سیل بوشهر و یادآوری ضرورت تسریع تکمیل سدها

به گزارش ایرنا، براساس اعلام مسئولان استان بوشهر سیل 28 و 29 بهمن ماه امسال دراین استان علاوه بر مزیت هایی که در زمینه ذخیره آب پشت سدها و بندها، تقویت منابع آبی زیرزمینی و آبیاری مزارع استان داشت، هدر رفت دهها میلیون مترمکعب آب و برجای گذاشتن هزاران میلیارد ریال خسارت در بخش های مختلف کشاورزی، زیربنایی، مسکونی، دامداری و غیره در استان بوشهر را نیز به همراه آورد.
اگرچه کارهای انجام شده نظیر سد شهید رئیسعلی دلواری و طرح های آبخیز و آبخوان داری و تغذیه مصنوعی اجرا شده در سه دهه اخیر در استان بوشهر تاحدی در ذخیره میزانی از آبهای این سیلاب و کاهش تلفات و خسارتهای آن نسبت به سیل سال 65 موثر بود، ولی کافی نیست و بازهم بخش عمده آب حاصل از این بارندگی ها و سیلاب بدون استفاده به دریا ریخت و در مسیر خود زیانهای زیادی برجای گذاشت.
هرچند سیلاب در مدت زمان کوتاه و فشرده اتفاق افتاد، ولی اگر زیرساخت های لازم احداث شده بود می توانست برای استان خشک بوشهر فرصت باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان بوشهر گفت: در بارندگی 28و 29 بهمن امسال 250میلی متر بارندگی در استان بوشهر ثبت شده است.
شاپور رجایی افزود: پیش از این بارندگی، 31میلی متر بارش در استان بوشهر ثبت شده بود که نسبت به میانگین دراز مدت و مدت مشابه سال گذشته 80 درصد عقب بودیم ولی با این سامانه بارشی میزان بارندگی این استان در مجموع به 196 میلی متر رسید.
وی اظهار کرد: این میزان بارش نسبت به سال گذشته 3 درصد و نسبت به 195 میلی متر میانگین 40 سال 1درصد افزایش نشان می دهد.
رجایی یادآور شد: دامنه نوسان بارندگی از 534 میلی متر در ایستگاه شهرستان جم تا 18 میلی متر در ایستگاه عباسی گناوه ثبت شده است.
وی، بیشترین مقدار بارندگی ثبت شده در مناطق مختلف استان بوشهر را به ترتیب 534 میلی متر در جم، کناربندک دشتی، 299 عسلویه، 297 دیر و 285میلی متر تنگ ارم دشتستان عنوان کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان بوشهر گفت: سرجمع روان آب تولید شده از آخرین سامانه بارشی در استان بوشهر 2.4میلیارد مترمکعب است که از بخش خشکی وارد دریا شده است.
وی بیان کرد: از این میزان بیش از 1.1میلیارد مترمکعب روان آب دردرون استان و 1.3میلیارد مترمکعب نیز از استان فارس (رودخانه های موند و حله) وارد استان بوشهرشده است.
رجایی گفت: این حجم روان آب مازاد بر حجم آبگیری سد رئیسعلی دلواری، سازه های کوچک و بزرگ آبخیزداری و طرحهای تغذیه مصنوعی شرکت آب منطقه ای است.
وی یادآور شد: از این میزان یک میلیارد مترمکعب مربوط به رودخانه مند، 385میلیون مترمکعب رودخانه های دالکی و شاپور و مابقی روان آب تولیدی استان است.
رجایی اظهار کرد: از حجم 385میلیون مترمکعب روان آب تولیدی رودخانه حله تنها 85میلیون مترمکعب در سد رئیسعلی دلواری ذخیره و مابقی از رودخانه دالکی به رودخانه حله و به صورت مستقیم در تالاب حله و دریا تخلیه شده است.
وی گفت: علاوه بر حجم روان آب تولیدی که خسارت بسیار زیادی به تاسیسات زیربنایی استان بوشهر وارد کرد شدت بارندگی و پیک سیلابهای ورودی و تولیدی استان خسارت جدی به بخش های مختلفی از جمله تاسیسات زیربنایی و زمین های کشاورزی وارد کرده است.
رجایی افزود: این درحالی است که به طور معمول در حوزه مند بیش از یکهزار و 800 مترمکعب در ثانیه پیک سیلاب توسط سد سلمان فارسی در استان فارس مهار می شود.
وی یادآور شد: پیک سیلاب ورودی به استان بوشهر در این حوزه حدود پنج هزار و300 مترمکعب برثانیه بود که در صورت نبود سد سلمان فارسی می توانست پیک سیلاب به بیش ازهفت هزار مترمکعب در ثانیه برسد که دراین صورت علاوه برعبور جریان از روی پل مند شهرهای بادوله، کاکی و روستاهای بخش کاکی در محاصره سیلاب قرار می گرفت.
