روزنامه‌نگاری که پدیده بازار ترجمه ادبی ایران در سال ۹۵ شد

خبرگزاری مهر –گروه فرهنگ: در بازار کتاب ایران، هر ساله تعداد بسیار زیادی کتاب ترجمه می‌شود و این آثار به ویژه در حوزه ادبیات داستانی از چنان اقبالی برخوردارند که نه تنها رفته‌رفته در این سال‌ها ذائقه مخاطبان ادبیات در ایران را از آثار داخلی به آثار غیرایرانی تغییر داده‌اند که به‌واسطه دستچین شدن از خیل آثار داستانی غیرایرانی، آن هم بر اساس ذائقه مخاطب، توانسته‌اند نبض بازار کتاب را در ایران به دست بیاورند.

در میان آثار داستانی ترجمه شده در ایران طی سال ۱۳۹۵، مجموعه‌ای از رمان‌های «جوجو مویز» به ویژه آثاری چون «من پیش از تو»، «پس از تو»، «یک بعلاوه یک» و به تازگی «میوه خارجی» به شکل غیرمنتظره‌ای توانست دل مخاطب ایرانی را به دست آورد و به قفسه کتابخانه‌های آن‌ها راه پیدا کند.

آمارهای حیرت‌آور از فروش

رمان «من پیش از تو» پس از انتشار در اردیبهشت سال ۹۴ توسط نشر آموت تا کنون بیش از ۶۷ هزار نسخه در سراسر ایران فروش داشته است. رمان «پس از تو» نیز پس از انتشار در اردیبهشت ماه سال گذشته تاکنون بیش از ۴۲ هزار نسخه فروش داشته است. رمان «یک بعلاوه یک» نیز از مهرماه سال گذشته تا کنون بیش از ۱۴ هزار نسخه و رمان «میوه خارجی» در کمی بیش از یک ماه بیش از هفت هزار نسخه در ایران فروش داشته است.

جدای از این آمار برخی از این رمان‌ها پس از توفیق در میان مخاطبان، جدای از ناشر اصلی و ابتدایی، توسط برخی دیگر از ناشران نیز ترجمه و به فروش رسیده است که نشان از اقبال به این نویسنده‌ دارد. اما راز موفقیت و جذابیت در آثار مویز چیست که او را بدون شک به پدیده ادبیات ترجمه در سال‌های اخیر ایران کرده است؟

جوجو مویز کیست؟

جوجو مویز متولد انگستان است و با همسرش چارلز آرتور، ویراستار فنی «گاردین» و سه فرزندش در مزرعه‌ای در حوالی کمبریج زندگی می‌کند. مویز علاوه بر رمان‌نویسی، برای روزنامه‌های «دیلی تلگراف» و «دیلی میرر» نیز می‌نویسد و شهرت آثارش این روزها نه در ایران که در کل جهان پیچیده است. سال گذشته نسخه‌ای سینمایی از رمان «من پیش از تو» بر اساس رمان وی با بازی «امیلیا کلارک» که او را با نقش‌آفرینی در سریال «بازی تاج و تخت» می‌شناسند در نقش «لوئیزا» و «سام کلافلین» نقش «ویل ترینر» اکران شد که فیلم‌نامه آن را نیز مویز تالیف کرده است.

مویز جدای از آثار منتشر شده‌اش در ایران خالق آثار دیگری نیز هست که عبارتند از «پناه گرقتن از باران»، «مرکز فروش طاووس»، «کشتی عروس‌ها»، «خلیج نقره‌ای»، «موزیک شب»، «اسب رقصان» و «ماه عسل در پاریس».

جذابیت متن به سبک انگلیسی

مویز در مصاحبه‌های مختلف خود همواره با این سوال روبرو بوده است که راز و رمز جذابیت و مخاطب‌پسند نوشتن او چیست. در یکی از این گفتگوها وی در این زمینه عنوان کرده است: من داستان‌هایم را از محیط اطرافم دریافت می‌کنم. در واقع به واسطه صحبت‌هایم با آدم‌های پیرامونم و چکیده خبرهایی که می‌خوانم، مطالبی در ذهنم نقش پیدا می‌کنند که دیگر از ذهنم دور نمی‌شوند. در خلال همین رویدادها شخصیت‌هایی به‌طور مجزا به ذهنم راه پیدا می‌کنند که در رمان سعی دارم آنها را به هم مرتبط کنم. این همه کاری است که من می‌کنم. نمی‌دانم راز و رمزی هست یا نه.

