ایران در جایگاه 130 جهانی به لحاظ مدیریت اکوسیستم های آبی

به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، احمد علی کیخا در کنفرانس ملی مدیریت کلانشهرها با رویکرد محیط زیست با اشاره به رتبه ایران در مدیریت اکوسیستم های آبی، گفت: بر اساس آخرین گزارش های جهانی که در ابتدای شکل گیری دولت یازدهم در نخستین جلسه شورای عالی آب ارائه شد، ایران در میان 132 کشور، در جایگاه 130 قرار دارد.
وی ادامه داد: برای اعضای حاضر در جلسه و حتی رئیس جمهوری آن موضوع جای پرسش داشت که چرا رتبه ایران به این شکل است؟
کیخا ضمن یادآوری اجلاس جهانی آب در ترکیه در سال 2009 و جمع بندی این اجلاس، گفت: نتیجه اجلاس این بود که آب و هوا در تمام جهان تغییر کرده و امکان بازگشت وجود ندارد، یعنی ما هرگز به شرایط دهه های 30 و 40 ایران باز نخواهیم گشت اما چرا این موضوع را نمی پذیریم و برنامه ریزی ها و نحوه مدیریت خود را تغییر نمی دهیم، جای سوال دارد!
به گفته وی، منابع آبی در ایران محدود است و قطعا تخصیص آب در بخش های مختلف باید با توجه به همین محدودیت ها باشد، اما به رغم این محدودیت ها، در حال حاضر 450 هزار هکتار اراضی کشاورزی در اطراف دریاچه ارومیه ایجاد شده که حدود 3 میلیارد متر مکعب آب مصرف می کنند یعنی برابر با حجم مورد نیاز احیای دریاچه ارومیه یا در مجموع، دو میلیون هکتار از عرصه های کشور و 90 درصد منابع آبی به کشاورزی اختصاص داده می شود.
کیخا تاکید کرد: شما نمی توانید هم افزایش تقاضای آب در بخش کشاورزی داشته باشید و هم انتظار احیاء ارومیه و زاینده رود؛ این بدون تجدید نظر و اصلاح در تخصیص منابع آب ممکن نیست.
ناظر شورای عالی آب کشور با بیان ضرورت این موضوع که باید امور و تصمیم گیری ها حوزه آب به دست متخصصان و کارشناسان سپرده شد تا بر اساس آخرین روش علمی روز جهان برنامه ریزی در این حوزه صورت گیرد، اظهار کرد: قوانین باید مبنای عمل قرار گیرد و افراد باید در جایگاه قانونی خود حرف بزنند و اقدام کنند تا شاهد تشدید بحران ها نباشیم.
وی خاطرنشان کرد: باید بحران آب و مدیریت صحیح این بحران را به عنوان مسئله جدی و یک مطالبه عمومی در جامعه ایران بپذیریم.
*** آثار تغییر اقلیم در ایران مشهود است
در ادامه، مهدی موذن رئیس سازمان نظام کاردانی کل کشور با اشاره به تعطیلی امروز مدارس شهر تهران به علت آلودگی هوا، گفت: تعطیلی مدارس در دهه های 30 و 40 به دلیل شدت بارندگی بود نه آلودگی هوا و همین موضوعی به خوبی بیانگر شدت تغییر اقلیم و آثار آن در ایران است.
وی با طرح این پرسش که آیا ما نقشی برای خودمان در این موضوع متصور هستیم یا نه، اظهار کرد: شکلی که طبیعت در ساختار جغرافیایی کشور ما قرار داده به گونه ای است که ایران 90 درصد در معرض وقوع حوادث طبیعی قرار گرفته و این هنر ما است که چگونه با این حوادث کنار بیاییم.
موذن افزود: ما از 40 سال پیش به رغم پیشینه بسیار خوب در حفظ منابع آبی، حمله به منابع آبی را آغاز کردیم و طی 4 دهه کاری کردیم که تمام سابقه حفاظتی خود از منابع آبی را از بین بردیم و تنها در عرض 10 سال اخیر 75 میلیارد مترمکعب آب مصرف کردیم.
رئیس سازمان نظام کاردانی کل کشور با بیان اینکه آیا این آب ها به آسانی ذخیره شده که آنقدر راحت آن را مصرف می کنیم؟ چرا این شرایط به وجود آمده است؟ اظهار کرد: حدود 90 درصد آب در بخش کشاورزی، 6 درصد در صنعت و باقی آن در مسکن صرف می شود اما دستاورد ما در حوزه کشاورزی به ازای این میزان مصرف آب، چه بوده است؟
وی ادامه داد: اقلیم کشور بر هم خورده، دریاچه ها خشک و تبدیل به دشت ها و بیابان ها شده و امروز باید نگران ریزگرد باشیم. اما چه کسی در مقابل این بجران ها باید پاسخگو باشد؟
موذن افزود: دغدغه امروز ما باید نابودی دریاچه ها به دلیل سد سازی غیر اصولی و ناپایدار، خشک شدن کارون و زاینده رود، دعوای آب در بلداجی چهارمحال و بختیاری باشد.
رئیس سازمان نظام کاردانی کل کشور ضمن تاکید بر ضرورت تجدید نظر در الگوهای مدیریتی منابع و مصارف آب کشور، تصریح کرد: مهم ترین بحران کنونی کشور، بحران آب است.
*** احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی سرفصل برنامه ای وزارت نیرو
در ادامه جهانگیر حبیبی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت مدیریت منابع آب ایران ضمن تاکید بر این موضوع که فرونشست زمین بحث جدی است و از دشت جنوب تا محلات 18، 20 را در بر گرفته، تصریح کرد: حتی در صورت تکمیل شبکه فاضلاب باز هم فرونشست به زیر شهرها می رسد و این به دلیل بهره برداری های بیش از حد از منابع آبی زیرزمینی است.
