طبیعت گردی و سفر به اعماق تاریخ/ جیرفت شهر بهارنارنج و اطلسی

خبرگزاری مهر – گروه استان ها:  شهرستان جیرفت در جنوب استان کرمان در واقع منطقه ای است که اگر مسافری پا به درون گنجینه های ارزشمند گردشگری اش بگذارد سال ها خاطرات این سرزمین زیبا را با خود به همراه خواهد داشت.

جنوب کرمان اقلیمی جدا گانه از سایر مناطق استان کرمان دارد مردمانش خلق و خوی مردمان جنوب کشور را دارد و بوی شرجی خلیج فارس تا این شهرستان ها استشمام می شود.

کلکسیونی از رنگ و زیبایی در طبیعت جیرفت

جیرفت مملو از رودخانه های خروشان و کوهستان های سرسبز است، دره های زیبا که رودخانه ها در اعماق آنها خروشان هستند و وجود مهمترین رودخانه دائمی جنوب شرق کشور در استان کرمان دشتهای حاصلخیز جیرفت را سرسبز و مملو از گل های شقایق و وحشی کرده است که کلکسیونی از رنگ و زیبایی را مقابل چشم بیننده ها قرار می دهد.

کرانه های هلیل رود مامن پرندگان مهاجر است و نخلستان های گسترده اش مملو از بلبل های جیرفتی است که نوایی هم وزن واژه جیرفتی را در نخلستان های جیرفت منعکس می کنند

کرانه های هلیل رود مامن پرندگان مهاجر است و نخلستان های گسترده اش مملو از بلبل های جیرفتی است که نوایی هم وزن واژه جیرفتی را در نخلستان های جیرفت منعکس می کنند.

هزاران هکتار باغ مرکبات در جیرفت یکی از گسترده ترین باغ های انواع مرکبات را در مقابل چشم بیننده ها قرار داده است، شهر مملو از درختان گل های جنوبی است، بوته های اطلسی هم بومی خوش بهار را در این شهر پراکنده می کنند.

مردمان مهمان نواز جیرفت شهر را پر از درختان نارنج کرده اند و با آغاز فصل بهار این شهر مملو از بوی بهار نارنج می شود.

محمد جهانشاهی، معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: جیرفت در واقع یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان کرمان است که هر ساله میزان جمعیت قابل توجهی از مسافران نوروزی است.

وی افزود: در گذشته این شهر محل گذر از کرمان به بندرعباس بود اما حالا این شهر مقصد گردشگری شده است.

وی به وجود سد بزرگ جیرفت اشاره کرد و افزود: دریاچه این سد در کنار هلیل رود یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی استان کرمان است ضمن اینکه دشتهای سرسبز جیرفت در هر چهار فصل شاهد کشت جدید و برداشت محصول قدیم هستند.

شهر دقیانوس و تپه های کنار صندل عمق تمدن ایران را نشان می دهند

وی به محوطه های تاریخی جیرفت اشاره کرد و گفت: کنار صندل، شهر دقیانوس و تمدن ارت از داشته های بی نظیر تاریخی این شهر محسوب می شوند و قدیمی ترین لوح های دست نویس بشر در این منطقه کشف شده است.

وی در ادامه افزود: دره مدیترانه ای دلفارد از مهمترین مقصدهای گردشگری استان کرمان است این دره با وجود اینکه در درون فلات ایران قرار گرفته اما آب و هوایی مدیترانه ای و بسیار مطلوب دارد و هر سال شاهد حضور هزاران گردشگر است.

جهانشاهی گفت: مردمان میهمان نواز و تمدن غنی جنوب استان کرمان یکی از عمیق ترین خرده فرهنگ های استان کرمان را تشکیل داده است که سر منشاء این فرهنگ تمدن کهن ارت است.

وی همچنین به موزه زیبای جیرفت اشاره کرد و افزود: بسیاری از اشیای تمدن ارت و شهر دقیانوس در این موزه نگهداری می شود.

