سرعت‌گیرهای توسعه صادرات کشور در شرایط کنونی

صادرات همچون نهال مثمری است که نیاز به مراقبت ویژه دارد، این نهال مثمر در دولت تدبیر و امید رشد چشمگیری داشته است، زیرا در دولت یازدهم تحول بنیادین در روابط خارجی ایران ایجاد شد و این امر باعث گشوده شدن درهای فرهنگ گفتمان بین المللی ایران شده است.
دولت تدبیر و امید همچنین با استفاده از راهبردهای اقتصاد مقاومتی توانست بعد از 60 سال تراز تجاری ایران را در شرایط سخت اقتصادی و پس از تحریم ها، به مثبت تغییر دهد، حال، این نهال نیاز به توجه ویژه تری برای به ثمر رسیدن میوه های خود دارد.
تولید همیشه مشکلات ویژه خود را داشته است، تولیدکنندگان کالای صادراتی از سوی دیگر، مشکلاتی فراتر از تمام مسایل تولیدکنندگان دارند که توجه ویژه در حوزه های هزینه ای، تعرفه ای، بیمه ای، و مجموعه قوانین و دستورالعمل ها نیاز دارند که باید به آنها توجه شود.
صادرکنندگان در مسیر پر پیچ و خم صادرات با چالش ها و دست اندازهای زیادی مانند هزینه بالای حمل و نقل، وجود کالاهای قاچاق، بی توجهی و حمایت نشدن و عقب افتادگی فناوری، دچار هستند که تعامل سازنده بین بخش خصوصی و دولت می تواند برخی از این چالش را برطرف کند.
به راستی که نهال صادرات به ثمر نمی‌نشیند جز با حمایت و کمک به صادرکنندگان و این امر تنها وظیفه مسوولان نیست، بلکه این راه پر پیچ و خم با تغییر نگاه مردم، همت مسوولان و تلاش شایان صادرکنندگان سپری خواهد شد و به سر منزل مقصود که صادرات بیشتر و واردات در حد ضرورت است، خواهد رسید.
به روزآوری قوانین مرتبط با صادرات، شناسایی راهکارهای کاهش هزینه های حمل و نقل، تلاش برای افزایش ارزش افزوده کالای صادراتی، نیاز به هم افزایی با کشورهای هدف صادراتی برای معافیت های تعرفه ای متقابل، توسعه کشورهای هدف صادراتی به جای تمرکز بر چند کشور، تامین زیرساختها به ویژه در حوزه راه و باور و اقدام عملی مسوولان در حوزه صادرات، مهمترین خواسته های صادرکنندگان استان سمنان بود.
در هفت ماهه سال 1395 با صادرات 24.7 میلیارد دلار کالای غیرنفتی، میزان صدور کالا به خارج از کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود چهار درصد رشد داشته است.
در هفت ماه سال 95 به میزان 185 هزار و 877 تن کالا از گمرگ استان سمنان به خارج از کشور صادر شد که 84 میلیون و 141 هزار و 792 دلار برای کشور ارزآوری داشته است.
صادرات گمرک سمنان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی 44 درصد کاهش و از نظر ارزش دلاری 14 درصد افزایش داشته است، متوسط ارزش دلاری هر تن کالای صادراتی در 6 ماه نخست سال 95 از این استان حدود 448 دلار بوده است و متوسط ارزش دلاری هر تن کالای وارداتی هم در این بازه زمانی 1684 دلار بوده است.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در آیین تجلیل از صادرکنندگان برتر استان سمنان گفت: عقب افتادگی فناوری در تولید کالاهای صادراتی و قیمت تمام شده بالا در تولید کالا نسبت به رقبای خارجی، از چالش های اصلی حوزه صادرات است.
غلامحسین شافعی با بیان این که ایران در تولید کالاهای صادراتی دچار عقب افتادگی فناوری است، افزود: این شکاف فناوری بین ایران و سایر کشورها در زمان تحریم ها رخ داد.
