جامعه ای که عدالت نداشته باشد، تمدن ندارد

به گزارش خبرنگار مهر، اربعین ازجمله مناسک و آئین های اجتماعی است که به رغم ماهیت درون مذهبی آن، به دلیل فرادینی و فراملیتی بودن قیام عاشورا ظرفیتهای بسیاری را در زمینه سازی تحقق امت واحده دارد.مناسک دینی، مانند حج و اربعین، گنجینه ای عظیم اند که هر چند به ابعاد عبادی و معرفتی آن کمابیش توجه شده است، به ابعاد اجتماعی و سیاسی و اقتصادی آن و جایگاه و ظرفیتهای آن در مسیر تحقق تمدن اسلامی و تعمیق معارف دینی در جان مسلمانان توجه زیادی نشده است. 

محمد محمدرضایی، استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران در مورد ابعاد تمدن سازی قیام عاشورا گفت: حادثه تاریخ ساز عاشورا ابعاد مختلفی دارد؛ از جمله این ابعاد تاثیر در فرهنگ و تمدن سازی است. اگر بررسی کنیم که تمدن اسلامی و اصولا تمدنها بر چه مولفه هایی بناشده یکی از مهمترین آن مؤلفه ها، عدالت است و اگر تمدنی بخواهد هویدا شود و ظهور و بروز بیابد و مورد توجه واقع شود، عدالت باید در آن مبنا باشد. خصوصا تمدن اسلام که پیامبر گرانقدر اسلام(ص) و ائمه(ع) روی این مولفه تاکیدات زیادی را داشته اند. اصولا هدف از رسالت پیامبران تحقق و بسط قسط و عدالت در همه جنبه های زندگی انسانی است.

وی افزود: همان طوری که می دانید قرآن از زبان پیامبر(ص) می فرماید: من مامور شده ام تا عدالت را در بین شما برپا سازم. یکی از عناصر محوری تمدن، عدالت است و بدون آن تمدن محتوای واقعی ندارد. یکی از ویژگیهای عدالت شکوفایی استعدادها و به کمال رساندن انسانهاست. اگر افراد با استعداد بدانند با شکوفایی توانایی شان بدون ظلم و استبداد به همه آنچه حقشان است و در زندگی می خواهند، می رسند در این راه از هیچ کوششی دریغ نمی ورزند. اگر در جامعه ای بی عدالتی و رابطه بجای ضابطه برقرار شود و ملاک برتری لیاقت و کاردانی و فرهیختگی و فضایل اخلاقی نباشد بی شک افراد در چنین جامعه ای رشد نمی کنند و نتیجه آنکه چنین تمدنی هم شکل نمی گیرد.

محمدرضایی ادامه داد: عدالت به حدی مهم است که خداوند یکی از اهداف فرستادن پیامبران برای هدایت بشریت را عدالت نامبرده اند. درسی که ما از حادثه عاشورا می گیریم و شاید افراد کمتر به این جنبه می پردازند همین بحث عدالت است. امام حسین(ع) به عنوان پرچمدار اسلام حقیقی و فردی که در واقع در پی ساختن تمدن اسلامی است باید بر عدالت تاکید کند. یکی از ابعاد عدالت، عدالت در عرصه سیاست است. در عدالت سیاسی حاکم باید دارای صلاحیت های اخلاقی و دینی لازم باشد. پیامبر گرامی اسلام(ص) ماموریت پیدا می کند مردم را به نورانیت دعوت کند و یکی از ویژگی های عدالت همین است، لذا به همین خاطر است که خداوند در قرآن فرموده است: ای پیامبر! تو دارای خُلق عظیم بودی و به همین خاطر ایشان توانسته اند جامعه را به اوج اخلاق هدایت کنند، لذا امام حسین(ع) وقتی مبارزه را آغاز کردند یعنی می خواستند جلوه ای از عدالت را به راه بیندازد، و در این راه مبارزه کرد و جان پاکش را در راه این مولفه تمدن ساز فدا کرد.

این محقق و نویسنده کشورمان گفت: یکی از درس هایی که عاشورا به ما می دهد این است که راه عدالت یکی از مولفه های تمدن ساز است و پیامبر(ص) هم می گوید که هدفم از رسالتم ایجاد عدالت است لذا حادثه عاشورا را باید در راستای عدالت دید و توجیه کرد.ایثاری که امام حسین(ع) انجام داد در راستای رسالت پیامبر(ص) بود، عدالت سیاسی مگر عدالت نیست، فقط عدالت قضایی، اجتماعی و فرهنگی مطرح نیست و عدالت سیاسی مهمترین وجه آن است. در جامعه اسلامی، امام که دارای بزرگترین و والامقام ترین درجه است و می تواند با صفات و ویژگی هایی که دارد عدالت سیاسی را در جامعه به کار گیرد و در ادامه انسانهای عادل و آنهایی که شرایط لازم را دارند می توانند رسالت ائمه اطهار(ع) را انجام دهند.

وی با تأکید بر اینکه جامعه ای که عدالت نداشته باشد، تمدن ندارد، تصریح کرد: یکی از ارکان تمدن اسلامی اجرای عدالت است و امام حسین(ع) و یارانش جان خود را برای برپایی این مهم دادند و این درس را به ما دادند که ما هم به عنوان شیعیان ایشان این آموزه را در زندگی خود اجرا کنیم. اجرای عدالت در راستای آموزه های پیامبران است و کسانی می توانند این مهم را در جامعه برپا کنند که عالم به آموزه های دین و ملکه عدالت و مصون از گناهان کبیره باشند، امین، معصوم و آراسته به اخلاق الهی باشند، چنین افرادی می توانند در جامعه حکومت کنند.