جیرفت آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی است

احمد امینی روش فرماندار جیرفت نیز در گفتگو با مهر به آماده سازی شهرستان جیرفت برای پذیرایی از میهمانان نورزی خبر داد.

وی افزود: شهر جیرفت نیز از مدتها قبل با تشکیل ستاد تسهیلات نوروزی آماده پذیرایی از مسافران شده است.

وی به وجود کمپ های موقت اسکان مسافران با امکانات رفاهی و نظارتی اشاره کرد و افزود: مهمانسراها و واحدهای بومگردی در مناطق گردشگری مانند دلفارد در حال آماده شدن برای پذیرایی از مسافران است.

فرماندار جیرفت گفت: صدها مدرسه تجهیز و در اختیار مسافران قرار می گیرند و طرح های مشخص در هلال احمر، پلیس راه، آموزش و پرورش، میراث فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی جیرفت تدوین شده است.

وی به پتانسیل های بسیار تاثیر گذار تاریخی جیرفت اشاره کرد و گفت: جیرفت در کنار این پتانسیل ها یکی از قطب های تولید محصولات کشاورزی است و دارای نخلستان های وسیع، باغ های انواع مرکبات و جالیزها و گلخانه های وسیع است.

جیرفت به واقع یکی از غنی ترین و مهمترین مقاصد گردشگری استان کرمان است که در مسیر شهر بندر عباس و کرمان نیز قرار گرفته است و بسیاری از مسافران ترجیح می دهند به جای مسیر کرمان – سیرجان – بندرعباس از مسیر کرمان – جیرفت – بندرعباس تردد کنند. به گوشه ای از داشته های گردشگری جیرفت در زیر اشاره می کنیم.

روستای کنار صندل و مهد اختراع خط در جهان

روستای کنارصندل در فاصله‌ حدود پنج کیلومتری غرب شهر عنبرآباد و ۳۰ کیلومتری جنوب شهر جیرفت واقع شده است که کاوش‌های باستان شناختی در محوطه‌ی باستانی کنار صندل به سرپرستی یوسف مجیدزاده در تپه‌های جنوبی و شمالی کنارصندل، گورستان محطوط آباد در ۸۰۰ متری شرق تپه‌ جنوبی و گورستان قلعه کوچک در چهار کیلومتری شمال غرب روستای کنار صندل در روستای قلعه کوچک انجام شد.

بر پایه کاوش‌های باستان شناختی، حوزه‌ فرهنگی هلیل رود به طور کلی در طول هزاره‌ سوم از شکوفایی و رونق بسیار زیادی برخوردار بوده است چنان که در محدوده‌ این شهرستان بقایای یکی از نخستین شهرهای ساخته شده به دست بشر با تمام ویژگی‌های یک شهر آن چنان که در ادبیات باستان‌شناسی مطرح است، شناسایی شده است و محدوده این شهر به طور دقیق مطابق است با روستای کنارصندل امروزی که در فاصله‌ حدود پنج کیلومتری غرب شهر عنبرآباد و ۳۰ کیلومتری جنوب شهر جیرفت واقع است.

پس از شش فصل پژوهش باستان‌شناسی می‌توان چنین گفت که به نظر می‌رسد در طول هزاره‌ سوم پیش از میلاد دو تپه‌ جنوبی و شمالی کنارصندل، بخش‌هایی از شهر بزرگی به وسعت تقریبی دو تا سه کیلومتر بوده‌اند، شهر حدود ۸۰۰ متر از محل کنار صندل جنوبی در جهت شرق تا بستر کنونی هلیل‌رود و ۱۴۰۰ متر به سمت شمال تا کنار صندل شمالی کشیده شده بود، همچنین وجود قطعات سفال نشان می‌دهد که شهر دست کم ۸۰۰ متر به سمت غرب، یعنی تا ساحل بستر باستانی هلیل رود و دست کم ۵۰۰ متر در جهت جنوب امتداد داشته است.

