نهضت تبدیل علم به ثروت و عملکرد امیدبخش دولت

به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، یکی از ضعف های حوزه علمی و پژوهشی کشور که متاسفانه در طول سال های گذشته به فرهنگی نادرست بدل شده بود، توجه مراکز علمی و دانشگاهی به تولیدات محض مقالات علمی آن هم به صورت تئوریک، بدون هیچگونه ارزش آفرینی و ایجاد ثروت در جامعه است.
چه بسا در سایه همین بی توجهی، سایر کشورها از تولیدات علمی تئوری ایران به صورت عملی بهره برداری کرده و به موفقیت هایی نیز در تبدیل علم به فناوری نائل شده و در ادامه تجاری سازی این علوم به ثروت فراوانی دست یافته اند.
با این حال، یکی از دستاوردهای معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم دولت یازدهم در طول چهار سال گذشته علاوه بر پیگیری ارتقای جایگاه بین المللی کشورمان در تولید علم، به طور حتم حرکت در جهت کاربردی کردن علم و دانش در راستای تولید فناوری، ثروت و بهره وری هرچه بیشتر و همچنین توجه به فرهنگ کارآفرینی در کشور بوده است.
دولت یازدهم که در طول چهار سال گذشته یک محور تلاش خود را برای آبادانی کشور به بسترسازی و اقدامات اساسی در بخش های مختلف معطوف کرده است، در حوزه علم، پژوهش و فناوری نیز تنها راه پیشرفت را توجه به ایجاد و توسعه هرچه بیشتر زیرساخت ها از جمله ایجاد مناطق علم و فناوری می داند.
این موضوع در طول سال های گذشته همواره به عنوان یک سیاست اصلی از سوی وزارت علوم پیگیری شده است، به طوری که در چهار سال اخیر در پنج استان خراسان رضوی، اصفهان، یزد، بوشهر و آذربایجان شرقی مناطق علم و فناوری شکل گرفته است و برای آنها سازمان عامل ایجاد و مقررات مربوطه برای فعالیت وضع شده است.
در حالی که پیش تر هیچ منطقه علم و فناوری در کشور فعال نبود، امروز با راه اندازی این پنج مرکز در کشور فعالیت های قابل توجهی در راستای توسعه علمی و فناوری این مناطق آغاز شده است.
مناطق ویژه علم و فناوری به عنوان اکو سیستم لازم برای همگرایی و هم افزایی ارکان علم و فناوری در نظام نوآوری در واقع به مناطقی گفته می شود که در گستره جغرافیانی آن امکانات علمی، صنعی، تولیدی، آزمایشگاهی، تحقیقاتی و زیرساخت های ارتباطی، اطلاعاتی و متخصصان برای اقدامات هماهنگ و دسترسی به اهداف معین شکل گرفته است.
این مناطق با جذب فرصت‌ها و سرمایه‌های علمی، اقتصادی و انسانی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی مبتنی بر تامین منافع همه طرف ها و هم‌افزایی میان سازمان‌ها، مراکز و موسسات به سمت نوآوری و توسعه علم و فناوری و در نتیجه توسعه اقتصادی گام بر می دارند.

** توسعه، گسترش و تقویت پارک های علم و فناوری، مراکز رشد واحدهای فناور و مراکز کارآفرینی
اما وزارت علوم تحقیقات و فناوری دولت یازدهم در طول چهار سال گذشته همچنین فرهنگ سازی، حمایت و پشتیبانی از افراد و گروه هایی را که در مراکز علمی و دانشگاهی در حوزه کارآفرینی فعال و مستعد نوآوری می باشند، با ایجاد پارک های جدید علم و فناروی، مراکز رشد واحدهای فناور و همچنی مراکز کارآفرینی و نوآوری به عنوان یک اقدام اساسی به منظور توسعه هرچه بیشتر تولید و ایجاد ارزش افزوده در محصول پیگیری کرده است.
طبق اظهارات دکتر وحید احمدی معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در طول سال های اخیر تلاش های بسیاری در حوزه پژوهش و فناوری صورت پذیرفته و شاخص های این حوزه رشد به سزایی داشته است، تلاش هایی که این مقام مسوول در ذیل به بخشی از آن در گفت و گو با ایرنا اشاره کرده است.

****دستاوردهای پژوهش و فناوری:
مطابق با آمار، رشد قابل توجهی در تعداد فناوری های متوسط و پیشرفته صورت گرفته و کشور توانسته ضمن توسعه صادرات محصولات دانش بنیان، توسعه و بهبود شاخص های اشتغال در حوزه علم و فناوری، تعداد نشان ها و علائم تجاری ثبت شده، تعداد شرکت های زایشی و تعداد ایده های تبدیل به محصول شده و تجاری شده را نیز ارتقا دهد.

** رشد چشمگیر شرکت های دانش بنیان در پارک های علم و فناوری
با توجه به این که قانون دانش بنیان در سه ماهه دوم سال 1391 و به عبارتی ابتدای سال 2012 میلادی به تصویب رسید و در آغاز دولت یازدهم هیچ ///////// شرکت دانش بنیانی در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد فعال نبود، خوشبختانه هم اکنون حدود 1100 شرکت دانش بنیان در این مراکز مستقر و فعال شده اند.

