فقر مانع دستیابی به اهداف الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می شود/ قم دربحث رفع فقر باید الگو باشد

به گزارش ایرنا، درهمه جوامع شاهد فاصله طبقاتی بین شهروندان هستیم، افزایش مهاجرت، کاهش درآمد خانواده ها، رشد معضلات اجتماعی از جمله طلاق و اعتباد از علت های گسترش فقر در جامعه است که پیامدهای نامطلوبی بر کیفیت زندگی جوامع دارد؛ از سویی دیگر اگر فاصله طبقاتی در جامعه به صورت معقول و منطقی کنترل شود معضلات اجتماعی فرصتی برای رشد پیدا نمی کند.
عدالت اجتماعی از اهداف گفتمان انقلاب اسلامی است و حل ریشه ای پدیده فقر همواره از موضوعات مهمی بوده که پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر آن تاکید شده است؛ این مهم زمانی محقق می شود که همه ارکان نظام با همگرایی و همکاری نسبت به رفع این معضل در کشور تلاش کنند تا این مساله به موضوعی کنترل شده در جامعه تبدیل شود.
سیره عملی ائمه(ع) در باب فقر نیز نشان دهنده این است که امروز بار سنگینی روی دوش کارگزاران حکومتی وجود دارد وباید با اختصاص وقت بیشتر، برنامه های جامع تری را در این زمینه اجرایی کنند.
رسانه های جمعی نیز باید با بررسی روند فقر،علت ها و ریشه های آن در جامعه و همچنین انعکاس پیامدهای ناشی از آن،حل این مساله را ازمسئولان نظام مطالبه کنند.

* کنترل فقر از پایه های کارآمدی و مشروعیت نظام است
مشاور علمی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به این که تنظیم کنندگان قانون اساسی اهتمام جدی به رفع فقر و محرومیت داشتند، بیان کرد: در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم به صورت کلی به بحث فقر و هم به زمینه های ایجاد فقر اشاره شده و زمینه ها و راهکارهای رفع فقر نیز بیان شده است.
سید احمد حبیب نژاد افزود: در اصل سوم قانون اساسی رفع محرومیت و فقر در همه زمینه ها و رفع تبعیض های ناروا ازجمله در حوزه های اقتصادی و معیشتی از وظایف اصلی دولت اعلام شده است.
وی اضافه کرد:حق داشتن شغل و مسکن و همچنین تنظیم ساعت برنامه های اقتصادی به گونه ای که فرد بتواند حداقل های اقتصادی را تامین کند، در اصول دیگر قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته است.
وی گفت: در قانون اساسی از یک طرف وظایف ایجابی یعنی ایجاد شغل و مسکن و از طرف دیگر وظایف سلبی مانند ممنوعیت درآمدهای ناشی از ربا و غصب برای دولت در نظر گرفته شده است که این شیوه کاملا برگرفته از سیره ائمه(ع) به ویژه حضرت علی(ع) است.
حبیب نژاد افزود: حضرت علی(ع) در زمان خلافت، یکی از رسالت های خود را رفع فقر اعلام کرد و در یک نامه به عثمان بن حنیف یکی از فرمانداران خود نوشت: نمی توانم در حالی که مردم گرسنه هستند من سیر بخوابم و یا در ماجرای مرد یهودی که گدایی می کرد، حضرت فرمودند: تا آن زمان که قدرت کار کردن داشت از او کار کشیدید و اینک که پیر شده و قدرت کار کردن ندارد، از تامین روزی وی دریغ می ورزید؟ از بیت المال زندگی او را تامین کنید.
وی بیان کرد: درموضوع فقر به ویژه مخاطبان خاص مانند خانواده های بی سرپرست، بد سرپرست و یتیمان شدید مورد توجه ائمه(ع) بودند و امروز نیز باید در اولویت دولت باشند.
وی تصریح کرد:نمی توانیم امید داشته باشم به اهداف الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و اهداف چشم اندازه برسیم مگر اینکه فقر در جامعه کاملا ریشه کن شود و یا به حداقل برسد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران تاکید کرد:مسئولان به جای صرف اوقات و توان خود در بازی های کودکانه سیاست یا لجباری های سیاسی به فکر رفع فقر و محرومیت مردم به ویژه طبقات پایین دست جامعه باشند.
