اسناد کودتا، همچنان محرمانه!

ملکم برن که در «آرشیو امنیت ملی» دانشگاه جرج واشنگتن پروژه‌ای درباره روابط ایران و آمریکا در دست دارد، در «مجله پولیتیکو» یادداشتی منتشر کرده و به شدت به عدم دسترسی محققان به اسناد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اعتراض کرده و آن را نامعقول خوانده است. عنوان یادداشت او این است: «اکنون زمان آن است که تاریخ واقعی کودتای ۱۹۵۳ ایران آشکار شود: برخلاف آنچه دولت ایالات‌متحده ممکن است تصور کند، بسته نگه داشتن اسناد [کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲] مطمئنا به منافع آمریکا در منطقه [خاورمیانه] کمک نمی‌کند.»

ملکم برن می‌نویسد: ۶۳ سال پیش سیا و سرویس اطلاعاتی بریتانیا به کودتایی دست زدند که نخست‌وزیر ایران را ساقط کرد و شاه را که همکار غرب بود، به قدرت بازگردانید و حائل منطقه‌ای را در مقابل تجاوز احتمالی شوروی تقویت کرد... بیش از 6 دهه از این کودتا می‌گذرد و پیامدهای آن هنوز بر روابط ایران و آمریکا سایه انداخته است. حیرت‌انگیز اینجاست که آمریکاییان هنوز به تمامی اسناد تاریخی مشارکت آمریکا در این واقعه دسترسی ندارند. ملکم‌برن می‌افزاید: عذر دیگر وزارت خارجه در عدم ارائه اسناد کودتای ۱۹۵۳ ایران محترم شمردن درخواست دولت بریتانیا است که می‌خواهد سهم خود را در کودتا پنهان نگه دارد. این مساله نیز سال‌ها است آشکار شده. برای مثال، کِرمیت روزولت که عملیات سیا در تهران را هدایت می‌کرد، در دهه ۱۹۷۰ خاطرات کامل خود را منتشر کرده و درباره نقش بریتانیا در کودتا گفته است و نیز در تاریخ ۲۰۰ صفحه‌ای سیا [بولتن منسوب به دونالد ویلبر] جزئیات زیادی درباره نقش بریتانیا در طراحی و برنامه‌ریزی کودتا وجود دارد.

به راستی، «اسپانسرهای» مالی بخش ایران این نهاد تحقیقی خصوصی در دانشگاه جرج واشنگتن که خود را «آرشیو امنیت ملی» می‌خواند، چه کسانی هستند و آیا هدف آنان کانالیزه کردن تحقیقات درباره کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و شبکه‌های مخفی دوران ۴۵ ساله جنگ سرد در ایران نیست؛ شبکه‌هایی که هم‌اکنون نیز از نظر سیاسی و مالی اهمیت بالفعل فراوان دارند؟ اصرار بلکه سماجت جدی و طولانی بر عدم انتشار اسناد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، که به تصور ملکم برن همه چیز آن، سال‌ها پیش در خاطرات کرمیت روزولت و «تاریخچه» منسوب به دونالد ویلبر و آثار مشابه، آشکار شده، به‌کلی غیرعادی است. انتشار اسناد یک کودتای معمولی که ۶۳ سال از زمان آن گذشته، نباید این همه حساس و معضل‌آفرین باشد.

- به نقل از یک یادداشت به قلم عبدالله شهبازی