مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاری مامنی برای حیات وحش

به گزارش ایرنا، از مجموع یک میلیون و 653 هزار و 300 هکتار وسعت چهارمحال و بختیاری، یک میلیون و 371 هزار و 400 هکتار در حوضه آبخیز رودخانه کارون، 143هزار و 900 هکتار در حوضه آبخیز رودخانه زاینده رود، 67 هزار و 700 هکتار در حوضه آبخیز رودخانه دز و 70 هزار و 300 هکتار در حوضه آبخیز داخلی قرار دارد.
خشکسالی های اخیر، برداشت بی رویه آب و پدیده گرد وغبار، افزایش تعداد آتش سوزی ها در اراضی کشاورزی، مراتع و جنگل ها، به عنوان تهدیدی برای این مناطق و حیات وحش است.
این استان به دلیل قرار داشتن در منطقه زاگرس میانی یا زاگرس مرطوب از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است، به گونه ای که هم اینک 12.5 درصد مساحت چهارمحال و بختیاری تحت مدیریت حفاظت محیط زیست قرار دارد.
با احتساب ذخیره گاه زیست کره تنگ صیاد و سبزکوه می توان گفت، نیمی از مساحت استان چهارمحال و بختیاری جزو مناطق حفاظت شده و ثبت ملی و جهانی است.
منطقه حفاظت شده شیدا، هلن، قیصری، سبزکوه و پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد، منطقه شکار ممنوع خدا آفرید، اثر طبیعی ملی لاله واژگون از مناطق تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان چهارمحال وبختیاری است.
**ذخیره گاه زیست کره تنگ صیاد و سبزکوه
این ذخیره گاه به عنوان یازدهمین ذخیره گاه زیست کره ایران با نام ذخیره گاه زیست کره تنگ صیاد و سبزکوه استان چهارمحال و بختیاری، سال گذشته در شبکه جهانی ذخایر زیست کره یونسکو ثبت جهانی شد.
منطقه حفاظت شده سبزکوه با وسعتی بالغ بر54 هزار و 200هکتار در فاصله 150 کیلومتری از شهرکرد مرکزاستان چهارمحال وبختیاری و 30 کیلومتری شهر لردگان قرار دارد.
پوشش گیاهی این منطقه شامل بلوط، کلخونک، پسته، بادام و آلبالوی وحشی، ارس، ارژن، زالزالک و گونه های جانوری این منطقه شامل پستانداران از جمله کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، خرس قهوه ای، خوک وحشی، خرگوش، گرگ، شغال و پرندگانی مانند کبک دری، تیهو و سایر پرندگان شکاری است.
منطقه حفاظت شده و پارک ملی تنگ صیاد نیز با وسعتی بیش از 27 هزار هکتار است که پنج هزار و 400 هکتار آن پارک ملی و مابقی منطقه حفاظت شده است.
در این منطقه 24 گونه پستاندار از 19 جنس متعلق به 14 خانواده، 70 گونه پرنده از 54 جنس متعلق به 35 خانواده، 26 گونه خزنده و چهار گونه 2 زیست شناسایی شده است.
این منطقه به دلیل داشتن تپه ماهورهای وسیع و صخره های سخت گذر به عنوان زیستگاه مناسب برای گونه قوچ و میش و گرگ، روباه، شغال، کفتار، کبک دری، تیهو و عقاب، پلنگ، کل و بز است.
منطقه تنگ صیاد در سال 49 از سوی شورایعالی شکاربانی و نظارت بر صید به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع و در سال 1352 با تصویب شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد و در سال 1374 نیز بخشی از آن به عنوان پارک ملی معرفی شد.
در این منطقه 252 گونه گیاهی متعلق به 52 تیره شناسایی شده که 30 گونه گیاهی این منطقه انحصاری ایران است.
منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در 12 کیلومتری و منطقه حفاظت شده سبزه کوه در 150 کیلومتری شهرکرد قرار دارد.
**اثر طبیعی ملی لاله های واژگون
این منطقه با وسعتی بالغ بر 379 هکتار در شهرستان کوهرنگ قرار دارد که در سال 1375 به منظور حفظ و حراست از لاله های واژگون و گونه با ارزش کرفس به عنوان یکی از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
با توجه به وسعت کم، این منطقه محل و زیستگاه دائمی حیات وحش از گونه های کبک، کبک دری، کل و بز، خرس قهوه ای، زاغ نوک زرد و قرمز است.
