زنجان، خاستگاه اولیه هنر ملیله کاری/هنری زیبا که مغفول مانده است

خبرگزاری مهر-گروه استانها: ملیله سازی که در هزاره اول "هجری قمری" بعنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بود در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در آن شهرها نیز رواج یافت.

با توجه به رونق شهر زنجان در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان فلز کاری نیز که از صنایع پیشرفته هر یک از این تمدنهاست، در این منطقه وجود داشته است.

سابقه ملیله کاری در زنجان از قرن دهم هجری، به بعد روشن و مشخص است تا آنجا که 'فردریک ریچارد'، مستشرق اروپایی، در سفر نامه خود می نویسد: شهر زنجان که شهر کوچکی است نقره، و ملیله کاری این شهر پر زرق و برق است.

ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده، منتهی در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط کشور نیز رواج یافت.

سرویس های چایخوری و شربت خوری، جعبه جواهرات و دسته چاقو عمده ترین محصولات تولیدی تا این دوران بوده اند.

هنرمندان زنجانی در سال های بعد، به تدریج بر انواع این دست ساخته های های زیبا افزودند، شاید بتوان رونق این هنر صنعت را در زنجان، دوران سلجوقی دانست و همچنین بر اساس آثارباقی مانده از دوره صفوی، این دوره را اوج شکوفایی این هنر دانست.

امروزه در زنجان حدود ۳۰ کارگاه ملیله کاری فعال موجود می باشد که استادان ملیله کار این کارگاه ها همگی از شاگردان استاد 'منصور کاظمیان مقدم' است.

این استاد گرانقدراز سال ۱۳۵۵ به منظور حفظ و بقای این هنر با همکاری سازمان صنایع دستی زنجان به آموزش ملیله کاری در مرکز آموزش استان اقدام نمودند.

دو نفر از شاگردان ایشان به نامهای استاد ((عبدالحمید محرر)) در سال۸۶ محسن یزدانشناس در سال ۸۷ موفق به اخذ مُهر اصالت در این رشته از یونسکو شدند.

این مصنوعات دستی به حدی زیبا و ظریف است که امروز نیز زینت بخش موزه ها، مجموعه های هنری خصوصی و منازل افراد متمول در اقصی نقاط عالم است دست مایه هنرمندان ملیله سازی ایرانی، از جمله ره توشه گردشگران خارجی است که در پایان سفر خود به ایران، همراه می برند و به آن افتخار می کنند.

با اینحال، گران بودن نقرة، وضعیت نامناسب اقتصادی، نبود رونق بازار، کاهش انگیزه، نبود سرمایه ی مورد نیاز، طاقت فرسا بودن کار و کناره گیری اجباری خبرگان از این حرفه، اجیای جایگاه اولیه ملیله سازی را با مشکل مواجه می سازد.

عیار نقره مصرفی در ملیله زنجان، با خلوص۹.۹۹ درصد معروف به عیار ۱۰۰ استفاده می شود و به لحاظ کیفیت ساخت، ملیله اصفهان دارای نقوش بزرگتر نسبت به ملیله زنجان است و غنای ریز نقوش ، زیبایی و ظرافت کار آن با ملیله زنجان برابری نمی کند.