نقش رسانه‌هاي نوين در توسعه استراتژي‌هاي گردشگري

دكترحميد ضرغام بروجني/ دكتر اصغر حيدري

امروزه ارتباطات در شكل دادن به زندگي و خواسته‌‌هاي افراد نقش اساسي بازي مي‌كند. طراحي، تدوين و اجراي برنامه‌هاي منسجم اطلاع‌رساني همگاني از سوی رسانه‌ها، مشاركت عموم مردم و افزايش درك و برداشت آنها از گردشگري را به دنبال دارد. گردشگري و نگرش علمي و همه‌جانبه به آن در ايران، از اولويت‌هايي است كه توسعه پايدار را به همراه خواهد داشت. جاذبه‌هاي طبيعي و فرهنگي خاص كشورمان اين استعداد را دارد تا با رويكردي جامع‌تر و همه‌جانبه‌تر به آن نگريست و از تمامي امكانات و توانمندي‌هاي موجود در اين راستا بهره برد؛ يكي از اين فرصت‌ها قوانين و مقرراتي است كه در اين راستا تنظيم شده است. بخشی از این مقررات به‌صورت كلان بوده و بخشي ديگر به‌طور خاص به توسعه گردشگري از طريق رسانه‌ها تاكيد دارد. همچنین با توجه به اینکه در اهداف كمي سند چشم‌انداز 20 ساله گردشگري، جذب 20 ميليون نفر گردشگر، به‌صورت كلي عنوان شده، و دسترسي به آن نيازمند پرداختن به راهبردهاي اجرايي و تدوين برنامه‌ها و استراتژي‌هايي است كه هدف فوق را محقق سازد. در همين رابطه، راهبردها و استراتژي‌هاي رسانه‌اي نيز بايد معين و مشخص شوند، بنابراين ارائه چنين الگوها و تحقيقاتي از جانب سيستم علمي كشور مورد انتظار بوده و دسترسي به اهداف را عملي‌تر مي‌سازد. ضمن اينكه به لحاظ جديد بودن، زمينه‌هايي را براي تحقيقات بيشتر، عميق‌تر و گسترده‌تر فراهم مي‌سازد.

نتیجه یک تحقیق

مطابق نظريه رسانه‌های قدرتمند، رسانه‌ها بايد از مرزهاي سازماني عبور كرده و با حرفه‌اي‌گري و تخصص مديران و كاركنان، سازمان‌هاي گردشگري را از فوايد حضور گردشگر در جامعه آگاه سازند و شيوه‌هاي برخورد با آنان را بياموزند؛ چراکه رسانه‌ها در تمامي مراحل از زمان شروع سفر و بعد از آن همراه گردشگر بوده و جامعه ميزبان نيز تحت‌تاثير رسانه‌ها پذيراي ايده‌آل گردشگران است. در این میان، فناوري اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان نيرويي بسيار قوي عمل مي‌كند و به صنعت گردشگري شكلي جديد می‌دهد و مي‌تواند شركت‌ها را در صحنه رقابت نگه دارد. طبق نتایج یک تحقیق داخلی، ‏ رسانه‌هاي نوين بر توسعه استراتژي‌هاي گردشگري اثر مثبت داشته و براساس اينكه رسانه‌هاي نوين كاركردهاي خود را به درستي ايفا کنند مي‌توانند از نقش واسط بودن گامي فراتر نهاده و در تمامی فرآيندهاي توسعه استراتژي‌هاي گردشگري نقش داشته باشند.

در اين صورت، رسانه‌ها تنها به‌عنوان ابزار به ‌كار نمي‌روند، بلكه به لحاظ اهميت جزو يكي از اركان مهم توسعه استراتژي‌هاي گردشگري به‌حساب مي‌آيند. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد از ميان كاركردهاي رسانه‌ها، كاركرد بسيج‌كنندگي و پس از آن كاركرد همبستگي رسانه‌هاي نوين بيشترين تاثير را از بین كاركردهاي رسانه‌هاي نوين در توسعه استراتژي‌هاي گردشگري مبتني بر فناوري اطلاعات داشته است. از سوی دیگر، نتايج تخمين استاندارد توسعه استراتژي‌هاي گردشگري مبتني بر فناوري اطلاعات نشان می‌دهد استراتژي توسعه محصولات و خدمات گردشگري و عناصر هماهنگي بين صنعتي در سطوح مختلف گردشگري، كانال‌هاي توزيع جهاني خدمات گردشگري، برون‌سپاري فعاليت‌هاي خدمات گردشگري، همكاري‌هاي استراتژيك منطقه‌اي برای استفاده مشترك از منابع موجود و نيز استراتژي توسعه زيرساخت‌هاي عمومي فناوري اطلاعات، عناصر، قوانين گردشگري در حوزه الكترونيكي، امنيت الكترونيكي كاربران گردشگري، تبادلات مالي الكترونيكي در بخش گردشگري و نام‌هاي تجاري در بخش گردشگري بيشتر تحت‌تاثير رسانه‌هاي نوين قرار دارند اما استراتژي توسعه سيستم‌هاي اطلاعاتي و اطلاع‌رساني نيز نشان می‌دهد رسانه‌هاي نوين در بخش‌هاي نظارت بر عملكرد برنامه‌هاي گردشگري، هماهنگي طرح هاي گردشگري، جمع‌آوري و طبقه‌بندي آمار گردشگري، تورهاي مجازي مقاصد گردشگری و اشتراك‌گذاري تجربيات سفر در فضاي مجازي داراي نقش موثرتري هستند.

در همین حال نتايج كاركردهاي رسانه‌هاي نوين نشانگر آن است كه این رسانه‌ها در بخش گردشگري نتوانسته‌اند كاركردهاي خود را به خوبي ايفا کنند و در اين بين، كاركرد اطلاع‌رساني رسانه‌هاي نوين كه شامل اطلاع‌رساني منسجم، تخصصي بودن، نوآورانه بودن، تعامل و اعتماد است در پايين‌ترين حالت قرار داشته و بسيار ضعيف عمل كرده است. اما از سوي ديگر، مثبت بودن كاركرد فراهم‌كنندگي تفريح و سرگرمي رسانه‌ها شامل ايجاد شوق و علاقه به تفريح و سرگرمي، كاهش‌دهنده تنش‌هاي اجتماعي، افزايش بهره‌مندي از جاذبه‌هاي گردشگري و غني‌سازي اوقات فراغت نشانگر آن است كه رسانه‌هاي نوين توانسته‌اند شوق و علاقه به تفريح و سرگرمي ايجاد کنند و باعث افزايش بهره‌مندي از جاذبه‌هاي گردشگري شوند.