حبیب نژاد با اشاره به تاثیر فقر در باب مشروعیت وکارآمدی نظام اسلامی، گفت: یکی از پایه های کارآمدی نظام به این است که فقیر و محرومیت در جامعه نباشد و اگر هم هست تحت پوشش حمایتی دولت قرار گیرد و به تدریج خود به توانمندی اقتصادی برسد؛ به ویژه در کشور ماکه به لحاظ تاریخی ومذهبی اخلاق مدار است و نسبت به فقرا حساسیت دارد، دولت نیز باید این حساسیت را داشته باشد و به وظایف خود عمل کند.
وی گفت: در کشور ما بنیان های نظری مبتنی بر معارف اسلامی وجود دارد که می توان با تکیه بر آن ها فقر را کنترل کرد ولی آن چیزی که وجود ندارد، همت و عزم جدی کارگزاران است.
وی تصریح کرد: با وجود ظرفیت های قانونی و مذهبی در موضوعاتی مانند زکات و وقف نمی توان باور کرد که فقر از موضوعاتی باشد که همچنان جامعه ما با آن سر و کار داشته باشد.
حبیب نژاد تاکید کرد: برای ریشه کن کردن فقربیشتر از آن که نیاز به تحلیل بنیان های نظری وقانونی باشد،اقدام وعمل می خواهیم؛عمل، دغدغه، اهتمام و حساسیت مسئولان باید به مساله فقر دوچندان باشد.
وی با اشاره به این که فقرمعضلات فراوان اجتماعی،فرهنگی و حتی امنیتی دارد، بیان کرد: دولت همان مبلغی را که مستقیم وغیر مستقیم برای مقابله با جرایم، نگهداری زندانیان و مبارزه با قاچاق مواد مخدر هزینه می کند، می تواند برای رفع فقر اختصاص دهد تا جنبه پیشگیری از وقوع ناهنجاری های اجتماعی را تقویت کند.
وی با بیان این که فقر را به کمبود و نداری تعریف می کنند، گفت: 2 نوع فقر درآمدی و قابلیتی وجود دارد که فقر درآمدی عبارت است از این که انسان کمتر از حداقل لازم برای تامین زندگی ابتدایی، درآمد داشته باشد و همان «عدم کفایت درآمدی» است و فقر قابلیتی یا همان محرومیت از قابلیت نیز عبارت است از این که انسان توانایی ها و قابلیت هایی از جمله سواد و مهارت های شغلی را نداشته باشد تا بتواند خودش را از فقر نجات دهد.
عضو شورای نخبگان قم اضافه کرد: در کشورهای مختلف بسته به این که دولت ها کدام یک ازانواع فقر را در اولویت کاری خود قرارمی دهند،طرح های مختلفی برای ریشه کن کردن آن اجرا می کنند.
حبیب نژاد ادامه داد: برخی دولت ها معتقدند فقر درآمدی ملاک است و از طریق پرداخت یارانه و سبد کالا فقر را می خواهند کاهش دهند.
وی تصریح کرد: به نظر بنده مهم ترین جنبه فقر، فقر قابلیتی است و به جای این که دولت ها مستقیم و به صورت ریالی یارانه بدهند، باید با توسعه قابلیت ها و توانمندی های شهروندان و توسعه آموزش و مهارت ها، فرد را توانمند سازد تا شخص بتواند خود را از دام فقر نجات دهد.
وی تاکید کرد: رسانه های گروهی تاثیر زیادی بر رفع فقر در جامعه دارند و باید به جای حساسیت در مباحث جناحی و سیاسی بسیار جزیی وانحرافی، تلاش زیادی در راستای پرداختن درست به مساله فقرو راهکارهای رفع آن انجام دهند تا خدمت بسیار بزرگی به جامعه ایرانی انجام داده باشند.
حبیب نژاد با اشاره به این که رسانه ها در چند زمینه می توانند نسبت به معضل فقر کارآمد باشند، تصریح کرد: به عنوان نمونه رسانه ها باید خانواده ها را نسبت به توانمندسازی فرزندانشان تشویق کنند تا جوانان به دنبال مدرک گرایی صرف نباشند، بلکه پس از مهارت آموزی وارد بازار کار شوند.
وی اضافه کرد: رسانه ها باید مردم را برای مشارکت در امور خیریه و رفع فقر در جامعه تشویق کنند تا این مساله به حرکتی دایمی و در طول سال تبدیل شود.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر رسانه ها می توانند بازو و چشم نظارتی در خصوص عملکرد مسئولان در زمینه فقر باشند که کدام یک از مدیران اجرایی در راستای فقرزدایی عملکرد قابل قبولی داشته تا ملاکی برای انتخاب در پست های بالاتر و یا انتخاب مجدد آن ها باشد.
