دوره رونق نفت

در فاصله سال‌های1339 و 1342 اقتصاد ایران تحت تاثیر تضادهای سیاسی جنگ‌های قدرتی قرار داشت. در این زمان اقتصاد دچار کسادی شده بود ولی راکد نبود: عواید نفت به‌سرعت بیشتر می‌شد و کمک‌های آمریکا در کوتاه مدت مثل مسکن بود. در این زمان عملکرد بخش کشاورزی ضعیف بود چون تمامی عواید نفتی و وام‌های خارجی در شهرها به مصرف می‌رسیدند. دو سوم کل سرمایه‌گذاری ناخالص به ساختمان و تنها یک‌سوم صرف ماشین‌آلات می‌شد. بیشتر سرمایه‌گذاری‌های دولتی در امور ساختمان بود. با اینکه عواید نفت و کمک‌های خارجی از سوی دولت دریافت می‌شد سرمایه‌گذاری خصوصی دو برابر دولتی بود.

بین سال‌های1342و1352درآمد نفت به سرعت رو به افزایش نهاد، در ابتدا به دلیل رشد سریع حجم نفت صادراتی که سپس افزایش نسبتا معتدل قیمت‌ها نیز به آن اضافه شده است. دوره رونق مداوم اقتصادی در سال 1343 آغاز شد. گروه امینی در نظر داشت زمین را میان 65 درصد از خانواده‌های زارع صاحب نسق تقسیم کند، هزینه پرداخت سهم مالکان را از طریق فروش اموال دولتی فراهم آورد. انضمام فروش اموال دولتی در رفراندوم انقلاب سفید توسط شاه نتیجه بلاواسطه این میراث بود. در این زمان وضع به سرعت تغییر کرد. تعدادی سهام خصوصی از سوی چند انحصار دولتی صادر و به مالکان داده شد، اما درآمدهای رو به افزایش نفت باعث رشد صنایع دولتی و ایجاد صنایع جدید شد.

- به نقل از کتاب اقتصاد سیاسی ایران نوشته دکتر همایون کاتوزیان