رجایی افزود: در وضعیت مشابهی سد رئیسعلی دلواری با مهار یکهزار و600 مترمکعب در ثانیه پیک سیلاب مانع از طغیان بیشتر رودخانه شاپور و بروز خسارت به شهر آبپخش و روستاهای حاشیه این رودخانه شد.
وی بیان کرد: پیک سیلاب رودخانه دالکی در ایستگاه سرقنات سه هزار و 300 مترمکعب در ثانیه و در ایستگاه کلل بیش از یکهزار و 800 مترمکعب در ثانیه ثبت شده است.
وی تاکید کرد: در صورت انتقال سیلاب رودخانه شاپور به ایستگاه کلل و تجمع سیلاب 2 رودخانه به طور یقین پیک سیلاب از سه هزار و400 مترمکعب در ثانیه فراتر می رفت و این حجم از سیلاب می توانست تیغه آبی (ارتفاع) با عمق 1.5متر روی پل کلل ایجاد کند.
رجایی گفت: در این شرایط علاوه بر روستاهای واقع در حاشیه رودخانه و شهر آبپخش، بسیاری از تاسیسات زیربنایی و حیاتی شهرستانهای بوشهر، دشتستان و گناوه، حاشیه حله در معرض خطر قرار می گرفت.
رجایی افزود: در استان بوشهر پنج سد مخزنی دالکی، باغان، دشت پلنگ، باهوش و خائیز در دست اجرا و مطالعه است که درصورت ساخت و بهره برداری از این طرحها علاوه بر ذخیره سازی بیش از 500 میلیون مترمکعب از روان آب تولیدی مانع از انتقال شدت سیلاب به رودخانه اصلی مند و حله و کاهش مخاطرات آن می شود.
وی گفت: حتی با بهره برداری از این پنج سد در استان و سدهای 'هایقر' و 'نرگسی' در استان فارس باز هم بیش از 1.5میلیارد مترمکعب روان آب تولیدی استان و ورودی از استان فارس به صورت ایمن به دریا تخلیه و حق آبه های زیست محیطی رعایت می شد.
وی با اشاره به نقش سدها در کنترل، مهار سیلاب و استفاده از روان آبها اظهار کرد: سدهای در دست ساخت استان علاوه بر کاهش شدت سیلاب امکان مهار کمتر از900 میلیون مترمکعب از آن را داشتند.
رجایی گفت: این سامانه بارشی در طول پنج روز اتفاق افتاد و همین امر باعث شد تا آب به سفره ها و سازه های آبخیزداری، آبخوان داری و طرحهای تغذیه مصنوعی نفوذ طبیعی داشته و حرکت جریان آب در مسیر آبراهها و رودخانه منجر به تغذیه سفره های آب زیرزمینی شد.
وی دیگر مزایای این بارندگی را تامین بخش قابل توجهی از نیاز آبی بخش زراعت و باغها از طریق آب سبز(بارندگی موثر) در کشاورزی عنوان کرد.
رجایی با بیان اینکه استمرار بارندگی ها می تواند کمک موثری به سفره های زمینی کند یادآور شد: با این بارندگی از تخلیه سفره های آبی زیرزمینی و فشار موجود برآنها در یک برهه زمانی کاسته شد و این کمک بزرگی به سفره های زیرزمینی است.
وی یادآور شد: خسارت جدی متوجه تاسیسات آبی استان به صورت مستقیم نشد و تنها یک سری از سازه ها شامل خروجی سرریزهای تخلیه سیلاب مازاد دچار آبردگی شد که خللی در کارکرد نمی شود ولی برای اطمینان بخشی پایداری سازه ها اقدامهای مرمت انجام تا در سیلابهای بعدی در مدار قرار گیرند.
وی گفت: ازنظر حجم، تداوم و شدت بارش این سیلاب با سیلاب سال 65 قابل مقایسه است ولی خسارت آن به دلیل اقدامهای مدیریتی قبل، حین و پس از سیلاب و تعامل و همکاری ستاد مدیریت بحران استانهای بوشهر و فارس کمتر از سیلاب سال 65 است.
رجایی یادآور شد: با فعال شدن ستاد مدیریت بحران سیلاب قبل از وقوع بارندگی بلافاصله نقاط آسیب پذیر تاسیسات زیربنایی شناسایی و به شهرداریها، دهیاری و فرمانداریهای درمعرض خطر اخطارهای لازم داده می شد.