**منطقه حفاظت شده جنگلی هلن
این منطقه با وسعتی بیش از 40 هزار و 231هکتار در شهرستان های اردل و لردگان از توابع استان چهارمحال و بختیاری واقع شده و فاصله این منطقه تا شهرکرد نزدیک به 110 کیلومتر است.
منطقه جنگلی هلن در سال 77 براساس تصمیم شورایعالی حفاظت محیط زیست مبنی بر حفاظت از 10 درصد جنگل های کشور انتخاب و در سال 78 مورد تصویب قرار گرفت و در سال 1389 از طریق اداره کل منابع طبیعی استان به اداره حفاظت محیط زیست استان چهارمحال وبختیاری تحویل شد.
بیش از 30 هزار هکتار از این منطقه جنگل و مابقی به صورت مرتع است که پوشش گیاهی غالب این منطقه بلوط غرب، گز، بادام ، ارژن، گون، بنه، کلخونک، زالزالک، شکر تیغال، دافنه است.
گونه های جانوری این منطقه نیز گرگ، روباه، گراز، خرس قهوه ای، خرگوش، کل، کبک، کبوتر جنگلی، زاغ نوک قرمز، دلیجه، زاغی، کلاغ، عقاب طلائی، لاک پشت آبزی و افعی است.
**منطقه حفاظت شده شیدا
منطقه شیدا نیز با 23هزار و 832 هکتار مساحت در شهرستان شهرکرد و قسمتی از آن در استان اصفهان قرار دارد و فاصله این منطقه تا شهرکرد 27 کیلومتر است.
این منطقه به دلیل داشتن حیات وحش به خصوص کل، بز و قوچ در سال 75 و 85 به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی و در سال 86 براساس مصوبه شورایعالی محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده شیدا به تصویب رسید.
در این منطقه 71 گونه جانوری متعلق به 3 رده شناسایی شده که از این تعداد 22 گونه خزنده، 27 گونه پرنده و 22 گونه پستاندار است و از جانوران شناسایی شده در این منطقه گونه حمایت شده و یک گونه در خطر انقراض است و تعداد پنج گونه در طبقات مختلف فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت قرار می گیرند.
گونه های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده شیدا عبارتند از شغال، گرگ، کل و بز، قوچ و میش، تشی، خرگوش، گراز، روباه معمولی، انواع جوندگان و خفاش ها، کبک، گنجشک معمولی، کلاغ معمولی، عقاب طلایی، سبزقبا، کلاغ سیاه، دارکوب باغی، کبوتر چاهی، باقرقره، کمرکلی بزرگریا، دلیجه، چکاوک کاکلی، پرستو، چکاوک طوقی و زاغ نوک سرخ، آگاما، انواع مارها و لاک پشت است.
** منطقه حفاظت شده قیصری
قیصری با مساحتی بیش از 10 هزار هکتار در 2 شهرستان کوهرنگ و اردل قرار دارد.
منطقه حفاظت شده قیصری در سال 80 به مدت پنج سال به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام و در سال 86 براساس مصوبه شورایعالی محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد.
این منطقه به دلیل وجود ارتفاعات بلند و دره های نیمه عمیق تنوع گیاهی بالایی دارد و هشت گونه گیاهی در طبقات حفاظتی اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) شناسایی شده محرز شده است که گونه های گیاهی مهم منطقه حفاظت شده قیصری عبارتند از گون، کنگر، گل حسرت، گل ماهور، گونه های درختی و درختچه ای این منطقه شامل شیر خشت، ارژن، گز، نسترن، کیکم، آلبالوی وحشی، ریا، تمشک، ارس، بنه، زالزالک و دافنه است.
گونه های جانوری این منطقه نیز کبک، کل و بز، پلنگ، گرگ، خرس قهوه ای، شغال، روباه معمولی و عقاب طلایی، سارگپه، کبک معمولی و کبک دری، قزل آلای رنگین کمان و سیاه ماهی و افعی، مار آبی و آگامای سفید است.
**منطقه شکار ممنوع خدا آفرید
منطقه شکار ممنوع خدا آفرید با مساحت 49 هزار و 300 هکتار وسعت در شهرستان های اردل و کوهرنگ قرار دارد که در سال 91 برای حفظ و حراست از گونه های جانوری و گیاهی نادر این منطقه به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد.
منطقه شکار ممنوع خدا آفرید در یک منطقه سرد کوهستانی واقع شده و بیش از 62 گونه پستاندار، 170 گونه پرنده، 35 گونه خزنده، پنج گونه 2 زیست‌، یکهزار و 100 گونه گیاهی‌، 90 گونه گیاهی انحصاری وجود دارد.
