بهبود کیفی زندگی در شهرو تفکر اقتصادی، ضرورت های یک شهردار کارآمد

به گزارش ایرنا شهرداری را می توان امروزه مهمترین نهاد تاثیرگذار در اداره یک شهر دانست و بر این اساس متولی این نهاد خدمتگذار، الزاما باید ویژگی ها و شروطی داشته باشد که وی را خاص و شایسته سکانداری این نهاد کند.
پس از انتخاب اعضای پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهرها اینک در آستانه انتصاب شهرداران، دغدغه های بسیاری به دلیل اهمیت این مهره مدیریتی در بحث توسعه و رفاه شهری مطرح است که این مهم، بررسی و تبیین شروط و ویژگیهای لازم برای یک شهردار کارآمد را حیاتی می کند.
***بینش راهبردی و استراتژیک لازمه شهردار موفق
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران گفت: برخورداری از بینش راهبردی و استراتژیک که متاسفانه نبود آن در حال حاضر مانعی بر سر راه عملکرد موفق شهرداران و بسیاری مدیران دیگر شده است، شفافیت و کاهش تکیه بر درآمد های ناپایدار از طریق رایزنی با دستگاه های دیگر از دیگر شرایط لازم برای شهردار کارآمد است.
ایرج اسدی با اشاره به ضعف های مدیریتی در شهرداری ها افزود: حتی اگر مدیران خوبی هم باشند، به دلیل رابطه ای که بین شورای شهر و شهرداری وجود دارد و عدم اطمینان شهرداران از اینکه یکسال دیگر هستند یا نه، داشتن بینش راهبردی و بلندمدت عملا محال می شود.
استادیار گروه مهندسی شهرسازی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: نیازمند مدیرانی هستیم که به طور بلند مدت در مورد شهر فکر و عمل کنند که این امر خیلی با روحیه اعضای شورای شهر و شهرداران کنونی تناسبی ندارد و معمولا شاهد انجام کارها و پروژه های کوتاه مدتیم که بیشتر سرو صدا دارند، چون به دنبال رضایت مردم هستند و این طرح ها با اثرات کوتاه مدت، آفتی برای مدیریت شهری است.
اسدی افزود: فقدان ایده و‌چشم انداز ویژه برای آینده شهری و اقدامات و سیاست‌های راهبردی در راستای این چشم انداز موجب پرهیز از اجرای پروژه های کلان در بلند مدت می شود.
نویسنده کتاب 'مدیریت و حکمروایی شهری' ادامه داد: نکته دیگر، دسترسی آزاد به داده ها و اطلاعاتی است که در شهرداری تولید می شود و باید در دسترسی مردم قرار گیرد، میزان و محل هزینه درآمدهای شهرداری باید به طور شفاف و مکتوب هر 3 تا 6 ماه یکبار در اختیار مردم قرار گیرد.
اسدی تصریح کرد: شهردار کارآمد حتما باید به بحث شفافیت توجه داشته باشد که این مساله می تواند اعتماد و مداخله و اثرگذاری بیشتر مردم در توسعه شهری و برنامه ها را به دنبال داشته باشد، شفافیت در کارکردها و برنامه های بلند مدت نیز مهم است، باید از شهرداران بخواهیم بر اساس برنامه مصوب شورا عمل کنند، بخش زیادی از شهرداری های ما به شدت ناکارآمد شده اند و بخاطرفشارهای مختلف و منافع جریان های موثر، بهره وری اندکی دارند.
به گفته وی استخدام های زاید و افزایش پرسنل عارضه ای است که شهرداری ها به آن مبتلا شده اند، باید برای حفظ و ارتقای زیست پذیری شهری بار هزینه ها کاهش یابد، چون بخش مهمی از این هزینه ها از بخش رفاه و کیفیت شهری کنده می شود، کاهش هزینه ها افزایش میزان بهره وری و کیفیت زندگی شهری را به دنبال دارد.
اسدی گفت: عمده ترین مشکلی که در شهرها به بهبود و توسعه کیفی زندگی آسیب می زند بحث درآمدها و منابع مالی شهرداری ها است، نزدیک به 70درصد در آمد شهرداری ها ناشی از ساخت و ساز است زیرا این امر منبع درآمدی اگرچه ناپایدار اما سهل الوصول برای شهرداری ها است.
