توصیه های سیاستی آنکتاد برای توسعه علم، فناوری و نوآوری در ایران

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، مایکل لیم عصر سه شنبه در مراسم ارایه دومین گزارش وضعیت علم، فناوری و نوآوری ایران از سوی کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل ( آنکتاد) در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: از سال 2005 پیشرفت‌های خوبی در حوزه فناوری صورت گرفته اما نیاز است که برخی مسایل بهبود پیدا کند، از سال 2005 چند محور از جمله تعلق و رهبری پیشرفت و فناوری در کشور، و تمرکز بر موضوع نوآوری، تقویت شده و توسعه یافته است .
وی بیان کرد: به طور کلی سه موج از سیاست های علم و فناوری و نوآوری در ایران طی شده است؛ موج نخست که توسعه آموزش عالی است، موج دوم توسعه پژوهش و فناوری و موج سوم نوآوری است؛ بر اساس این گزارش، تعدادی نهاد از سال 2005 برای ارتقای نوآوری در کشور طراحی شده که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و 16 ستاد این معاونت از جمله آنها است .
وی ادامه داد: در این 10 سال روش ها یا نظام هایی از جمله صندوق نوآوری و شکوفایی، پارک های علم و فناوری، و مراکز رشد برای حمایت از شرکت های دانش بنیان راه اندازی شده است که در نتیجه تامین مالی آنها، نوآوری در کشور رو به بهبود است .
لیم بیان کرد: در این گزارش همچنین بیان شده است که در 10 سال گذشته برای تقویت نوآوری در کشور سیاست هایی از جمله نقشه جامع علمی، سیاست کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست کلی علم و فناوری، قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، قانون حمایت از توان حداکثر داخلی و قانون پیوست تکنولوژی تصویب شده است.
وی گفت: این گزارش نشان می دهد که از سال 2005 تا 2015 تقویت و بهبود قابل ملاحظه ای در پژوهش و آموزش عالی رخ داده است و همچنین فعالیت های پژوهشی عملکرد بهتری داشته اند به عنوان مثال می توان به افزایش تعداد اختراعات ثبت شده اشاره کرد.
وی گفت: در این چند سال ظرفیت علم و فناوری ایران نیز بهبود پیدا کرده که در نهایت به تنوع بیشتر اقتصاد کشور و کاهش اتکا به درآمدهای نفتی منجر شده است.
لیم در عین حال یادآور شد: در این گزارش مشخص شده که بهره وری از صنایع نسبتا کم است و نرخ رشد بهره وری تولید خیلی بالا نبوده است، فضای کسب و کار بهبود قابل ملاحظه ای پیدا نکرده است اما در سال های اینده باید بیشتر شود.
وی بیان کرد: همچنین بر اساس این گزارش، هزینه کرد تحقیق و توسعه کم است که باید توسعه پیدا کند، برخی شرکت های سهامی سنتی کشور در حوزه نوآوری درگیر نشده اند و هزینه نمی کنند، این امر باید رفع شود، نرخ بیکاری در تحصیل کرده ها بسیار زیاد است که برای رفع آن باید فکر شود.
وی ادامه داد: باید در کشور روی حقوق مالکیت فکری بیشتر کار شود؛ آخرین چالشی هم که در این گزارش آمده، سطح پایین سرمایه گذاری خارجی در حوزه هایی به غیر از نفت و گاز است، تا امروز حجم سرمایه گذاری خارجی کمک زیادی به ظرفیت تولید کشور نکرده است.
لیم گفت: در این گزارش هشت توصیه سیاستی علم، فناوری و نوآوری ارائه شده که عبارت است از افزایش همراستایی بین سیاست های توسعه ای بخش های مختلف (به طور مشخص سیاست های سرمایه گذاری خارجی، رقابت و آموزش)، شفافیت تقسیم کار در حوزه مدیریت علم و فناوری، تعیین هدف قابل دستیابی تحقیق و توسعه برای کشور، توسعه عملکرد و محور قرار دادن بودجه مراکز پژوهشی و دانشگاه ها، تدابیر سیاستی و ارزیابی سیاست آموزشی و پژوهشی، اتخاذ راهبرد ملی جامع برای مشتاق کردن سرمایه گذاران خارجی و بهبود ارتباطات و جریان های فناوری، ارتقای کاربردی بودن نظام مالکیت فکری کشور به طوری که تمام فرایند نوآوری را در برگیرد و حداکثر تاثیر را داشته باشد، و بهبود و پیشرفت هدف اقتصاد دانش بنیان در صنایع سنتی کشور و همراهی با شرکت های دانش بنیان و حوزه های فناوری راهبردی.
به گفته مدیر هماهنگ کننده پروژه مرور گزارش آنکتاد، ایران پتانسیل های بسیار زیادی در زمینه علم، فناوری و نوآوری دارد که باید از این پتانسیل ها استفاده کند، اکنون فرصت خوبی برای ایران فراهم است و سیاستگذاران کشور در حال انجام اصلاحاتی در حوزه فناوری هستند تا از این پتانسیل استفاده حداکثری کنند، انجام این تغییرات برای توسعه ضروری است.