رجایی افزود: همچنین برای تاسیسات آبی استان از سد رئیسعلی دلواری تا سازه های تغذیه مصنوعی کارشناسان به عنوان کشیک و بازرسی تمام وقت حضور داشتند که نحوه آبگیری و خروجی سرریزها را به صورت مستمر پایش کنند و در صورت نیاز با هماهنگی مسئولان ذیربط اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
وی گفت: در این فاصله30 ساله ایجاد زیرساخت های اساسی دراستانهای فارس و بوشهر منجر به کاهش شدت سیلاب شد.
رجایی با اشاره به تغییراقلیم دراستان بوشهر بیان کرد: با توجه به اینکه استان بوشهر در پایاب رودخانه حله و مند است، کامل کردن سدهای بزرگ ازجمله دالکی و نرگسی روی حوزه حله، باهوش و خائیز روی رودخانه اهرم، دشت پلنگ و باغان بر رودخانه مند در کنترل سیلاب و کاهش خطر، تهدید و خسارتهای جانی و مالی موثر هستند.
وی با اشاره به از دست دادن حجم قابل توجهی از این سیلاب گفت: برای تولید این حجم از آب باید سرمایه گذاری های سنگینی در استان انجام شود این درحالی است که 45میلیون مترمکعب از این سیلاب براحتی ازدست رفت و راهی دریا شد.
وی گفت: با توجه به تغییر اقلیم انتظار می رود این گونه سیلابها در استان رخ دهد به همین دلیل باید روی اجرای طرحهای آبی اولویت دار در استان تمرکز کرد.
رجایی یادآور شد: در این شرایط باید با حفظ ملاحظه های زیست محیطی و حق آبه های پائین دستی کنترل سیل و ذخیره روان آبها انجام شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز گفت: بارندگی 28 و 29 بهمن باعث شد تمام سازه های طبیعی و غیر طبیعی استان آبگیری شود.
محمد تقی منوچهری افزود: این بارندگی ها به آبگیری سدها و ذخیره زیرزمینی استان کمک کرد.
وی بیان کرد: تا بهمن تنها 15 میلی متر بارندگی در استان بوشهر ثبت شده بود که این امرشوری خاک را به دنبال داشت و با این بارندگی شست و شوی خوبی انجام و منجر به شیرینی خاک زراعی و باغی استان شد.
منوچهری اظهار کرد: شیرین شدن خاک به کشت (دیم و آبی) سال زراعی جدید کمک می کند بر همین اساس در زمان حاضر دیم زارها و مزرعه های آبی استان زیر کشت هستند.
وی بیان کرد: ضعف مراتع استان بوشهر باعث کوچ زودهنگام عشایر شده بود که با این بارندگی زمینه ماندگاری آنها تا 2 ماه آینده فراهم شده است.
منوچهری ادامه داد: در زمان حاضر وضعیت مراتع استان بوشهر برای دام های بومی و کوچ رو مناسب است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر گفت: با بارندگی 28و 29 بهمن علاوه بر آبیاری مناسب مزرعه های دیم و آبی گندم رسوبات مناسبی نیز به عنوان کود راهی این مزرعه ها شد و امروز گندمزارهای استان شرایط خوبی دارند.
وی با اشاره به وجود 16 کانون بحران در استان بوشهر بیان کرد: با این بارندگی ها بیشتر این کانونها وضعیت مناسبی پیدا کرده و ودی نباید منتظر گرد و غباری که منشا داخلی داشته باشد باشیم.
وی یادآور شد: اگر این بارندگی نمی شد 20 هزار اصله نخل موجود در مناطق آبپخش، سعد آباد و کلل که از آب سد رئیسعلی دلواری آبیاری می شدند به دلیل کاهش آب پشت سد دیگر آبی نصیب آنها نمی شد.
منوچهری گفت: در زمان حاضر با این بارندگی میزان ذخیره آب پشت سد رئیسعلی دلواری به 200 میلیون مترمکعب رسیده است است که 100 میلیون مترمکعب آن ناشی از این بارندگی است.
منوچهری اظهار کرد: با وجود همه فواید این بارندگی ولی شدت و تداوم آن به زیربخش های کشاورزی استان خسارتهایی نیز وارد کرده است.
وی اضافه کرد: میزان خسارت این بارندگی دربخش کشاورزی استان بوشهر 530 میلیارد ریال به محصولات زراعی و باغی، شیلات، منابع طبیعی و منابع و تاسیسات آبی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر نیز گفت: پراکنش نامناسب بارندگی ها به پوشش گیاهی و آبهای زیرزمینی کمک نمی کند.
سهیل مهاجری افزود: اگر این بارندگی ها در فصل های پاییز و زمستان به صورت مداوم می آمد امکان نفوذ آب به وجود می آمد و از لحاظ پوشش گیاهی و آبهای زیرزمینی نیز مشکلی ایجاد نمی شد.