این منطقه به دلیل مجاورت با جنگل های لردگان از نظر سازمان حفاظت محیط زیست جزو شکارگاه های مهم منطقه است و جانورانی مانند کل، بز، قوچ، میش، پلنگ، خرس قهوه ای، گراز، روباه قرمز، کبک دری گرگ، شغال، خرگوش، گراز، گربه وحشی، قوچ، میش، بزکوهی، عقاب و غیره در این منطقه وجود دارد.
پوشش گیاهی این منطقه شامل لاله‌های واژگون، کرفس، بن سر، باریجه، بلوط و گونه‌های مختلف دارویی از جمله گل برنجاس، گل گاوزبان، جزکوهی، گل آبرونه، اندش، کنگر و گون است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال وبختیاری با اشاره به جایگاه مناطق حفاظت شده به عنوان زیربنا و محور توسعه پایدار و پشتوانه اقتصاد مقاومتی گفت: هم اینک با احتساب ذخیره گاه تنگ صیاد، سبزکوه با مساحتی بیش از 532 هزار و 800 کیلومتر یک سوم مساحت استان تحت مدیریت این سازمان قرار دارد.
شهرام احمدی افزود: ذخیره گاه زیست کره تنگ صیاد سبزکوه به عنوان اولین زیست کره کشور می باشد که دارای طرح مدیریت جامع است.
به گفته وی، وجود مناطق حفاظت شده، شکار ممنوع و همچنین 6 تالاب کوهستانی در استان محل مناسبی برای حیات وحش و به خصوص کوچ زمستانه و بهاره پرندگان آبزی و کنار آبزی است.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت این مناطق در توسعه پایدار افزود: وجود تعداد زیاد روستا و سکونتگاه شهری و روستایی در حاشیه این مناطق یکی از تهدیدهای مهم مناطق حفاظت شده و حیات وحش و گونه های گیاهی است.
احمدی افزود: به منظور توسعه زیرساختها و اجرای محدوده های شهری و روستایی با دستور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور مقرر شده که طرح های هادی این روستاها و سکونتگاه های شهری و روستایی از طریق مسئولان محیط زیست تهیه شود.
وی خشکسالی های اخیر را که منجر به خشک شدن و از بین رفتن 57 درصد منابع آبی این مناطق شده را از دیگر مشکلات مناطق حفاظت شده و تهدیدی برای این مناطق عنوان کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال وبختیاری گفت: وجود تعداد زیاد اسلحه در دست مردم و عشایر به عنوان یک تهدید برای حیات وحش است.
به گفته وی، ضعف مدیریت دفع پسماند، غیراستاندارد بودن تصفیه خانه ها، زوال گونه های جنگلی، وجود ریزگردها، وجود 11 کانون مولد گرد و غبار در استان و مرگ آبخوان ها از مهمترین مشکلات محیط زیست استان است.
احمدی در ادامه به اجرای طرح مدیریت جامع مناطق حفاظت شده در استان به عنوان یکی از سیاست های حفاظت محیط زیست اشاره کرد و گفت: امسال طرح جامع مدیریت منطقه حفاظت شده هلن در اجرا می شود.
وی گفت: تفاهم نامه اجرای طرح مدیریت جامع منطقه حفاظت شده هلن در شورای برنامه ریزی استان تصویب شده است.
به گفته وی در نیمه نخست امسال 328 پرونده تخلف زیست محیطی در استان تشکیل شده که در این رابطه 36 قبضه اسلحه شکاری از متخلفان کشف و ضبط و 446 نفر دستگیر شدند.
احمدی اظهار کرد: در استان چهارمحال و بختیاری با داشتن یک درصد مساحت کشور، بیش از یکهزار و 200 گونه گیاهی و 294 گونه جانوری شناسایی شده که این استان با داشتن بالاترین درصد گونه بومی در کشور معادل 28.3 گونه بومی در میلیون هکتار است.
به گفته وی، در شش ماه نخست امسال 11 مورد آتش سوزی در مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست استان چهارمحال وبختیاری رخ داده که در این آتش سوزی ها 305 هزار و 100 مترمربع از مناطق حفاظت شده استان از جمله تالاب، مناطق حفاظت شده و مراتع طعمه حریق شد.
خبرنگار: سمیه پناهنده**انتشاردهنده:جهانبخش صفری دهکردی
7360/6021