مدرس مدیریت شهری افزود: سوداگران و سرمایه گذاران زمین و املاک و مستغلات براحتی در این فرایند می توانند نظرات خود را به شهرداری تحمیل کنند و حتی در مواردی شهرداری شهرهای بزرگ مجبور به فروش پارک های شهری می شود که این به شدت به محیط زیست شهری آسیب می زند.به دلیل وابستگی مالی شهرداری ها، زمین های کشاورزی مورد ساخت و ساز قرار می گیرد، تراکم بالاتر در جاهایی که لازم نیست اعمال می شودچون درآمد شهرداری وابسته به اینهاست.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران افزود: تعامل و روابط سازنده و خوب با گروه ها و نیروهای مختلف و تشکل های رسمی و غیر رسمی و دستگاه های اجرایی شهری در جهت بهترکردن شرایط شهر و تشریک مساعی و همکاری با گروه ها نیز از جمله شروط یک شهردار قوی است.
اسدی تاکیدکرد: شهردار کارآمد باید با شهرداران دیگر و با نمایندگان مجلس ملی تعامل داشته و ائتلاف کنند تا خواسته خود را به دولت و مجلس در جهت متقاعدکردن برای تغییر قوانین مرتبط با تامین مالی شهرداری ها برسانند تا این معضل و آسیب برطرف شود و شهرداران بتوانند منابع درآمدی پایدار بیشتری کسب کنند.
به گفته این دکترای شهرسازی، کارایی و بهره وری خدمات نیز در حال حاضر با اختلال مواجه است، شهردار و سیستم شهرداری باید با استفاده از سیستم های اطلاعاتی به مردم خدمت رسانی کارآمدتری ارایه دهد، خیلی وقتها هیچ خط ارتباطی مجازی بین شهروند و شهرداری وجود ندارد تا از طریق سیستم ها و سامانه های ارتباطی مثل سامانه طرح مشکلات مردم بتوان این ارتباط را میسر ساخت.
عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران افزود: نیاز به معیار و ملاک موفقیت عملکرد برای سنجش کارایی و‌ میزان دستیابی به برنامه و اهداف از پیش تعیین شده نیز جهت ارزیابی عملکرد شهرداری احساس می شود و لازمه سنجش اثربخشی چه برای خود شهردار و چه کارشناسان وجود اطلاعات در باره عملکرد شهرداری و وجود شاخص های ارزیابی است، شهردار باید بتواند سازمان خودش را ارزیابی کند تا شهروندان هم بتوانند در جریان هدف‌گذاری کمی بخش های مختلف و تبیین سیاست گذاری ها قرار گیرند.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران ادامه داد: حل برخی از مسائل شهری از حیطه کاری یک یا دو شهرداری کوچک و بزرگ خارج است، برخی از مسائل مانند دفع پسماند یا رفع آلودگی رودخانه ها و ... باید در مقیاسی منطقه ای و با همکاری و تشریک مساعی شهرداری های متعدد موجود در منطقه رفع شود.
به گفته اسدی شهردار موفق فردی است که به این موضوع آگاه بوده و برای رفع چنین مسائلی به ایجاد ساختارهای همکاری و هماهنگی با شهرداری های دیگر می پردازد تا از این رهگذر بتواند چنین مسایلی را به نحوی اثربخش حل و رفع نماید.
وی ادامه داد: نکته دیگر اینکه شهردار موفق باید در شناخت مسائل و ارایه راه حل برای آنها از متخصصان و کارشناسان موضوع استفاده کند، که متاسفانه این مهم محقق نشده است در حالیکه تجربه مدیریت شهری دنیا گواه وجود روابط کاری نیرومند بین شورا و شهرداری با نهادهای دانشگاهی است.
استاد دانشگاه مازندران تاکید کرد: از جمله بحرانی ترین مسائلی که شهرداران باید برای آنها تدبیر اندیشی کنند دفع پسماند و پیشروی شهر در پیرامون و به عبارت دیگر زیرساخت و ساز رفتن بی برنامه زمین های کشاورزی درون و پیرامون شهر ها است.
اسدی گفت: در شهرهای شمالی تبدیل زمین های کشاورزی کنار راه ها و شریان های ارتباطی به بافت های مسکونی و تجاری، از جمله مسائل جدی در حوزه شهری و منطقه ای است که باید از آن جلوگیری کرد، دفع بهداشتی پسماند نیز به دلایل مختلف از جمله بحران های شهرهای شمالی کشور است که چاره اندیشی برای آنها مستلزم همکاری بین شهرداری های و شهرستان های همجوار است.
وی تاکید کرد: چه مکان یابی سایت های مناسب دفع و چه تامین زیرساخت های مناسب برای زباله سوز و یا کارخانجات کمپوست و ... نیازمند شراکت شهرداری های همجوار است تا راه حل های پایدار و سالم قابلیت اجرایی پیدا کنند و شهردار موفق کسی است که با درک مقیاس متناسب مسائل، راه حل های مناسبی برای آنها تدبیر می کند.