وی خاطرنشان کرد: حفظ منابع آبی موضوعی نیست که یک دستگاه به تنهایی قادر به مدیریت آن باشد بلکه نیازمند عزم و مشارکت ملی است و اگرچه در این زمینه اقداماتی انجام شده است اما این اقدامات کافی نیست.
حبیبی ادامه داد: البته در این خصوص تصمیم های زیادی در شورای عالی آب اتخاذ شده است و این نشان دهنده اهمیت و عزم دولت یازدهم برای موضوع آب و مدیریت درست آن است زیرا در سال 79 که شورای عالی آب شکل گرفت فقط 7 جلسه تشکیل شد اما از ابتدای دولت یازدهم تاکنون، شورای عالی آب، 17 جلسه تشکیل داده و موضوع را از ابعاد مختلف بررسی کرده است.
وی با اشاره به عزم وزارت نیرو برای اجرای طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی، گفت: تاکنون 423 میلیارد تومان به اجرای این طرح اختصاص داده شده است.
حبیبی افزود: البته تلاش شده تا از ظرفیت های دانشگاهی و تفاهم نامه های منعقد شده در این حوزه نیز برای اجرای بهتر طرح بهره گرفته شود زیرا نگاه وزارت نیرو، استفاده از تمام ظرفیت های علمی و تخصصی کشور و جذب مشارکت مردم برای رفع بحران آب است.
*** ایران در خطر است/ ضرورت تدوین سند سیاست های ملی آب در ایران/ لزوم حذف نگاه بخشی و منطقه ای به مدیریت منابع آبی
در ادامه، هدایت فهمی معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو با بیان اینکه در بیان ذکر مصیبت ما بهترین هستیم، گفت: به جای ذکر مصیبت باید به راه حل فکر کنیم.
وی خاطرنشان کرد: به واقع ایران در خطر است زیرا عزم ما برای توسعه کشور بدون توجه به پایداری، محیط زیست و حفظ منابع ما را با بحران های متعددی همچون بحران آب روبه رو کرده است.
فهمی ضمن یادآوری این موضوع که بهره کشی ما از طبیعت سه برابر ظرفیت اکولوژیکی در کشور است، اظهار کرد: این موضوع نتیجه ضعف علمی مدیریان و تصمیم گیران در تمامی حوزه ها است.
معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو با اشاره به اینکه در سال 40، فقط 40 میلیارد منابع آبی مصرف می شد، افزود: این در حالی است که اکنون با برخورداری از تنها 120 میلیارد منابع تجدید پذیر آب و 10 درصد کاهش بارش در کشور، 100 میلیارد آب در سال مصرف می شود.
وی ضمن تاکید بر ضرورت تهیه و تدوین سند سیاست های ملی آب کدر ایران، تصریح کرد: ابتدا باید وفاق و عزم ملی در حوزه مدیریت آب شکل گیرد و از نگاه بخشی و منطقه ای به مدیریت منابع آبی پرهیز شود.
فهمی خاطرنشان کرد: در بهترین حالت، توان تاب آوری، مصرف 70 میلیارد متر مکعب است و این به معنای لزوم محاسبه مجدد آب قابل برنامه ریزی و کاهش میزان مصرف آب تجدید پذیر به 60 درصد است.
معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو ادامه داد: بی توجهی و نادیده گرفتن این التزام، دورنمایی فاجعه بار برای کشور ایجاد خواهد کرد. زیرا در حال حاضر ما کمترین بهره وری از آب در جهان را داریم و برای اصلاح آن، جذب مشارکت مردمی یک اصل است.
وی عدم برخورداری از طرح آمایش سرزمین و برنامه ریزی بر اساس آن را یکی دیگر از چالش برشمرد و ادامه داد: راه حل های کلیدی در عرصه منابع نباید نظری و تئوری بماند، به عنوان مثال مگر می شود به راحتی از کشاورزان خواست از سیستم های جدید آبیاری کنند بدون آینکه به آن ها آموزش و آگاهی داد.
فهمی افزود: ایران به رغم برخورداری از تنوع جمعیتی، قومیتی، زبانی و فرهنگی هنوز سیاست و استراتژی روشن در خصوص توسعه روستاها ندارد و بنابراین تصور این است که خودکفایی مهم تر از توسعه روستایی است این در حالی است که اساسا نمی شود کشوری بدون توسعه روستایی، توسعه پیدا کند.
به گفته وی، ارزش و ضرورت این موضع زمانی آشکار می شود که آمارها نشان از سهم 40 تا 50 درصدی توسعه کشاورزی در توسعه روستاها دارد و این به معنای غفلت از توسعه سایر بخش ها همچون اکوتوریسم یا صنایع دستی در روستاها است.
فهمی گفت: بحران آب در ایران فراگیر شده و به زودی به بحرانی اجتماعی و خطری فراگیر تبدیل می شود که وحدت و حیات کشور را مورد هجوم قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: دیگر وقت این نیست که انگشت اتهام را به طرف هم بگیریم و همدیگر را متهم کنیم. اگر نگران فرزندانتان هستید با عزمی ملی به حل این مشکل بیندیشید.
کنفرانس ملی مدیریت کلانشهرها با رویکرد محیط زیست امروز - دوشنبه - در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.
علمی 9014**1440
دریافت کننده: کیمیا عبدالله پور** انتشار: گلشن