**رشد تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد
توسعه و گسترش واحدهای فناور در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری و حمایت از آنها در مسیر رفع مشکلات و نیل به اهدافشان از ملزومات اصلی توسعه علم و فناوری کشورها است.
خوشبختانه امروز در ایران نیز سرمایه گذاری های قابل توجهی برای توسعه و گسترش واحدهای فناور صورت گرفته است، به طوری که در طول سه سال اخیر حدود 4 هزار و 400 واحد فناور در پارک ها و مراکز رشد مستقر شده اند.
ضمن این که در سال های اخیر تعداد قابل توجهی از این واحدهای فناور توانسته اند با موفقیت از مراکز رشد و پارک های علم و فناوری خارج شوند.

** تعداد اشتغال پایدار، زایشی و دانش بنیان
همچنین بر اساس گزارش ها، تا مرداد ماه سال 1395 تعداد اشتغال مستقیم ایجاد شده در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد نسبت به سال 1391 برابر با 18 هزار نفر رشد داشته است، به طوری که در سال 1395 تعداد اشتغال زایشی و پایدار ایجاد شده در پارک ها و مراکز رشد حدود 30 هزار نفر گزارش شده است.

** صادرات 525 میلیون دلاری محصولات دانش بنیان
اما یکی از سیاست های اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تقویت کیفیت محصولات فناورانه و افزایش صادرات این محصولات بوده است که خوشبختانه در 3 سال حدود 525 میلیون دلار صادرات محصولات دانش بنیان از سوی مراکز رشد، پارک های علم و فناوری و سایر شرکت های دانش بنیان به بازارهای جهانی صادر شده است.

** تعداد فناوری های خلق شده
در محدوده سال های 1392 تا 1395 (2012 تا 2016) رشد تعداد فناوری های خلق شده در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری حدود سه برابر شد، به طوری که تعداد 539 فناوری در سال 1391 به 2871 فناوری در سال 1395 افزایش یافت.

**گردش مالی هسته ها
علاوه بر این، در طی سال های (2012 تا 2015) 1393 تا 1395 میزان گردش مالی (مجموع خرید و فروش هسته ها) شرکت های فناور و دانش بنیان مستقر در پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری به حدود 11000 میلیارد تومان رسید که این میزان رقم قابل توجهی برای این مراکز نوپا محسوب می شود.
نظر به این که در مجموع هزینه ها و بودجه تخصیص یافته به این مراکز در این سال ها حدود 300 میلیارد تومان بوده است، میزان ارزش افزوده این شرکت ها و واحدهای فناوری بیش از 35 برابر هزینه انجام شده برای آنها می باشد و این ارزش افزوده به دلیل نقش علم و فناوری در تولید واقتصاد می باشد.

**محیط و چارچوب نهادی
در سه سال اخیر توسعه نهادهای فناوری کشور روند رو به رشدی را طی کرده است که در قالب سه گروه پارک های علم و فناوری، مراکز کارآفرینی و نوآوری و همچنین مراکز رشد علم و فناوری گزارش شده است.
بر این اساس در دولت یازدهم تعداد 6 پارک علم و فناوری و همچنین 32 مرکز رشد علم و فناوری ایجاد شده است.
ضمن این که با ایجاد راه اندازی حدود 90 مرکز کارآفرینی و نوآوری در مراکز آموزش عالی در دولت یازدهم تعداد مراکز کارآفرینی و نوآوری رشد حدود 600 درصدی داشته است.

** ارتباط صنعت و دانشگاه
اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت یازدهم در ارتباط با تقویت صنعت و دانشگاه اقدامات مناسبی داشته است که تفاهمنامه یکهزار میلیاردتومانی بین 9 دانشگاه و پژوهشگاه مهم کشور با وزارت نفت در حوزه بالادستی برای نخستین بار در کشور به منظور افزایش ضریب ازدیاد نفتی از میادین، قرارداد 700 میلیارد تومانی بین 12 دانشگاه و پژوهشگاه کشور با شرکت های ملی نفت، گاز، پتروشیمی، پالایش و پخش در حوزه صنایع پایین دستی و پتروشیمی برای انجام امور پژوهش های کاربردی و همچنین انجام حدود 1400 طرح مشترک پژوهش و فناوری با اعتباری بالغ بر 205 میلیارد تومان با وزارت دفاع از مهمترین این اقدامات است.
انجام تفاهمنامه با وزارت صنعت، معدن وتجارت در خصوص فراهم کردن فرصت مطالعاتی و پسادکترای صنعتی داخل کشور با معرفی 200 هیات علمی برای استفاده از فرصت های مطالعاتی داخل کشور و معرفی 100 نفر عضو هیات علمی برای گذراندن پسادکترای صنعتی، انعقاد 17 تفاهم نامه همکاری بین شورای عتف با سایر وزارتخانه ها و نهادهای دولتی، تشکیل شورای توسعه علوم انسانی و هنر به منظور کاربردی سازی علوم انسانی و هنر از دیگر اقدامات مهم وزارت علوم در حوزه تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه به شمار می رود.

**فروش 300 میلیارد تومان دانش فنی
اما در بخش فن بازار، طبق گزارش های واصله از مراکز فناوری تنها در طول یکسال اخیر (2016) حدود 300 میلیارد تومان دانش فنی به فروش رسیده است که این رقم در سال 2012 تنها 3 میلیارد تومان بود و به طور حتم از دستاوردهای مهم وزارت علوم در سال های اخیر محسوب می شود.
علمی ** 1836 **
گزارش: یوسف درویشی* انتشار: زهره محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@