شافعی با بیان این که مشکل اصلی صادرات ایران مساله تولید است، گفت: در سال های تحریم الگوی تولید در ایران با الگوی تولید جهانی همراه نبود، در حالی که الگوی مصرف کشور از الگوی مصرف جهانی پیروی کرد و این یکی از دلایل اصلی عقب افتادگی تولید ایران است.
وی اضافه کرد: ایران از فناوری روز در تولید عقب مانده و اکنون کالاهایی در کشور تولید می شود که در حال منسوخ شدن در بازار مصرف است و اگر نتوانیم این فاصله ایجاد شده را به سرعت پر کنیم، تولید و صادرات کشور با مشکلات بیشتر و جدی تر مواجه می شود.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تاکید کرد: در ایران تولید کالای صادراتی دارای مشکلاتی مانند ظرفیت‌سنجی، اولویت‌بندی و مکان یابی است و این تعداد واحد تولیدی موجود در کشور بسیار بالاتر از ظرفیت کشور است و باید دقت داشت که تکثرگرایی در تولید نشانه پیشرفت نیست.
** نیاز کشور به افزایش کشورهای مقصد صادراتی، به روزآوری قوانین حمایتی کشور از صادرکنندگان و باور عملی خواسته های صادرکنندگان در شرایط کنونی
رییس اتحادیه صادرکنندگان استان سمنان همچنین در گفت و گو با ایرنا گفت: یکی از مشکلات این استان و همچنین کشور محدود بودن کشورهای مقصد صادراتی است، زیرا اگر مشکلی سیاسی با یک کشور به وجود بیاید، در حوزه صادارت به کشور لطمه وارد می شود.
سعید ترکمان تصریح کرد: 90 درصد ارزش ریالی و دلاری کل صادرات استان سمنان فقط به 10 کشور انجام می شود و این یکی از جنبه های منفی صادرات استان محسوب می شود.
وی ادامه داد: 57 درصد از ارزش ریالی و دلاری کل صادرات استان سمنان فقط محدود به 2 کشور عراق و افغانستان است و درصورت بروز مشکل با این کشورها، اقتصاد استان سمنان در حوزه صادرات دچار مشکل می شود.
وی توجه ویژه به مسایل حوزه حمل و نقل برای صادرات را خواستار شد و افزود: درصورت حل مشکلات حمل و نقل ویژه کالاهای صادراتی، بسیاری از مشکلات صادرکنندگان حل می شود.
ترکمان افزود: قوانین مربوط به حوزه صادرات، در اوایل انقلاب اسلامی تدوین شده است، آن زمان هدف صادرات ایران 500 میلیون دلار بوده است، اما سال 95 این هدف 60 میلیارد دلار تعیین شده است و با قوانینی که در سال ها قبل تدوین شده، تحقق این اهداف بسیار سخت است.
وی، یکی دیگر از مشکلات صادرات را تامین زیرساخت های لازم برای انجام امور صادراتی عنوان و خاطرنشان کرد: کمبود زیرساخت هایی مانند راه دسترسی و حمل و نقل، یکی از مشکلات اصلی صادرات به ویژه در استان سمنان است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان اتاق بازرگانی سمنان با اشاره به هزینه های پایین تولید و حمل و نقل کالا در کشورهای رقیب ایران، افزود: رقیب ایران، کشور چین با کمترین هزینه می تواند کالا را به مقاصد صادرات مورد نظر بفرستد، اما در ایران مشکل بالا بودن هزینه حمل و نقل و جا به جایی کالای صادراتی از معضلات مهم تولیدکنندگان است.
ترکمان یادآور شد: در استان سمنان نیز مشکل حمل و نقل وجود دارد و برای رساندن کالاها به مرزهای دریایی یا زمینی، صادرکنندگان متحمل هزینه بسیار بالایی می شوند و با توجه به اینکه سمنان به نوعی در بخش مرکز کشور قرار دارد، هزینه حمل کالا به استانهای مرزی قابل توجه است که باید قانونگذار برای آن راهکاری بیندیشد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان اتاق بازرگانی سمنان، دیگر مشکل صادرکنندگان را کمبود نقدینگی بیان کرد، افزود: در تمام شرکت های صادراتی استان، تامین نقدینگی یکی از دغدغه های مطرح است.
