدام از اعضای گروه، با من صحبت نمی‌کردند و هنگامی که به تهران رسیدیم و فیلم را بعد از مدتی تحویل دادم و خیلی محترمانه اخراج شدم.»

شیردل در سال ۱۳۵۱ نخستین فیلم سینمایی خود را با نام «صبح روز چهارم» با برداشتی آزاد از فیلم از نفس افتاده ژان‌لوک گدار آماده نمایش کرد که در جشنواره سپاس همان سال 6 جایزه به خود اختصاص داد. دومین تجربه سینمایی او با نام «دوربین» که برداشتی آزاد از نمایشنامه بازرس کل نیکلای گوگول بود، پس از فیلمبرداری ۲۵ دقیقه از فیلم، از سوی تهیه‌کننده (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) توقیف شد. محمدرضا اصلانی فیلم را با اسم «چنین کنند حکایت» در سال ۱۳۵۶ تکمیل کرد که نام شیردل در تیتراژ آن به‌عنوان فیلمنامه‌نویس آمده است. او در سال ۱۳۵۴ سه مستند درباره سه کشور عربی ساخت که دوتای آنها نیمه تمام ماند. شیردل پس از انقلاب بیش از ۱۰۰ مستند کوتاه و بلند صنعتی و تبلیغاتی ساخته است. وی در سال ۱۳۷۸ جشنواره سینمای مستند کیش را تاسیس کرد و دو فیلم آخر او مستندهایی درباره جزیره کیش هستند. سال گذشته کتاب «نئورئالیسم چیست»، مجموعه مقالات کامران شیردل درباره سینما، از سوی انتشارات «دنیای اقتصاد» منتشر شد.