***در نظرگیری کالبد شهری در خدمت مردم، ضرورت یک شهردار کارآمد
عضو هیات علمی گروه مهندسی شهرسازی دانشگاه مازندران اظهارکرد: برخورداری از تخصص و دیدگاه جامع شهری و درک و فهم کلی معنا و محتوای شهر از اولویت های خصیصه های یک شهردار کارامد برای ساخت شهری سالم است.
نوین تولائی افزود: شهردار به عنوان مدیریت شهر باید ابعاد مختلف توسعه شهر را به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و فیزیک شهری به صورت همه جانبه درک و مد نظر داشته باشد، اما متاسفانه تاکنون در بیشتر شهرها شاهدیم عملکرد شهردار تنها در قالب توجه به کالبد شهری بوده است.
مدرس تاریخ شهرسازی درجهان و ایران تاکید کرد: نگاه شهرداران تاکنون بیشتر در جهت ساختمان سازی بوده در حالیکه مردمان شهر مهمترند و مردم یک شهر در وهله اول به سلامت نیاز دارند.
تولائی با تاکید بر فهم ارتباط بین مردم و کالبد شهری توسط شهردار افزود: هوای سالم، آب سالم و زندگی سالم در گرو ایجاد شهری سالم است و سلامتی ارزش مطلق است که از دید شهرداران و برنامه ریزی های آنان تاکنون پنهان مانده است.
این دکترای شهرسازی تاکید کرد: بنابراین در انتخاب شهردار نگاه و دیدگاه چندجانبه او نسبت به مردم و ارزشهای اصلی آنها و تحقق این ارزشها از جمله سلامت و توجه به نیازهای اجتماعی و برآورده شدن این نیازها مهم است.
تولایی گفت: شهرداری شایسته جایگاه مدیریت شهری است که تنها به دنبال سودآوری نباشد، آنچه در جامعه امروز شاهدیم شهرها با توجه و تمرکز بر روی ساختمان سازی به عنوان تفکر غلط توسعه شهری به محل سودآوری تبدیل و همه ارزشهای فدای تحقق این مطلب شده اند.
کارشناس پژوهشگری اجتماعی ادامه داد: در گوشه گوشه شهرها با افزایش تعداد بانک ها، املاک و کاربری های مختلف مواجهیم در حالیکه یک تکه زمین خالی در نقاط مختلف شهر باید به محل آسایش و مکانی در جهت ارتقا و رشد فرهنگ مردم تبدیل شود متاسفانه به ساختمانی سوداور مبدل می شود.
تولایی گفت: شهردار باید در برنامه ریزی های خود توجه داشته باشد که توسعه اقتصادی در گرو توسعه فرهنگی است و شهر جایی است که انسان در آن رشد و توسعه و دانایی و اخلاقیات نیکو می یابد.
کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری افزود: اگر فردی درک کند توسعه فیزیکی در گرو توسعه انسانی است، دیدگاهش شایسته جایگاه مدیریت شهری است.
***آینده نگری و اشراف اطلاعاتی بر مجموعه تحت امر، الزام شهردار قوی
یک کارشناس مسائل شهری نیز در این ارتباط اظهارکرد: اشراف اطلاعاتی بر مجموعه تحت امر، پویایی و خلاقیت محوری، دیدن محدوده مدیریتی به عنوان برند، آشنا به موقعیت های گذشته، حال و آینده شهر و افق دید بالا در بازآفرینی سیما و منظر شهری از مهمترین خصیصه هایی است که باید در یک شهردار کارآمد باشد.
سید مجتبی فتوحی افزود: نگاه عدالت محور در ساخت و ساز و توسعه شهری در تمام نقاط و پرهیز از توجه به نقاط خاص چرا که سیمای کلی شهر در تمام ابعاد اثرگذار است، از شروط نگاه جامع شهردار شایسته است.
وی تاکید کرد: آینده نگری نیز موجب پرهیز از اجرای برنامه های کوتاه مدت هزینه بر بدون کارایی لازم می شود، چراکه درآمد شهرداری از جیب شهروندان است و بر این اساس شهردار دلسوز و کارآمد در تعیین محل هزینه این درآمد باید بسیار موشکافانه و با وجدان کاری، مفیدترین برنامه و طرح ها را اجرایی کند.
آنچه از نگاه کارشناسان امر برمی آید این است که شهردار کارآمد و قوی باید فردی متخصص و اهل تعامل و روابط اجتماعی بالا با مجموعه مدیریتی و شهروندان، دارای قدرت تفکر، چشم انداز و هدف های بلند مدت با اولویت بندی ارزشهای شهروندی، برنامه ریزی های اثربخش و به گونه ای اقتصادی باشد.
خبرنگار: فاطمه رحمتی***انتشاردهنده:سیدمحسن حسن نیا
/1899/3009