دره گلم دختر کش یکی از زیباترین آبشارهای ایران است

آبشار دره گلم دخترکش در فاصله ۴۷ کیلومتری شمال جیرفت واقع در استا ن کرمان و در بخش سردسیر دلفارد، در دره ای شرقی–غربی و مملو از چنار قرار گرفته است. گُلم در مناطق جنوبی استان، همان حوضچه آبی است که در رودخانه ها و یا در محل آبریز آبشارها به وجود می آید و گُلم دختر کش، شاید تداعی کننده حادثه ای باشد که ناشی از غرق شدن دختری در آنجا باشد و یا تمثیل زیبای آن از این اصطلاح استفاده شده است. اما برای این مورد سندی وجود ندارد و بیشتر بر گرفته از متن عام جامعه است. این آبشار از چهار حوضچه یا گُلم تشکیل شده که گُلم دوم بزرگتر از بقیه است و ارتفاع آبشار هم در آن به حدود ۱۰ متر می رسد.

برای رسیدن به آبشارهای بالاتر، مسیرها، سخت و سخت تر می شوند. مسیر رودخانه در بالا دست آبشارها و در کف درهای پر از درختان کوهی، در دل کوه بالا می رود و فضای بکر و هیجان آوری را به نمایش می گذارد. شیب دامنه های این دره را درختان بنه تا ارتفاع ۲۵۰۰ متری اسیر تاج و تنه و ریشه های محکم خود که در نوع خود دیدنی و ستودنی است. قدم زدن در حاشیه این آبشار و تنفس طراوت این دره پر چنار، در تمام فصول سال، لذتی خاص را به گردشگران و عاشقان طبیعت می بخشد.

دریاچه سد جیرفت و رودخانه هلیل رود

دریاچه سد جیرفت یکی از دریاچه‌های‌ استان کرمان است که در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان جیرفت در محل تنگ نراب قرار دارد.

دریاچه سد جیرفت بزرگ‌ترین و پرحجم‌ترین دریاچه استان کرمان است که سالانه به طور متوسط بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب به آن وارد می‌شود از این رو بزرگ‌ترین تجمع آب شیرین در استان کرمان به شمار می‌رود.

سد جیرفت بزرگ‌ترین سد مخزنی استان کرمان است که بر روی رودخانه هلیل رود در دامنه کوه‌های زاگرس به منظور ذخیره آب و تولید برق در بهمن ماه سال ۱۳۷۰ خورشیدی احداث شده است. سد جیرفت یک سد بتنی دو قوسی است که ارتفاع آن از پی ۱۳۴ متر و طول تاج آن ۲۷۷ متر است. ضخامت این سد بین ۱۷ متر در کف تا ۵ متر در تاج متغیر است.

مسیر پایین‌دست سد جیرفت را دره‌هایی به عمق ۲۵۰ متر با دیواره‌های بلند سنگی و خوفناک در برگرفته‌اند که تاحدودی شبیه به دره‌های پارک ملی گرند کنیون آمریکا می‌باشند و جریان هلیل رود را هدایت می‌کنند. دیدن دریچه سد جیرفت که با شدت فراوان آب را از دل دیواره بلند و بتنی به اعماق دره پرتاب می‌کند، فراموش نشدنی است.

دشت بهشت از ییلاقهای زیبای جیرفت

این ییلاق در مرکز بخش ساردوئیه از بخش های شهرستان جیرفت و درمسیرجاده راین به جیرفت و بافت قرار دارد. فاصله مرکز بخش ساردوئیه تا کرمان۱۶۰ کیلومتر است. در بهشت که به آن دوره بهشت نیز می گویند در تابستان مرکز ییلاق عشایر کوچرو رود بار است. از طرفی چون زیارتگاهی هم دارد مکانی زیارتی نیز به حساب می آید. ساردوئیه پوشیده از درخت و جنگل است و چشمه های آب آن در هر گوشه می جوشد. خانه روستائیان آن از سنگ و چوب ساخته شده و جلوه ای ویژه به این ییلاق بخشیده است.

