صالحی: حزب دموکراتیک خلق‌ها در ترکیه وارد فاز خشونت آمیز خواهد شد

محمد اکبری: تنش‌ها در ترکیه با گسترش سرکوب‌ سیاستمداران کردتبار افزایش یافته است. بازداشت دو تن از رهبران حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب طرفدار کردها در پارلمان ترکیه و همچنین ده عضو دیگر پارلمان، با واکنش‌های شدیدی روبرو شده است. یکی از معاونان حزب دموکراتیک خلق‌ها رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را متهم کرد که این کشور را در آستانه جنگ داخلی قرار می‌دهد. نیروهای امنیتی ترکیه فیگن یوکسک‌داغ و صلاح الدین دمیرتاش، دو رهبر حزب دموکراتیک خلق ها را دستگیر کرده اند و آینده سیاسی این گروه در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. در این باره با جواد صالحی پژوهشگر مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه و کارشناس مسائل ترکیه گفت و گو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید: 

تحولات داخلی ترکیه را در این شرایط چگونه ارزیابی می کنید؟ به نظر می رسد که دستگیری سران حزب دموکراتیک در جریان واکنش به دستگاه قضایی بلژیک بود که در یک رای جنجالی اعلام کرد که درگیری های ترکیه با پ.ک.ک در چارچوب «مبارزه مسلحانه» است و نباید با قانون تروریسم با آن برخورد کرد.

وضعیت کردها در ترکیه را به نظر می رسد می توان در قالب چند بعد مورد بررسی قرار داد. اول در مورد بحث هویت خواهی و هویت جویی کردها هست که در پی تحولات ترکیه طی چندین دهه ادامه داشته است و از جنبه های میلیشیایی شروع شده تا جنبه های مدنی ادامه پیدا کرده است. تغییرات فضای نظام بین الملل و تحولات داخل ترکیه زمینه ای شد که کردها احساس کنند که از منظر مدنی راحت تر و مطمئن تر می توانند به خواسته های خود دست پیدا کنند. بعد از دستگیری رهبر پ.ک.ک و زندانی شدن او، تقویت جنبش مدنی را در لایه های کردی به شکل مستحکم تری شاهد هستیم که این تغییر فاز هویت جویی ناشی از چند امر است. اول برخورد بسیار سخت و سنگین نظامی ها با آنها که از طرفداران برخورد خشن با کردها هستند. دوم عدم تناسب هزینه و فایده ای که در طول این تحولات با آن روبرو بوده اند. سوم تغییر و تحولاتی که درون ترکیه بوجود آمد و حزب عدالت و توسعه زمینه ساز تحکیم این اندیشه در میان بخش های زیادی از لایه های کرد در ترکیه شد. اما روند وقایع و حوادث بعد از اینکه کودتا اتفاق افتاد به سمت و سوی دیگری پیش رفته است. کردها احساس کردند که می توانند جنبه حق طلبی خود را به شکل گسترده تری سوق بدهند و در بخش های مختلف تعمیق ببخشند شاید بتوانند دولت را در منگنه قرار دهند و در این مسیر امتیازات بیشتری بگیرند. در این زمینه است که شاهد سفرهای خارجی رهبران کرد به مناطق مختلف از جمله مسکو هستیم که در درون ترکیه مورد استقبال قرار نگرفته است و عده ای از افراد تندرو و ملی گرا آنرا خیانت تلقی می کنند.
فضای پسا کودتا در واقع زمینه ساز تسویه با جنبشی که از طرف کردها شروع شده بود گردید و آقای اردوغان از آن استفاده کرد. فضای فعلی ترکیه را باید نشان از رفتار کردها و پاسخ های قاطع و سخت دولت در مورد این هویت جویی های جدید تفسیر کنیم.

ترکیه اعتقاد دارد حزب دموکراتیک خلق‌ها به عنوان شاخه سیاسی پ.ک.ک عمل می کند. در این شرایط فضا به کدام سو خواهد رفت؟
مطمئنا در این شرایط ابزار تحقق هدفی که کردها برای آن تلاش می کنند تغییر پیدا کرده است و گسترش تنشها که از طرف حزب دموکراتیک خلق در فضای بین المللی دنبال می شود در افزایش آن بی تاثیر نیست. اما نظر من این است که با این وضعیت که پیش آمده لایه های کردی وارد مبارزات سخت تری با دولت خواهند شد که هم برای دولت ترکیه و هم برای کردها در قالب حزبی و غیر حزبی هزینه های زیادی بجا خواهد گذاشت. نتیجه محسوس این اقدامات را باید در قطبی شدن جامعه ترکیه در افزایش تنش در نما یا ویترین بیرونی ترکیه مشاهده کنیم. اما جنبش کردی در ترکیه در شرایط پسا کودتا جدا از لایه هایی مثل نظامیان نیستند. باید اذعان کنیم در ترکیه شرایط کنونی امنیت در اولویت اول برای دولت قرار دارد و دولت و اردوغان سعی می کند به هر بهای ممکن آنرا مدیریت کند هر چند لازم باشد رفتارهای قاهرانه و بگیر و ببندهایی انجام شود و حتی سلب مصونیت از نمایندگان و دستگیری آنها و برخورد با شاخه های حامی آنها و لایه های اجتماعی آنها انجام گیرد.

فکر می کنید آن فضای مبارزه مدنی که از طرف کردها دنبال می شد به سمت مبارزه غیر مدنی و همراه با خشونت پیش برود؟
مطمئنا با تحولاتی که امروز در ترکیه اتفاق می افتد خشونت یا افزایش دامنه خشونت و روش های غیر مدنی در دستور کار قرار خواهد گرفت. بخشهایی به عنوان آتش زیر خاکستر ممکن است سکوت اختیار کنند اما در آینده نزدیک منازعات مربوط به جنبه های شکاف کردی و غیر کردی را شاهد خواهیم بود. اینکه به هر حال لابی هایی صورت بگیرد و عده ای بخواهند این فضا را مدیریت کنند وجود دارد. ولی کلیت فضایی که دیده می شود به ان سو می رود.

این می تواند باعث شود که ترکیه در سوریه هم تحرکات خود را بیشتر کند؟
در خصوص افزایش تحرکات ترکیه در مناطق پیرامونی در عراق و سوریه شاهد هستیم که ترکیه با بعضی مسائل به عنوان خط قرمز عمل می کند. تاثیر این موضوع هم در داخل و هم بیرون با یک سخت گیری هایی همراه خواهد بود. چون ترکیه بین این موضوع یک نگاه سیستمی دارد و حاضر نیست که حداقل در فضای فعلی بین آنها یک تفکیکی قائل بشود.

49312