مشاور علمی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی افزود: در اقدامی دیگر رسانه ها باید با پوشش اخبار و آمار مربوط و یا تشویق دولتمردان در بهبود مدیریت حوزه هایی مثل وقف و زکات، به رفع شکاف طبقاتی که در کشور وجود دارد، اقدام کنند.
حبیب نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که فقر واقعیتی انکارناپذیر در قم است، گفت: به نظر می آید موضوع فقر در شهر قم به لحاظ تهدیدها و ظرفیت های ویژه ای که دراین حوزه وجود دارد، دارای اهمیت بیشتری است.
وی افزود: از یک سو قم به لحاظ این که شهر مهاجرپذیری است و صنایع بزرگی ندارد و از ظرفیتهای اجتماعی واقتصادی زیارت هم بهره زیادی نمی برد، مشاهده می کنیم مردم در برخی مناطق با تهدید جدی فقر و تنگ دستی مواجه هستند.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر نیز وجود وقف های فراوان، نهادهای دینی و دفاتر مراجع این ظرفیت را دارد که فقر را از قم دور و یا به حداقل برساند و این شهر را به الگویی برای شهرهای دیگر در زمینه رفع فقر تبدیل کند.
استاد دانشگاه تهران با بیان این که فقر در مناطق حاشیه ای و برخی روستاهای قم مشهود است، گفت: آمار برخی جرایم در قم نشان دهنده این است که این جرایم کاملا مرتبط با فقر است.
حبیب نژاد افزود: بخشی از اختلافات و دعاوی خانوادگی نیز کاملا وابسته به فقر و موضوعات مالی است.
وی تصریح کرد: با وجود این که فقر و تنگ دستی در گروه هایی از شهروندان قمی غیرقابل انکار است، اما می شود با برنامه ریزی بهتر و با استفاده از ظرفیت های مراکز علمی مانند دانشگاه ها و حوزه های علمیه و بسیج همه نیروهای علاقه مند و استفاده از ظرفیت هایی مانند توسعه گردشگری به ویژه گردشگری مذهبی، قم را از این شرایط خارج کرد.

* ارائه تسهیلات و اشتغالزایی راهکار مبارزه با فقر است
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره) قم در گفت و گو با ایرنا به ریشه های فقر در جامعه اشاره و بیان کرد: معضلات اجتماعی از جمله طلاق و اعتیاد از عوامل به وجود آمدن فقر میان افراد مختلف جامعه است که افراد آسیب دیده از این معضلات برای گذران زندگی و دریافت کمک های مالی به کمیته امداد مراجعه می کنند.
اکبر میرشکار تصریح کرد: تا زمانی که آمار آسیب های اجتماعی از جمله طلاق در جامعه رو به افزایش باشد، آمار افراد تحت پوشش کمیته امداد نیز به تبع آن افزایش می یابد.
وی همچنین مهاجرت های بی رویه را از علت های مهم به وجود آمدن فقر در قم دانست و افزود: خانواده هایی که از شهرهای مختلف به قم مهاجرت می کنند، گاها مسائل و مشکلاتی برایشان به وجود می آید که قادر به حل آن نیستند و از لحاظ اقتصادی دچار ضعف می شوند.
وی ادامه داد: این خانواده ها از روی ناچاری مجبور می شوند به کمیته امداد مراجعه کنند و تحت پوشش این نهاد قرار گیرند.
میرشکار تصریح کرد: به لطف خداوند ظرفیت های بسیار خوب از جمله مراکز خیریه در استان قم وجود دارد که اقدامات ارزنده ای در زمینه رفع فقر انجام می دهند.
وی گفت: توانمندسازی افراد از طریق ترویج فرهنگ کار و تلاش و همچنین ایجاد اشتغال برای آن ها مهم ترین راهکار در راستای ریشه کن کردن فقر است.
وی افزود: به جای این که نیازمندان را به دریافت مستمری عادت داد باید با ارائه تسهیلات و اشتغالزایی، درآمد کافی برای امرار معاش آن ها ایجاد کرد.
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره) قم با تاکید بر این که می توان با برنامه کوتاه مدت بسیاری از خانواده های تحت پوشش کمیته امداد را توانمند کرد، گفت: کاهش 10 درصدی خانواده های تحت پوشش در هر سال جزو اهداف کمیته امداد است و قم در این راستا عملکرد موفقی داشته است.