شهر دقیانوس شهری از اعماق افسانه های ایرانی

مسجد شهر قدیم جیرفت(دقیانوس) هزار و ٢٠٠ سال قدمت دارد و همانطور که از نامش پیداست یکی از کهن‌ترین مساجد جهان اسلام است و در ایران نیز جزء نخستین مساجدی است که احداث شده است.

این مسجد در حاشیه رودخانه هلیل‌رود و در شهر دقیانوس ساخته شده و علاوه بر اینکه نشان‌دهنده شاهکار معماری ایران‌زمین است، ‌نشان از اوج دیانت مردمان این سرزمین دارد. مسجد شهر دقیانوس به دستور عمرولیث در دوره صفاری و دهه سوم هجری قمری احداث شد و در زمان خودش یکی از بزرگترین مساجد جهان اسلام بود.

این مسجد شش هزار متر مربع وسعت داشته است و شاخص‌ترین بنا در شهر بزرگ دقیانوس بوده است و بهره‌گیری از کاشیکاری‌های شکیل و زیبا ‌و استفاده از ‌روش‌های ابداعی و بی‌نظیر در آب‌رسانی از شاخصه‌های مسجد است که نشان می‌دهد در آن زمان نقش بالقوه‌ای در زندگی مردم داشته است.

طبق نظر کارشناسان حدود ٢٠٠ سال از مسجد دقیانوس استفاده شده است و به دلایلی که به احتمال بسیار سیل بوده، شهر دقیانوس به زیر گل و لای رفته است.

آرامگاه تاریخی امیرحیدر در طبیعت بکر جنوب کرمان

این بنا در دولت آباد اسفندقه از توابع جیرفت واقع شده و متعلق به دوره صفوی است. بنا دارا ی گنبددو پوشه، ایوان های دو طبقه، چند طاقنما و چند راهرو است.

 نقشه بنا از داخل چهار ضلعی است که در بالا آن را به هشت ضلع و هشت طاقنما تبدیل نموده اند و سپس گنبد مدور یک پوش را بر آن ساخته اند.

جبهه خارجی بنا آجری و بدنه از اره داخلی بنا دار ای رنگ آمیزی جالبی است. مطالب و یادبود های متعددی در داخل بنا با خطوط خوش و ممتاز نستعلیق و نسخ عالی نوشته شده که نشان دهنده اخلاص قلبی و تجلیل مقام معنوی صاحب مزار است.

در داخل مقبره چند سنگ قبر مرمر بسیار زیبا دیده می شود. این آرامگاه دار ای تزئینات گچبری و نقوش هندی شاخ و برگ و اسلیمی با نقش شاه عباسی است. این بنا تحت شماره ۵۳۲ به ثبت تاریخی رسیده است.

قلعه قرمز یکی از نخستین قلعه های ایرانی

قلعه سموران که از سنگهای مرمر متمایل به قرمز ساخته شده؛ در فاصله ۳ کیلومتری شمال غربی روستای رود فرق و در ۶۰ کیلومتری شرق شهر جیرفت بر فراز کوهی احداث شده است.

دیواره بالای کوه که حدود هزار مترمربع می باشد از صخره هاو پرتگاه های طبیعی تشکیل شده است. در قسمت هایی که امکان نفوذ دشمن می رفته دیواری بلند شامل دو دروازه در ضلع جنوبی با ۱۲ برج دیده بانی احداث شده است. طول بالای قلعه یک کیلومتر و عرض متوسط آن حدود ۱۵۰ متر است. آثار بناهای ویران قلعه با پی های سنگی و آجری در ابعاد و قطر ۳ سانتیمتر به فراوانی دیده می شود.

بالای قلعه دو حوض قرار دارد که آب باران را جمع می کرده است. حوض بزرگ ۲۰ متر طول و ۸ متر عرض و ۳ متر عمق دارد و چهار ستون سنگی در داخل آن قرار گرفته که روی آن را برای رفع آلودگیمی پوشانده اند. دیواره آجری حوض با روکش ظریفی از ماسه و آهک ساخته شده و حوض کوچک تر هم در فاصله نزدیک و بالاتر از حوض اصلی قرار گرفته است.