*** پیشرفت در حوزه نانو و زیست فناوری در 10 سال گذشته
وی با اشاره به این که در گزارش آنکتاد به صورت مقایسه ای به فناوری ها پرداخته نشده است، گفت: در جلسات بررسی فناوری ها مشخص شد که ایران در حوزه نانو پیشرفت خوبی داشته است و زیر ساخت های خوبی دارد، همچنین در حوزه زیست فناوری نیز پیشرفت های خوبی حاصل شده است .
لیم یادآور شد: سه توصیه سیاستی نیز برای حوزه زیست فناوری ارائه شده که شامل ضرورت بهبود تامین مالی برای حوزه زیست فناوری، بهبود همکاری بین شرکت های حوزه زیست فناوری نوپا و شرکت های بالغ زیست فناوری، و سوم تقویت همکاری بین المللی در حوزه زیست فناوری است که به دسترسی بیشتر شرکت های زیست فناوری به بازارهای بین المللی منجر شود.
وی یادآور شد: از نظر مقایسه سه زمینه علم، فناوری و نوآوری، ایران عملکرد بسیار خوبی در علم و فناوری دارد اما در بحث نوآوری ضعیف است؛ اگر ایران را با کشورهایی مانند چین، برزیل و کره و یا با تایوان و سنگاپور که رشد سریعی دارند، مقایسه کنیم، علم و فناوری ایران قابل قیاس است اما در حوزه نوآوری باید تلاش بیشتری انجام دهد تا به دستاوردهای خوبی برسد.

**آنکتاد و رصد وضعیت علم و فناوری در کشورها
آنکتاد به عنوان یک سازمان بین المللی مطرح، وضعیت علم و فناوری کشورهای مختلف جهان را سالانه و یا دو سالانه رصد و گزارش می کند؛ براساس توافقی که سال گذشته با این سازمان بین المللی انجام شد، وضعیت علم، فناوری و نوآوری ایران برای دومین بار از سوی این سازمان بررسی و گزارش آن در قالب قوت ها، چالش ها، ضعف های ایران در عرصه علم، فناوری و نوآوری ارایه شده است.
گزارش قبلی آنکتاد از وضعیت علم و فناوری ایران به سال 2005 برمی گردد و به واقع، نخستین بار است که سازمان آنکتاد برای دومین بار گزارش وضعیت علم، فناوری و نوآوری کشوری را ارایه می کند.
با به روز شدن گزارش وضعیت علم و فناوری ایران و اعلام این گزارش از سوی سازمان ملل، توانمندی ایران در زمینه علم، فناوری و نوآوری به صورت شفاف و روشن در اختیار جوامع بین المللی است.
علمی ** 9340
خبرنگار:منیر ابراهیمی زاده *انتشار: زهره محتشمی پور