وی افزود: در حال حاضر 21 هزار و 800 خانوار در قالب 35 هزار و 700 تن تحت پوشش کمیته امداد قم هستند که از این تعداد 13 هزار و 359 خانوار زنان سرپرست خانوار و سه هزار و 39 خانواده زنان مطلقه هستند و سرپرست 619 خانوار نیز در زندان هستند.
وی تصریح کرد: در سال جاری یک هزار و 700 خانوار تحت پوشش شناسایی شده اند که برایشان درآمد کافی ایجاد شده و نیازی به کمک های کمیته امداد ندارند.
میرشکار با بیان این که کمیته امداد با حساسیت و دقت این کار را انجام می کند، افزود: مستمری خانواده هایی که درآمد کافی داشته باشند قطع می شود،ولی کمک های موردی به این افراد تا استقلال مالی کامل آن ها ادامه پیدا می کند.
وی با تاکید بر این که اشتغالزایی نقطه محوری ماموریت کمیته امداد است، گفت: سال گذشته یک هزار و 500 شغل با اعطای 150 میلیارد ریال تسهیلات بانکی برای افراد تحت پوشش کمیته امداد در قم ایجاد شد.
وی گفت:هدف گذاری امسال ایجاد یک هزار و 400 شغل برای افراد تحت پوشش است ولی این نهاد در تلاش است تا با ارائه 190 میلیارد ریال تسهیلات، برای 2 هزار و 100 تن شغل ایجاد کند.
میرشکار همچنین راه اندازی صندوق قرض الحسنه امداد ولایت را در راستای اهداف کمیته امداد برای توانمندسازی نیازمندان عنوان و بیان کرد: این صندوق به جای وام پرداخت بلاعوض، وام قرض الحسنه بدون کارمزد به نیازمندان اعطا می کند.
وی پیش بینی کرد: تا پایان امسال پنج هزار مورد وام از سوی این صندوق با حداکثر مبلغ 50 میلیون ریال به نیازمندان پرداخت شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: عمده چهره کاذب فقری که در قم دیده می شود مربوط به افراد سودجویی است که فقیر نیستند.
میرشکار افزود: این افراد در زمینه تکدی گری حرفه ای شده اند و هر چند از آن ها خواسته می شود که برای تامین نیازها به کمیته امداد مراجعه کنند، قبول نمی کنند.
وی از شهروندان خواست: اعتماد خود را نسبت به کمیته امداد امام خمینی(ره) افزایش دهند و کمک هایشان را به صندوق های این کمیته واریز کنند تا به دست افراد نیازمند و مستحق برسد.
وی ترویج فرهنگ بیمه تامین اجتماعی را از راه های دیگر مبارزه با فقر عنوان کرد و ادامه داد: اگر سرپرست خانواده ای بیمه باشد، پس از فوت وی بازماندگان نیازی به مراجعه به کمیته امداد نخواهند داشت.
مدیرکل کمیته امدادامام خمینی(ره) قم تاکید کرد:همه نهادها و دستگاه ها باید حرکتی تهاجمی نسبت به فقر در جامعه داشته باشند تا این مساله از جامعه اسلامی زدوده شود.
وی با بیان این که دغدعه همه مسئولان این است که بتوانند اقدامات شایسته و درستی در جهت رفع فقر انجام دهند، تاکید کرد: امروز نیازمند عزم ملی در جهت کور کردن نقاط تولید فقر هستیم و همه باید تلاش کنند تا آسیب های اجتماعی از جمله طلاق و اعتیاد ریشه کن شود.
وی به تلاش دولت در راستای ریشه کن کردن فقر در کشور اشاره کرد و گفت: کمیته امداد تنها دستگاهی است که دولت توجه بسیار ویژه ای برای اشتغال افراد تحت پوشش آن دارد و اعتبارات این نهاد هر سال به صورت 100 درصد اختصاص می یابد.
میرشکار همچنین گفت: رسانه ها نیز باید از مسئولان در زمینه برنامه هایشان در راستای ریشه کن کردن فقر در جامعه مطالبه و عملکرد مسئولان و نتایج آن را در این زمینه اطلاع رسانی کنند.
/2085/ 6133/ خبرنگار: سمیه حیدری ** انتشار دهنده :‌علی شهیدیان