موزه جیرفت

موزه جیرفت تعدادی از اشیاء کشف شده در تمدن ارت در این محل نگهداری می شود. بخش عمده این اشیای تاریخی را ظروف تزئینی از جنس سنگ صابون تشکیل می دهد .

از میان حدود هزار قلم شی بازیافتی در حدود سیصد قلم از ظروف سنگی تزئین شده با نقوش برجسته و گاه کنده کاری شده برای ترصیع تشکیل می دهد ، که نقش مایه های تزئینی آنها را انواع خاصی از جانوران ، موجودات هیولایی و افسانه ای ، انسان و نیز گونه های چندی از گیاهان مانند نخل ، نمای باروی دور شهرها و بناهای درون آن را در برمی گیرد . بقیه این اشیاء به طور تقریبا برابر میان گونه های دیگری از آثار هنری تقسیم شده است.

غار شعیب

غار شعیب در ۱۸ کیلومتری غرب جیرفت و منطقه‌ای به نام مارون قرار دارد. در حوالی غار معدن مرمریت وجود دارد و وجود ماشین‌آلات صنعتی برای تخریب و استخراج از کوه و ضربات وارده از طریق دستگاه‌ها و انفجارهای معدن سبب شده است قسمتی از غار تخریب شود و علی‌رغم وجود امکانات بالقوه در این منطقه جهت ایجاد تأسیسات رفاهی، تفریحی، گردشگری و ورزشی، هیچ گونه اقدامی توسط مسئولین شهر جیرفت برای جلوگیری از تخریب منطقه صورت نگرفته است.

دهانه ورودی غار به سمت شمال است و یافتن آن نیاز به کمی بررسی و جستجو دارد. از دهانه غار باید به صورت نشسته و به آهستگی وارد شد. پس از آن یک شکاف شرقی- غربی وجود دارد که نور خورشید می‌تواند کاملاً در این شکاف تابیده شود. در انتهای غار دهانه دیگری وجود دارد که شبیه یک اطاق است و در آن قندیل‌هایی وجود دارند که چندان بلند نیستند.

درون غار تعدادی خفاش دم‌دار و بسیار نادر زندگی می‌کنند که از نوع خفاش‌های بی‌آزار و حتی مفید می‌باشند. این جانوران از انواع حشرات که معمولاً آفت هستند تغذیه می‌کنند و به این ترتیب کمک بزرگی به کنترل جمعیت آفات کشاورزی می‌نمایند. این غار چندان پیچیده و طولانی نیست اما پیمایش آن نیازمند حضور شخص راهنما یا فردی آشنا به غارنوردی می‌باشد.

آبشار دلفارد

آبشار دلفارد جیرفت در مسیر کرمان – راین - جیرفت واقع است. آبشار دلفارد در چهل کیلومتری شمال غرب شهر جیرفت و در محل روستای کراه واقع شده است و آب و هوای بسیار دل انگیزی دارد.

ییلاق های دلفارد از مناطق زیبای طبیعت استان کرمان محسوب می شود که در مسیر جیرفت به ساردوییه واقع شده است. آبشار کراه و چند آبشار متوالی بنام آبشارهای دره گلم دخترکش، مکان هایی بسیار مناسب جهت جذب توریست ها و محققین هستند.

رودخانه دلفارد در این منطقه رودی دایمی است به طول ۳۰ کیلومتر که از کوه بهرآسمان در ۵۳ کیلومتری شمال غربی جیرفت سرچشمه گرفته و روستاهای بسیاری از جمله دربا، دلفارد، دهنه زنگر، رزشیرین، رضی آباد و کولدون را سیراب می کند و در انتها با رودخانه سگدر مخلوط شده و رودشور جیرفت را تشکیل می دهد.