وی، نبود متولی در حوزه صادرات را یکی دیگر از مشکلات اعلام و اضافه کرد: صادرکنندگان در صورت بروز مشکل، متولی متمرکز و قابل اعتماد برای مراجعه در کشور ندارند.
وی افزود: با وجود تمام مشکلات و تنگناهای اقتصادی موجود، بسیاری از صادرکنندگان خرد و بزرگ، توانسته اند با توان داخلی و تولید با کیفیت، اقتصاد ایران را از اقتصاد منطقه متمایز کنند و وابستگی کشور به نفت کم شده است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان اتاق بازرگانی استان سمنان اضافه کرد: صادرات در ذات، کار پیچیده ای است و مشکلات فراوانی در حوزه تامین مالی، کسب سفارش، بازاریابی، حفظ بازار هدف، جذب مشتریان پایدار و حضور در بازارهای جهانی وجود دارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان اتاق بازرگانی سمنان با تاکید بر نیاز کشور به اتخاذ رویکرد تولید با ارزش افزوده بیشتر، تاکید کرد: باید از خام فروشی به سمت تولید محصولات با بهره وری بیشتر حرکت کنیم تا ارزش افزوده بیشتری نیز برای کشور داشته باشد.
وی با بیان اینکه صادرات نقش مهمی در پایدار کردن اقتصاد کشور دارد، ادامه داد: برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی باید از صادرات بهره برد و این امر می تواند اقتصاد کشور را بالنده تر کند.
ترکمان گفت: بسیاری از مسوولان در بیان، صادرات را حمایت می کنند، اما این باور و حمایت به صورت قلبی و عملی در بین مسوولان وجود ندارد، در حالی که کشوری رشد می کند و توسعه می یابد که صادرات آن کشور رونق یابد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان استان سمنان گفت: بسیاری از اهداف صادراتی که ابتدای امسال برای استان مشخص شده بود محقق نشده است، اما نرخ میانگین کالای صادراتی در 6 ماه نخست 95 نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
** هدف اصلی کشور صادرات فراوان و واردات در حد ضرورت است
استاندار سمنان در نشستی مربوط به امور صادرکنندگان این استان گفت: با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید و توجه ویژه دولت به افزایش صادرات، هدف اصلی کشور، صادرات در حد فراوان و واردات در حد ضرورت تعیین شد.
محمدرضا خباز افزود: دولت یازدهم نگاه ویژه ای به صادرکنندگان کشور دارد و بر این اساس مبنای کشور را محدود کردن واردات و افزایش صادرات قرار داده است.
وی ادامه داد: اگر در کشور واردات دامنه وسیعی داشته باشد و هر کس اجازه واردات بی رویه داشته باشد، کشور به بیماری اقتصادی دچار می شود و به دلیل افزایش واردات، تولیدکنندگان داخلی فلج می شوند و کشور تنها به واردات وابسته می شود.
استاندار سمنان تولید و اقتصاد در کشور باید با درون‌زایی و برون‌گرایی همراه باشد و دولت تدبیر و امید نیز با استفاده از راهبردهای اقتصاد مقاومتی توانست بعد از 60 سال تراز تجاری ایران را در شرایط سخت اقتصادی و تحریم ها، به مثبت تغییر دهد.
رییس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان سمنان نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: رفاه جامعه در گرو تولید است و تولید در گرو صادرات است.
علی اصغر جمعه ای با تاکید بر نقش مهم صادرکنندگان در پویایی جامعه، ادامه داد: همه مسوولان باید توجه ویژه تری به صادرکنندگان داشته باشند و مسوولان استانی برای خواسته های صادرکنندگان در نشست های کشوری باید مطالبه گر باشند.