وی اضافه کرد: بارندگی های مداوم در فاصله زمانی کوتاه نه تنها امکان جذب در سفره های زیرزمینی را ندارند بلکه پوشش گیاهی را نیز از بین می برد.
مهاجری بیان کرد: در این شرایط خاک منطقه مرتب در حال فرسایش است و قدرت تخریب کنندگی آنها زیاد می شود.
وی گفت: یکی از بهترین و موثرترین راهها برای جلوگیری از خسارت سیل بهره گیری از باران و استفاده از این آب در قالب اجرای مدیریت جامع آبخیز است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر اظهار کرد: با بارندگی های 28 و 29 بهمن 80 میلیون مترمکعب آب در حوزه ها و سازه های ی آبخیز این استان جمع آوری شده است.
وی بیان کرد: سازه های آبخیزداری علمی ترین، کاراترین و عملیاتی ترین روش برای جلوگیری از فرسایش، مدیریت حوزه آبخیز و استحصال آب است.
مهاجری بیان کرد: مدیریت جامع حوزه آبخیز نیاز به مطالعه جامع و همه جانبه نگر دارد و با تاثیر متقابل انسان و طبیعت، عوامل تخریب، محدودیتها و توانمندیها مورد توجه قرار گیرد.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه در مدیریت جامع آبخیز دستگاههای مختلفی از جمله کشاورزی، آب منطقه ای، برق و محیط زیست دخالت دارند باید در این مطالعه نقش و وظیفه این دستگاهها نیز مشخص شود.
مهاجری اظهار کرد: برای اجرای مدیریت جامع حوزه آبخیز منابع طبیعی و جهاد کشاورزی به تنهایی توان اجرای این برنامه را ندارند و این مدیریت باید به صورت شورای برنامه ریزی و با همکاری و تعامل مردم پیگیری شود.
وی گفت: در استان بوشهر درصدد ایجاد یک حوزه الگویی پایلوت در شهرستانهای بوشهر، تنگستان و دشتستان واستفاده از نتیجه آن در اجرای مدیریت جامع آبخیز هستیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری بوشهر گفت: باتوجه به تهدیدهای مختلفی که محیط زیست و منابع طبیعی با آن روبه رو هستند بخشی نگری هر دستگاه در این بخش یک تهدید به شمار می رود.
وی با بیان اینکه بیشتر حوزه های آبخیز استان بوشهر وضع خوبی ندارند افزود: با ارائه آموزشهای مناسب باید به مردم شیوه محافظت از خاک و پوشش گیاهی را آموخت.
مهاجری اظهار کرد: در گذشته پوشش گیاهی مناسب، فرسایش خاک کمتر و تنها نیازمند انجام کارهای بیولوژیک بودیم اما در چند سال گذشته بوشش گیاهی به دلیل خشکسالی های پی درپی ضعیف و جوابگوی جمعیت دامی موجود در منطقه نیست به همین دلیل با انجام کارهای مکانیکی به طبیعت کمک کرد.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه در چند سال گذشته بارندگی موثر و مناسب خوبی در استان بوشهر ثبت نشده است، بارندگی 28 و 29 بهمن باعث کاهش شوری خاک و ایجاد زمینه لازم برای توسعه پوشش گیاهی و تاثیر مثبتی بر سفره های زیرزمینی داشته است.
مهاجری تاکید کرد: در صورت وجود اعتبار لازم برای انجام کارهای بیولوژیکی و مکانیکی و ایجاد چاله های نفوذی و بندهای خاکی ،هلالی آبگیر امکان بهره گیری از این بارندگی ها بیشتر بود.
وی یادآور شد: در صورت اجرای این عملیات بویژه در بالادست امکان وقوع سیلاب کمتر و تولید پوشش گیاهی نیز بیشتر می شد.
مهاجری اضافه کرد: از هشت میلیارد مترمکعب آورد سالانه آب استان بوشهر ( درون استان و استانهای همجوار) 975میلیون مترمکعب آب قابل استحصال است.
وی افزود: با تمام عملیاتهای آبخیزداری و آبخوان داری انجام شده در استان در هر بار آبگیری 22 میلیون مترمکعب استحصال آب انجام می شود و اگر این سازه ها چهار بار آبگیری شوند در سال 88 میلیون مترمکعب استحصال آب انجام می شود.
مهاجری گفت: اکنون با تمام سرمایه گذاری های انجام شده تنها یک دهم آب موجود در استان بوشهر استحصال می شود.
وی یادآور شد: 870 هزار هکتار مطالعه حوزه های آبخیز در استان بوشهر انجام شده و از این میزان در 330 هزار هکتار آن عملیات آبخیزداری اجرا شده و یا دردست اجراست.
6047/6043** خبرنگار: موناعیدان* انتشاردهنده: خدانظرخواجه




انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر :5873434