شاید به همین دلیل است که عنوان می‌کند که اگر روزنامه‌نگار و نویسنده نمی‌شد دوست داشت یک روان درمانگر باشد؛ چرا که همیشه در مورد چیزهایی که در ذهن انسان‌ها می‌گذرد بسیار کنجکاو بوده است و دوست داشته بداند که تصمیمات چگونه در ذهن انسان‌ها اتخاذ می‌شوند.

افشای یک راز

وی البته ابایی ندارد تا بیان کند که بسیاری از آدم‌های رمان‌های او برگرفته از شخصیت‌های واقعی هستند که در زندگی با آنها روبرو شده است. وی در این زمینه در یکی از مصاحبه‌هایش گفته است: «لوئیزا(شخصیت محوری رمان من پیش از تو) شخصیتی بود که اگر من با مردی که در هفده سالگی با او نامزد شده بودم، ازدواج می‌کردم، تبدیل به چنین آدمی می‌شدم و زندگی‌ام کاملا فرق می‌کرد.»

وی با چنین رویکردی در نوشتن توانسته دوبار به جایزه برترین رمان عاشقانه سال ۲۰۰۴ با رمان «میوه خارجی» و در سال ۲۰۱۱ برای کتاب «آخرین نامه‌ عاشقت» دست پیدا کند.

 مویز در زمره نویسندگانی قرار می‌گیرد که برای نوشتن دست به سفر و تحقیقات میدانی زده و سعی می‌کند با پیدا کردن مکان‌هایی واقعی که دوست دارد رمانش در آنها شکل بگیرد، خودش را در فضای رخداد داستان قرار می‌دهد.

شیفتگی‌های یک نویسنده

به عنوان مثال مویز برای نوشتن رمان «من پیش از تو» به اسکاتلند سفر می‌کند تا بتواند شهر و قلعه‌ای مناسب با آنچه برای نوشتن داستانش لازم دارد پیدا کند و با لمس نزدیک این فضا است که داستانش را می‌نویسد.

مویز همچنین از شیفتگان نویسندگان کلاسیک قرن بیستم نیز هست و در این باره عوان کرده است: اگر می‌توانستم از میان زنده‌ها و درگذشتگان انتخاب کنم، ارنست همینگوی، انیس نین، کسنوفون، هاروکی موراکامی، جسیکا میتفورد و نورا افرون و در یکی از کافه‌های پردود پاریس، من هم فقط می‌نشستم و گوش می‌دادم.

چرا ایرانی‌ها مویز را می‌خوانند

در ایران مویز بیش از همه با ترجمه‌های مریم مفتاحی شناخته شده است.

این مترجم در گفتگو با مهر درباره راز و رمز اقبال جوجو مویز در میان نویسندگان ایرانی به مهر می‌گوید: داستان‌های او مانند یک گزارش مطبوعاتی، پیام ویژه‌ای دارد و به دنبال خلق هدفی معین نوشته می‌شود. رمان‌های او همگی تلفیقی از عشق و موضوعات اجتماعی مدنظر اوست و شاید به همین خاطر بشود گفت که نگاه او به مسائل اجتماعی انسانی شکلی خاص به خود بگیرد که در همه دنیا طرفدار دارد؛ حتی شاید بشود آن را نوعی روایت رئالیستی هم بدانیم و البته خودش نیز تاکید دارد که داستان‌هایش برگرفته از واقعیت است.

مفتاحی تاکید دارد مخاطبان ایرانی با مویز به یک زبان مشترک رسیده‌اند و دغدغه‌های فراملیتی او را پسندیده‌اند به همین خاطر با توجه به اینکه مویز بومی نویس نیست و سوژه‌هایش در همه دنیا قابل تصور است و احساسات همه را بر می‌انگیزاند.