وی افزود: حاکمیت کشور باید یک برنامه مدون و خاص برای همه فعالان بخش خصوصی داشته باشد و باید زمینه فعالیت بیشتر آن ها را فراهم کند.
وی اضافه کرد: در شرایط تحریم ها، کشور در وضعیت سختی قرار داشت اما فعالان اقتصادی دولت مردان را تنها نگذاشتند و همواره برای ارتقای تولید و افزایش صادرات تلاش کردند و اکنون نوبت دولتمردان است که از صادرکنندگان حمایت بیشتری کنند و مشکلات آن ها را برطرف کنند.
رییس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان سمنان با اشاره به هزینه بالای حمل و نقل ریلی، رفع مشکلات صادرکنندگان در حوزه حمل و نقل را خواستار شد.
** صادرات حلّال مشکل بیکاری است/ قاچاق کالا و نبود برند ایرانی دست اندازهای صادرات اند
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا گفت: صادرات اصلی ترین راه حل برای حل مشکلات بیکاری در کشور و رونق اقتصادی بیشتر است.
مهدی حداد افزود: هم اکنون 50 درصد از صنعت غیرفعال است و حدود 30 درصد از صنایع با درصد بسیار پایین فعالیت می کنند و صنعت در کشور رونق ندارد.
وی یکی از مشکلات اصلی صادرکنندگان را قاچاق کالا عنوان کرد و ادامه داد: باید یک راهکار عملیاتی برای جلوگیری از قاچاق ارایه شود زیرا با وجود قاچاق، اقتصاد پویا بی معنا است.
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی استان سمنان اضافه کرد: در این استان در حوزه کشاورزی محصولات بسیار خوبی مانند پسته، انگور و آلو وجود دارد، اما از صادرکنندگان حوزه کشاورزی حمایت نمی شود و آن ها مشوق ندارند.
وی یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان حوزه کشاورزی در استان سمنان را نبود فرودگاه در مرکز استان عنوان کرد و گفت: ظرفیت های بسیار زیادی در استان سمنان وجود دارد و اگر بتوان محصولات را تازه و به موقع به دیگر کشورها فرستاد، پیشرفت خوبی در حوزه صادرات به وجود می آید.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی استان سمنان، دیگر مشکلات را نبود برندسازی در ایران عنوان کرد و گفت: اگر شرکتی با توانایی و ظرفیت بالا بتواند در ابتدا برندسازی کند و سپس بازاریابی جهانی کند می تواند بسیار موفق شود.
** هزینه بالای حمل و نقل و عوارض متقابل، مشکلات اصلی صادرکنندگان
صادرکننده برتر سیمان و مدیرعامل شرکت سیمان شاهرود در گفت و گو با ایرنا، یکی از اصلی ترین مشکلات صادرات در کشور و در استان سمنان را مشکلات حمل و نقل عنوان کرد.
علی اصغر گرشاسبی افزود: علت بالا بودن هزینه های حمل نقل جاده ای و ریلی در استان سمنان به دلیل حمل ترکیبی کالاهای صادراتی است و این کالاها شامل تخفیف تعرفه حمل و نقل ویژه کالای صادراتی نمی شود.
وی اضافه کرد: یکی از مشکلات دیگر وجود عوارض متقابل در کشور است به طور مثال برای حمل کالا بین کشورهای ایران و ترکمنستان عوارض متقابل وجود دارد و این موضوع می تواند هزینه بسیار زیادی را برای صادرکننده به همراه داشته باشد.
وی تصریح کرد: به طور مثال برای حمل سیمان به کشوری مانند ترکمنستان، به ازای هر تُن هزینه ای برابر با 250 هزار ریال به کالای صادراتی افزوده می شود که برای صادرکنندگان این موضوع بسیار گران تمام می شود و از صادرات آن ها جلوگیری می کند.
این عضو اتحادیه صادرکنندگان اتاق بازرگانی سمنان ادامه داد: اگر عوارض متقابل برداشته شود، صادرات کالا تا 2 برابر افزایش پیدا می کند
وی گفت: هزینه های حمل و نقل جاده ای استان سمنان، هیچ تناسبی با سایر استان های کشور ندارد و این هزینه های بالا، سمنان را از گردونه رقابت با دیگر استان ها خارج می کند و هزینه بالای حمل و نقل دلیل اصلی کاهش صادرات این استان است.
گرشاسبی، یکی دیگر از مشکلات موجود را تخصیص نیافتن یارانه حمل عنوان کرد و گفت: این یارانه مصوب شده است، اما به هیچ یک از صادرکنندگان این یارانه تعلق نیافته است.
این صادرکننده برتر سیمان و مدیرعامل شرکت سیمان شاهرود اضافه کرد: ایران باید از فرصت های به وجود آمده بین المللی در حوزه اقتصادی استفاده کند و بخش های اقتصادی سفارتخانه های ایران در دیگر کشورها فعال تر شوند و برای ایران در حوزه های بازرگانی رایزنی کنند.
** تغییر نگاه و حمایت بیشتر مسوولان زمینه ساز شکوفایی صادرات می شود
صادرکننده برتر لوازم خانگی و مدیرعامل واحد صنعتی سنگرکار در استان سمنان گفت: واحد صنعتی ما، شرکتی با سابقه 35 ساله است و پنج سال گذشته این شرکت بدهی 100میلیارد ریالی به بانک ها داشت، صادرات آن کم بود و مشکلات فراوانی گریبان گیر این شرکت بود.
غلامرضا مهاجر میلانی ادامه داد: هم اکنون این شرکت با پشت سر گذراندن مشکلات، از صادرات یک میلیارد دلاری به صادرات هشت میلیارد دلاری رسیده است و این مهم با همکاری و همدلی انجام شده است.
وی گفت: مهم ترین راهکار برای رفع مشکلات واحدهای صادرکننده حمایت مسوولان استانی و سپس مسوولان کشوری است.
این صادرکننده برتر لوازم خانگی، یکی از مشکلات صادرکنندگان را مشکلات اعتباری عنوان کرد و گفت: برخی از بانک های عامل به واحدهای صادرکننده تسهیلات ارایه نمی کنند و از پیشرفت آن ها جلوگیری می کنند.
مهاجر میلانی از دیگر مشکلات صادرکنندگان را زیاد بودن مالیات و ارزش افزوده و بحث های بیمه عنوان کرد و ادامه داد: مدیران دستگاه های اجرایی باید نگاه صادراتی بازتری داشته باشند و برای رفع مشکلات بیمه آن ها کمک کنند و برای پایین آوردن مالیات گام بردارند.
مدیرعامل واحد صنعتی سنگرکار در استان سمنان بر همکاری بیشتر شرکت های بزرگ تولیدی و مادر با واحدهای تولیدی کوچک تاکید کرد و گفت: بسیاری از شرکت های بزرگ به بهانه خالی بودن انبارهای خود و کمبود منابع، با تعرفه های بسیار بالا محصولات خود را به شرکت های کوچکتر داخلی به فروش می رسانند که برای آنها به صرفه نیست.
مردم در راه طولانی شکوفایی اقتصادی از طریق توسعه صادرات، می توانند با حمایت بیشتر از تولید ملی که باعث رونق اقتصادی می شود، راه ورود قاچاق کالا را سد کنند و با حمایت از تولید داخلی و روی خوش نشان ندادن به کالای وارداتی، از ورود بی رویه آن جلوگیری کنند.
مسوولان می توانند با برطرف کردن مشکلات صادرکنندگان و حمایت بیشتر از آن ها و به روزآوری فناوری ها، برای رسیدن به بازار جهانی، قدم موثر در این مسیر بردارند.
صادرکنندگان و تولیدکنندگان با تلاش بیشتر، هم سطح کردن خود با رقبای دیگر در این مسیر، بزرگ ایران اسلامی را همراه باشند زیرا صادرات موفق به یک پشتوانه تولید قوی نیازمند است.
7341/6103
گزارش از خدیجه سلطانی پور ** انتشاردهنده: مصطفی دهقان